Elektronik Kelepçe Nedir? Uygulama Alanları ve Hukuki Dayanakları
Elektronik kelepçe, ceza hukukunda özgürlüğü kısıtlayan ancak fiziki tutuklama yerine tercih edilen bir denetim tedbiridir. Özellikle adli kontrol, ev hapsi ve uzaklaştırma kararlarının takibinde etkin bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Türkiye’de 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Hakkında Kanun çerçevesinde elektronik kelepçe uygulamaları yasal dayanağını bulmaktadır.
Avukat Gökhan Yağmur olarak belirtmeliyim ki, elektronik kelepçenin uygulanması yalnızca sanığın ya da şüphelinin özgürlüğünü sınırlamak amacıyla değil, mağdurun korunması ve suçun önlenmesi amacıyla da düzenlenmiştir.
Elektronik Kelepçe Ne İşe Yarar?
Elektronik kelepçe, kişinin belirli bir alanı terk etmemesi veya belirli bir bölgeye yaklaşmaması gerektiğinde kullanılan bir izleme sistemidir. Bu sistem sayesinde kolluk kuvvetleri, kişinin ihlal durumunu anlık olarak tespit edebilmekte ve gerekli müdahaleyi hızla gerçekleştirebilmektedir. Özellikle;
- Ev hapsi tedbiri kapsamında sanığın konutunu terk etmemesi,
- Uzaklaştırma kararlarında mağdura yaklaşmaması,
- Adli kontrol yükümlülüklerinin takibi amacıyla kullanılmaktadır.
Elektronik Kelepçenin Hukuki Dayanakları
5271 sayılı CMK m.109 ve 6284 sayılı Kanun m.12 gereğince hâkim veya mahkeme kararıyla elektronik kelepçe uygulanabilir. Özellikle aile içi şiddet vakalarında, mağdurun korunması için etkin bir tedbir olarak öne çıkmaktadır.
Ayrıca Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun m.107/A uyarınca koşullu salıverilen hükümlüler hakkında da elektronik kelepçe uygulanabilmektedir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2021/9354 E., 2022/4987 K. sayılı kararında şu hususları vurgulamıştır:
“6284 sayılı Kanun kapsamında verilen uzaklaştırma ve koruma tedbirlerinin etkinliğinin sağlanabilmesi için elektronik kelepçe uygulaması, mağdurun temel hak ve özgürlüklerini koruma açısından hukuka uygun ve gerekli bir tedbirdir.”
Yargıtay 2. Ceza Dairesi, 2020/6345 E., 2021/7723 K. kararında ise:
“Elektronik kelepçe, özgürlüğü sınırlayıcı bir infaz tedbiri olmayıp, toplum güvenliği ve mağdurun korunması amacıyla uygulanan denetim aracıdır. Bu nedenle ölçülülük ilkesine uygun olarak karar verilmesi gerekir.” denilmiştir.
Elektronik Kelepçe Nasıl Takılır ve Uygulanır?
Elektronik kelepçe uygulaması için öncelikle ilgili mahkemeden karar alınır. Karar doğrultusunda Adalet Bakanlığı Denetimli Serbestlik Daire Başkanlığı tarafından gerekli işlemler başlatılır. Kelepçenin takılması sırasında kişinin ve mağdurun rızası aranmaz, bu bir koruma ve kamu düzeni tedbiridir.
Kelepçe, kişinin ayak bileğine veya bileğine takılır. İhlal halinde ilgili kolluk birimlerine anlık bildirim yapılır ve kişinin yükümlülüğe aykırı davranışı tespit edilir.
Sonuç
Elektronik kelepçe, modern ceza hukukunun önemli koruma tedbirlerinden biridir. Hem sanığın haklarını gözetirken hem de mağdurun korunmasını sağlayan bu yöntem, çağdaş hukuk sistemlerinde olduğu gibi Türkiye’de de etkin bir şekilde uygulanmaktadır.
Avukat Gökhan Yağmur olarak, elektronik kelepçe uygulamaları ve benzeri konularda detaylı hukuki danışmanlık almak için www.gokhanyagmur.com adresinden bana ulaşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Elektronik kelepçe ne kadar süreyle takılır?
Mahkemenin verdiği karar süresine göre değişiklik gösterir. Bu süre mahkeme tarafından belirlenir ve gerekirse uzatılabilir.
2. Elektronik kelepçe takılan kişi çalışabilir mi?
Mahkeme kararında belirtildiği takdirde kişinin çalışmasına izin verilebilir. Ancak belirli saat aralıklarında eve dönme yükümlülüğü olabilir.
3. Elektronik kelepçenin ihlali halinde ne olur?
İhlal tespiti halinde adli işlem başlatılır. Kişi hakkında tutuklama dahil olmak üzere daha ağır tedbirler uygulanabilir.
4. Elektronik kelepçe sadece sanıklara mı takılır?
Hayır. Mağdurun korunması amacıyla da uzaklaştırma kararlarında sanığa takılabilir. Ayrıca hükümlüler için denetimli serbestlik kapsamında da uygulanmaktadır.
5. Elektronik kelepçe ücretsiz mi?
Evet. Türkiye’de elektronik kelepçe uygulaması kamu hizmeti kapsamında olup, kişiden herhangi bir ücret talep edilmez.
