Güvence Bedeli ile Serbest Kalma (Kefalet): Ceza Yargılamasında Tahliye Yolu
Ceza yargılamasında sanığın özgürlüğü ile kamu düzeni arasındaki hassas dengenin korunmasında güvence bedeli uygulaması, adli kontrol tedbirleri arasında özel bir önem taşımaktadır. Özellikle tutuklamaya alternatif olarak uygulanan kefaletle serbest kalma, kişilerin hem temel haklarını korumakta hem de yargılamanın sağlıklı bir biçimde yürütülmesini sağlamaktadır.
Bu yazımızda, kefaletin yasal dayanakları, uygulama koşulları, güvence bedelinin nasıl belirlendiği ve iade süreçleri hakkında bilgi verilecek; ayrıca Yargıtay kararları ışığında güncel yorumlar sunulacaktır.
Güvence Bedeli (Kefalet) Nedir?
Güvence bedeli, ceza soruşturması veya kovuşturması altında bulunan bir kişinin, tutuklanmaksızın serbest bırakılması karşılığında belirli bir para tutarını mahkeme veznesine yatırması anlamına gelir. Bu sistem, kişinin kaçmasını ya da delilleri yok etmesini önlemek amacıyla geliştirilmiştir. CMK m.109 ve devamı hükümlerine göre uygulanır ve adli kontrol tedbiri kapsamında değerlendirilir.
Yasal Dayanaklar ve Uygulama Şartları
5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre:
- CMK m.109: Tutuklama nedenlerinin varlığına rağmen, tutuklama yerine adli kontrol uygulanabilir. Güvence bedeli de bu adli kontrollerden biridir.
- CMK m.113: Güvence, hem yargılamanın sağlıklı ilerlemesi hem de kamusal yükümlülüklerin karşılanması için alınır.
- CMK m.114: Hâkim veya mahkeme, güvence bedelinin hangi kalemlere tahsis edileceğine (örneğin mağdur zararı veya nafaka alacağı) karar verebilir.
- CMK m.115: Kişi yükümlülüklerine uyarsa, güvence iade edilir. Aksi takdirde Hazine’ye gelir kaydedilir.
Hangi Mahkeme Karar Verir?
- Soruşturma aşamasında: Cumhuriyet savcısının talebi üzerine Sulh Ceza Hâkimliği tarafından karar verilir.
- Kovuşturma aşamasında: Yargılamayı yürüten ceza mahkemesi re’sen veya talep üzerine güvence tedbirine karar verebilir.
Güvence Bedeli Nasıl Belirlenir?
Mahkeme, kişinin ekonomik durumunu gözeterek uygun bir güvence miktarı belirler. Ödeme peşin olabileceği gibi, taksitlendirme de mümkündür. Kararda ödeme süresi ve şekli mutlaka açıkça belirtilir. Bu noktada eşitlik ilkesine aykırı olmayacak şekilde, kişinin gelir düzeyi dikkate alınmalıdır.
Güvence Bedelinin İadesi
Sanık veya şüpheli:
- Duruşmalara eksiksiz katılmış,
- Adli kontrol yükümlülüklerini yerine getirmiş,
- Kararlaştırılmış kamu alacaklarını ödemiş ise,
güvence bedeli kendisine iade edilir. Ancak bu bedel, zarar görene tazminat veya devlete ödenmesi gereken cezalar için kullanıldıysa kalan tutar iade edilir.
Yargıtay Kararlarıyla Uygulama
Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin 2018/3274 E., 2019/2547 K. sayılı kararında, güvence bedelinin geri iadesiyle ilgili şu ifadelere yer verilmiştir:
“… CMK m.115 uyarınca, hükümlünün yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmesi hâlinde, güvence bedelinin hazineye gelir kaydedilmeyip sanığa iadesi gerekir.”
Yine Yargıtay 16. Ceza Dairesi’nin 2016/4523 E., 2016/6789 K. sayılı kararında, güvence bedelinin belirlenmesinde sanığın ekonomik durumu dikkate alınmadan yüksek meblağ belirlenmesinin, savunma hakkını ihlal edeceği belirtilmiştir.
Avukat Gökhan Yağmur’dan Hukuki Görüş
Bu tür işlemlerde deneyimli bir ceza avukatından destek alınması önemlidir. Güvence bedelinin miktarına itiraz, ödemelerin taksitlendirilmesi ya da bedelin hazineye aktarılmaması gibi konularda başvurular yapılabilir. Avukat Gökhan Yağmur, ceza yargılaması sürecinde müvekkillerinin özgürlüklerini korumak ve adil yargılanma hakkını sağlamak adına bu tedbirlere ilişkin tüm süreçlerde hukuki destek sağlamaktadır.
👉 Daha fazla bilgi için www.gokhanyagmur.com adresinden ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Güvence bedeli ile tahliye nedir?
Güvence bedeli, tutuklama yerine belirli bir para yatırılarak kişinin serbest bırakılmasıdır. Adli kontrol tedbiridir.
Güvence bedeline kim karar verir?
Soruşturmada Sulh Ceza Hâkimliği, kovuşturmada ilgili ceza mahkemesi karar verir.
Güvence bedelinin iadesi ne zaman olur?
Kişi yükümlülüklerini yerine getirirse, kalan güvence bedeli iade edilir.
Güvence bedeli miktarı sabit midir?
Hayır, kişinin ekonomik durumu dikkate alınarak belirlenir.
Kefaletle tahliye edilen kişi tekrar tutuklanabilir mi?
Eğer yükümlülüklerine aykırı davranırsa ya da yeni bir suç işlerse, yeniden tutuklama kararı verilebilir.
Sonuç Olarak:
Güvence bedeli, yargılamanın selameti ve birey haklarının korunması adına önemli bir mekanizmadır. Bu sürecin hukuka uygun şekilde yürütülmesi için uzman desteği şarttır. Avukat Gökhan Yağmur, ceza yargılaması süreçlerinde güvence tedbirlerine ilişkin tüm işlemlerde müvekkillerine profesyonel hukuki danışmanlık sunmaktadır.
👉 Daha fazla bilgi ve güncel hukuki içerikler için www.gokhanyagmur.com adresini ziyaret edebilirsiniz.
