Franchise Sözleşmesi Öncesi Dikkat Edilecek Hukuki Süreçler
Giriş: Hukuki Temelleri Sağlam Olmayan Franchise Yatırımı Risklidir
Franchise sistemiyle iş kurmak isteyen girişimciler için en kritik aşamalardan biri, franchise sözleşmesinin imzalanması öncesinde atılan hukuki adımlardır. Zira franchise sözleşmesi yalnızca ticari bir anlaşma değil, aynı zamanda uzun vadeli ve bağlayıcı bir ilişki doğuran hukuki bir metindir. Bu sürecin iyi yönetilmemesi hâlinde, girişimci hem maddi hem de itibari kayıplar yaşayabilir.
Bu makalede, franchise sözleşmesi imzalanmadan önce dikkat edilmesi gereken tüm hukuki süreçleri; ön bilgilendirme yükümlülüğünden sözleşme maddelerinin analizine, marka tescil durumundan cezai şartlara kadar detaylı biçimde ele alıyoruz.
1. Ön Bilgilendirme Formu Zorunluluğu
1.1. Yasal Dayanak
- Rekabet Kurumu’nun yayımladığı Franchise İlişkileri Kılavuzu gereği, franchise verenin sözleşmeden en az 15 gün önce ön bilgilendirme formunu girişimciye sunması gerekir
1.2. Formda Yer Alması Gereken Bilgiler:
- Markanın ticari unvanı ve geçmişi
- Mevcut franchise sayısı
- Tescilli marka bilgileri
- Franchise bedeli, royalty ve reklam katkı payı
- Eğitim ve destek süreçleri
- Sözleşme süresi ve fesih şartları
1.3. Bu Form Sunulmadan Sözleşme İmzalanırsa Ne Olur?
- Girişimcinin mağduriyetine neden olan bu durum, mahkemelerce haksız rekabet ve kötü niyetli davranış olarak kabul edilebilir
2. Franchise Sözleşmesinin Hukuki Özellikleri
2.1. Sürekli Borç Doğuran Sözleşme
- Franchise sözleşmeleri genellikle 5–10 yıllık süreli yapılır ve devamlı yükümlülük içerir
2.2. Karma Nitelikli Sözleşme
- Satış, kira, lisans, hizmet ve danışmanlık unsurlarını birlikte barındırır
2.3. Taraflar Arası Dengesizlik Riski
- Franchise veren lehine ağır şartlar içerebilir
- Sözleşmenin her iki taraf için de dengeli olması gerekir
3. Franchise Sözleşmesinde Dikkat Edilecek Maddeler
3.1. Franchise Bedeli ve Ödemeler
- Giriş bedeli net mi?
- Royalty oranı (cirodan pay) nasıl hesaplanacak?
- Reklam katkı payı zorunlu mu?
3.2. Süre ve Yenileme Şartları
- Sözleşmenin süresi ne kadar?
- Süre sonunda otomatik yenilenir mi, yeniden anlaşma mı gerekir?
3.3. Bölge Koruması (Tekellik Hakkı)
- Aynı bölgeye başka franchise verilmesi mümkün mü?
- Coğrafi koruma sağlanıyor mu?
3.4. Rekabet Yasağı
- Franchisee, sözleşme süresince ve sonra benzer sektörde çalışabilir mi?
- Rekabet yasağı makul süre ve bölgeyle sınırlı mı?
3.5. Tedarik Zorunluluğu
- Ürün ya da hizmetleri sadece merkezden mi almak zorundasınız?
- Piyasa fiyatına göre ne kadar maliyet farkı var?
3.6. Fesih ve Cezai Şartlar
- Hangi şartlarda sözleşme tek taraflı feshedilebilir?
- Erken çıkış hâlinde cezai bedel var mı?
- Tazminat sorumlulukları nasıl belirlenmiş?
4. Marka Tescil Durumu ve Koruma Hakkı
4.1. Tescilli Marka Olmalı
- Franchise markasının Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) nezdinde tescil edilip edilmediği kontrol edilmelidir
4.2. Marka Sahipliği
- Marka bireysel şahıs adına mı, şirket adına mı tescilli?
- Lisans sözleşmesi gerçekten tescilli markayı kapsıyor mu?
4.3. Lisansın Devri Durumu
- Marka kullanım hakkı devredilmiş mi yoksa yalnızca kullanım izni mi verilmiş?
- Alt lisans yetkisi veriliyor mu?
5. Tüketici Mevzuatı ve Ticaret Hukuku Açısından Değerlendirme
5.1. Haksız Şart Denetimi
- Sözleşmedeki maddeler Türk Borçlar Kanunu ve TTK çerçevesinde “dürüstlük kuralı”na uygun mu?
5.2. Uyuşmazlık Durumları
- Yetkili mahkeme neresi? Tahkim mi tercih edilmiş?
- Uyuşmazlık halinde tüketici hakem heyeti ya da ticaret mahkemesi yetkili mi?
5.3. E-Posta ve Elektronik Tebligat Kayıtları
- E-sözleşme yoluyla iletişim kuruluyorsa, 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’na uyulmalı
6. Franchise Sözleşmesi Öncesinde Hukuki Destek Almanın Önemi
6.1. Sözleşme İncelemesi
- Maddelerin ticari ve hukuki etkileri analiz edilmelidir
- Uzman bir franchise avukatı tarafından detaylı rapor hazırlanmalıdır
6.2. Uyuşmazlık Simülasyonu
- Muhtemel senaryolar için “en kötü ihtimalle ne olur?” sorusu cevaplanmalıdır
6.3. Alternatif Sözleşme Maddeleri Önerisi
- Adil olmayan maddelere karşı revize önerileri geliştirilmelidir
Sonuç: Ticari Başarı Hukuki Güvenceden Geçer
Franchise sistemine dahil olmak cazip bir fırsat olabilir. Ancak bu fırsat, hukuki temeller doğru atılmadığında büyük zararlara dönüşebilir. Franchise sözleşmesi öncesi alınacak her profesyonel destek, sadece bugünü değil, uzun vadeli başarıyı da şekillendirir.
Av. Gökhan Yağmur ile Franchise Sözleşmelerinizi Güvence Altına Alın
Franchise sözleşmenizi imzalamadan önce tüm hukuki riskleri birlikte analiz edelim. Av. Gökhan Yağmur olarak, girişimcilik yolculuğunuzda sözleşme incelemesi, risk değerlendirmesi ve müzakere süreçlerinde profesyonel destek sunuyoruz.
Bize Ulaşın: www.gokhanyagmur.com.tr
Telefon: 0542 157 06 34
İmza atmadan önce danışın, yatırımınızı hukuki teminat altına alın.
