Hukukun genel ispat kuralları ile çeşitli kanunlarda koyulmuş diğer kanıtlayıcı hükümler dışında: TMK’nın boşanan eşler arasında görülen mal paylaşımı davasına özgü olarak konulmuş bazı ispat kuralları da bulunmaktadır. Nitekim TMK’nın 222. maddesinde: “Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse, iddialarını ispat ekmekle yükümlüdür. Eşlerden hangisine ait olduğu ispat edilemeyen mallar onların paylı mülkiyetinde sayılır. Bir eşin bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir.” hükmü eşler arasındaki mal paylaşımı davasına özgü bir ispat kuralıdır.
1-) İspat Yükümlülüğü İddiada Bulunan Eşe Aittir
TMK’nın 222. maddesinin 1. fıkrasından anlaşılacağı üzere iddia eden eş bu iddiasını ispatlamalıdır: “Belirli bir malın eşlerden birine ait olduğunu iddia eden kimse iddiasını ispat etmekle yükümlüdür.”
2-) Aksi ispat edilemedikçe eşlere ait mallar edinilmiş mal sayılır. Yani eşler malları yarı yarıya bölüşür.
TMK’nın 222/3 maddesinde: “Bir eşini bütün malları, aksi ispat edilinceye kadar edinilmiş mal kabul edilir.” kuralı konulmuştur. Maddenin gerekçesinde de: “Bir eşin tüm mallarının aksi kanıtlanıncaya kadar edinilmiş mal sayılması yönünde bir karine getirilmiştir. Bu durumda eş bu malın edinilmiş mal değil kişisel mal olduğunu iddia ederse, birinci fıkradaki kural gereğince bunu bizzat ispatla yükümlü olacaktır. Bunu ispat edemediği takdirde ise söz konusu mal eşlerin edinilmiş malı sayılacaktır.” şeklinde bir açıklama getirilmiştir.
İşte kanunun koyduğu bu kurala “Edinilmiş Mal Karinesi” denir. Edinilmiş mallar karinesi; aksinin ispatının mümkün kılınmış olması dolayısıyla Adi Kanuni Karine sayılır.
Bu karine ile; Taraflar arandaki mal rejiminin EMKR(Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi) olması bilinenine dayanılarak; bu rejime tabi olan eşlerin bütün mallarının Edinilmiş Mal olduğu kabulünü çıkarılmıştır. Ancak bu karinenin koyduğu kuralın aksi ispat edilmek suretiyle, karinenin o olaydaki belirleyici olma vasfı önlenebilir. Öyleyse, mevcut kurallara göre; EMKR de mevcut olan malların hepsinin öncelikle edinilmiş mal olarak ele alınması ve bu evrede söz konusu malların edinilmiş mal olmadığı şeklinde bir iddia ortaya atılırsa; bu iddia sahibine ileri sürüdüğü hususları ispat etmesi için fırsat verilmesi gerekeceği açıktır.
Yani: “Mevcut malların statüleri belirlenirken önce ve peşinen bütün malların edinilmiş mal olduğu kabul edilir. Bu malların kişisel mal olduğu ispatlanırsa, bunlar kişisel mal statüsünde sayılacaklardır.”171′ Söz konusu malların kişisel malvarlığı grubuna girdiği ispatlanamaz ya da bu malların hangi mal grubuna girdiği hususunda bir kuşku kalmış bulunursa, bu halde mezkur malların edinilmiş mal sayılmaları zorunlu olacaktır.
Ancak buruda vurgulanması gerekir ki; TMK nun edinilmiş mallan tanımladığı 219. maddesinde ömek olarak belirlediği edinilmiş malların, kişisel mal olduğu hususundaki iddiaların dinlenmesi mümkün değildir. Çünkü bunların edinilmiş mal statüsünde oldukları kanun tarafından özellikle belirilmiştir. Buna karşılık; TMK nun 221. maddesine göre: “Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle. bir mesleğin icrası veya işletmenin faaliyeti sebebiyle doğan edinilmiş mallara dahil olması gereken malvarlığı değerlerinin kişisel mal sayılacağını kabul edebilirler. Eşler, mal rejimi sözleşmesiyle kişisel malların gelirlerinin edinilmiş mallara dahil olmayacağını da kararlaştırabilirler.” Bu sebeplerledir ki; taraflarca yapılacak anlaşmalarda. EMKR deki malların statüleri belirlenirken, eşlerin yukarıda açıklanan kanun hükümlerine aykırı kabullerde bulunmamaları gerekecektir.
3-) Edinilmiş Malla Alınan Yeni Mallar Da Edinilmiş Mal Sayılır
3 numara olarak bahsettiğimiz bu kurala ise ikame kuralı denir. İkame kuralının amacı eşlerin elden çıkardıkları mal ile yeni bir mal almaları durumunda bu yeni alınan malın da eski satılan malların devamı olduğunu açıklamaktır. Örneğin edinilmiş malın satılmasıyla alınan yeni mal da edinilmiş mal olacaktır. Bir başka örnek olarak; kişisel malın satılmasıyla alınan yeni mal da kişisel mal olacaktır.
4-) Mülkiyeti Belirsiz Olan Mal Paylı Mülkiyet Olarak Kabul Edilir
Eşlerden hangisine ait olduğu bilinmeyen bir mal mevcutsa bu mal eşlerin paylı mülkiyetinde kabul edilir. Bu durum paylı mülkiyet karinesi olarak isimlendirilir. Eşler arasındaki mal paylaşımı davasında anlayacağınız üzere özel ispat kuralları bulunmaktadır.
5-) Evlilik İçerisinde Edinilen Mallar İçin Eşler Arasında Vekalet İlişkisi Kurulabilir
Evlilikteki malların yönetiminin örtülü olarak diğer eşe bırakılması mümkündür. Çoğu zaman da bu şekilde olur. Böyle durumlarda eşler arasında vekalet ilişkisi varsayılır.
6-) Eşler Arasında Envanter Senedi Varsa Bu Senet Kesin Delil Kabul Edilir
6. ve son maddemizde ise eşler arasında envanter senedi düzenlenmesi halini ele alacağız. Eşler kanunun onlara tanıdığı şekilde envanter senedi düzenleyebilirler. Bu senet kesin delil niteliği taşır.
Mal Paylaşımı Davasında İspata Dair Örnekler
İlk örneğimizde çekilen paraların harcama yapılan dönemden çok öncesine ait olduğu saptanmıştır. Bu nedenle çekilen paralarla iddia edilen malın alınmadığı kabul edilmiştir:
“…davalı adına olup kapatılan banka hesapları veya elindeki nakit paranın kullanıldığına dair bir belge veya delil sunulamadığına, kapatılan banka hesaplarındaki hareketlerde de alım tarihlerine yakın tarihlerde bir hareketlilik, para çekimi veya havale olmadığı gibi bir kısım EFT tarihlerinin ise 2001 yılı itibarıyla alım tarihlerinden çok önceki tarihlere ilişkin olmaları…