Tüm Yazılar1. Sınıf Hukuk Ders NotlarıGİRİŞ: ROMA HUKUKUNUN TEMELLERİHukuk Ders NotlarıRoma Hukuku
Corpus Iuris Civilis (Justinianus Kanunları)
Roma Hukuku’nun Kodifikasyonu ve Modern Medeni Hukukun Temeli
1. Giriş: Neden Yeni Bir Hukuk Derlemesine İhtiyaç Duyuldu?
M.S. 6. yüzyıla gelindiğinde Roma Hukuku büyük ölçüde gelişmişti, ancak:
- Eski yasalar ve içtihatlar çok dağınık,
- Aynı konuda birden fazla çelişkili hüküm bulunuyor,
- Yeni davalar için güncel çözümler üretilemez hale gelmişti.
Doğu Roma (Bizans) İmparatoru I. Justinianus, bu dağınıklığı ortadan kaldırmak ve hukuki birliği sağlamak amacıyla tarihin ilk büyük kodifikasyonunu başlattı. Sonuç: Corpus Iuris Civilis
2. Corpus Iuris Civilis Nedir?
Corpus Iuris Civilis, Latince “Sivil Hukuk Bütünü” anlamına gelir ve Justinianus tarafından M.S. 529–534 yılları arasında hazırlatılmış Roma hukukunun sistematik derlemesidir. Eser dört ana bölümden oluşur:
📘 1) Institutiones (İnstitütüler)
- Hukuk öğrencileri için hazırlanan öğretici bir kitaptır.
- Gaius’un eserinden esinlenerek yazılmıştır.
- Roma özel hukukunun temel kavramlarını açıklar:
Kişiler – Eşyalar – Borçlar – Davalar. - Modern medeni hukuk sistemlerinin temel tasnifidir.
📘 2) Digesta (ya da Pandectae)
- Eski hukukçuların görüşleri sistematik bir biçimde derlenmiştir.
- Ulpianus, Paulus, Papinianus, Gaius ve Modestinus gibi büyük hukukçuların metinleri bu eserde yer alır.
- Toplam 50 kitaptan oluşur ve yaklaşık 2000 ayrı eserden alıntı içerir.
- Bu eser, doktrin (hukuk öğretisi) açısından devrim niteliğindedir.
📘 3) Codex Justinianus
- Roma İmparatorları tarafından çıkarılmış olan yasaları (constitutiones principis) içerir.
- Özellikle Diocletianus, Theodosius ve Hadrianus gibi imparatorların kararları sistematik şekilde toplanmıştır.
- Bugünkü anlamda kanun derlemesi niteliğindedir.
📘 4) Novellae Constitutiones (Novellae)
- Justinianus’un Codex’ten sonra yürürlüğe koyduğu yeni yasalardır.
- Latince yerine Yunanca yazılmıştır çünkü Doğu Roma’da konuşulan dil Yunanca’ydı.
- Bu bölüm, değişen toplumsal koşullara göre yapılan hukuki düzenlemeleri içerir.
3. Corpus Iuris Civilis’in Hazırlanışı
İmparator Justinianus, bu eser için birçok ünlü hukukçuyu görevlendirmiştir. En önemlisi:
- Tribonianus (baş hukukçu ve komisyon başkanı)
Toplamda yüzlerce hukuk metni, binlerce yasa, on binlerce görüş incelenmiş ve birleştirilmiştir. Kodifikasyon çalışmaları yaklaşık 5 yıl sürmüş ve M.S. 534’te tamamlanmıştır.
4. Corpus Iuris Civilis’in Önemi
- Roma hukukunun en kapsamlı ve sistematik derlemesidir.
- Orta Çağ’dan itibaren Batı Avrupa hukukunun temelini oluşturmuştur.
- yüzyılda Bologna Üniversitesi‘nde yeniden keşfedilmiş ve Ius Commune (ortak hukuk) anlayışının doğmasına yol açmıştır.
- Modern medeni hukuk sistemlerinin ana kaynağıdır.
📌 Türk Medeni Kanunu da, İsviçre Medeni Kanunu üzerinden Corpus Iuris Civilis’in mirasını taşır.
5. Modern Hukuka Etkisi
| Etki Alanı | Açıklama |
|---|---|
| Hukuk eğitimi | İlk sistematik medeni hukuk öğretimi kuruldu. |
| Kanunlaştırma | Tek metin hâlinde düzenleme geleneği başladı. |
| Adalet ilkeleri | Hakkaniyet, dürüstlük, iyi niyet ilkeleri vurgulandı. |
| Kavramlaştırma | Borç, mülkiyet, kişilik, miras gibi kavramlar netleşti. |
6. Corpus Iuris Civilis ve Ius Commune
- yüzyıldan itibaren Corpus Iuris Civilis:
- Orta Çağ Avrupa’sında ortak hukuk (ius commune) olarak okutulmuş ve uygulanmıştır.
- Uluslararası hukuk dilinin oluşmasına zemin hazırlamıştır.
- Avrupa’da anayasa, ceza ve medeni hukukun doğmasında temel kaynak olmuştur.
🔗 Tüm Roma Hukuku Ders Notları için:
📎 Roma Hukuku Ders Notları – www.gokhanyagmur.com.tr
Hazırlayan: Avukat Gökhan Yağmur – www.gokhanyagmur.com
📘 Test – Corpus Iuris Civilis (Justinianus Kanunları)
- Corpus Iuris Civilis hangi imparator tarafından hazırlanmıştır?
A) Hadrianus
B) Augustus
C) Diocletianus
D) Justinianus
E) Traianus - Corpus Iuris Civilis’in ilk bölümü olan Institutiones’in amacı nedir?
A) Ceza hukukunu düzenlemek
B) Vergi sistemini oluşturmak
C) Hukuk öğrencilerine öğretici kitap sunmak
D) Halkı askere almak
E) Pleblerin haklarını tanımlamak - Digesta bölümünde ne yer alır?
A) İmparatorluk fermanları
B) Kraliyet kararnameleri
C) Dini emirler
D) Klasik hukukçuların görüşleri
E) Konsüllerin görev tanımları - Codex Justinianus’un içeriği nedir?
A) Şiir ve edebi eserler
B) Kilise kuralları
C) İmparatorluk kanunları ve fermanları
D) Senato kararları
E) Pretor edictaları - Novellae bölümünün dili nedir?
A) Latince
B) Fransızca
C) Almanca
D) Yunanca
E) İbranice - Corpus Iuris Civilis’in hukuk sistemine en büyük katkısı nedir?
A) Cezaların ağırlaştırılması
B) Tek bir merkezden sistematik hukuk düzeni getirmesi
C) Köleliğin kaldırılması
D) Dini kuralların yerleştirilmesi
E) Askeri düzenlemelerin yapılması - Corpus Iuris Civilis kaç yıl süren bir çalışmayla tamamlanmıştır?
A) 1
B) 3
C) 5
D) 10
E) 15 - Orta Çağ’da Corpus Iuris Civilis’in uygulandığı hukuk sistemi hangisidir?
A) Ius Canonicum
B) Ius Naturale
C) Ius Civile
D) Ius Commune
E) Ius Gentium - Corpus Iuris Civilis’in yeniden keşfedildiği üniversite hangisidir?
A) Sorbonne
B) Bologna
C) Oxford
D) İstanbul
E) Salamanca - Corpus Iuris Civilis günümüzde en çok hangi hukuk dalını etkilemiştir?
A) Ceza hukuku
B) Anayasa hukuku
C) İdare hukuku
D) Medeni hukuk
E) Deniz hukuku
