Adın Korunması ve Kişilik Haklarının İhlali – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Kişilik hakları arasında yer alan ad, bireyin toplum içindeki kimliğini tanımlayan, onu diğer kişilerden ayıran temel bir unsurdur. Ad, yalnızca bir tanım unsuru değil, aynı zamanda bireyin manevi bütünlüğünün ve kişilik onurunun bir parçasıdır. Bu nedenle hukukumuzda adın kullanımı, değiştirilmesi ve korunması, özel hükümlerle düzenlenmiştir.
I. Adın Hukuki Niteliği
1. Tanım
Ad, gerçek kişilerin nüfus kayıtlarında yer alan ve onları toplum içinde tanıtan hukuki bir kimlik unsurudur. Ad ve soyadı birlikte kullanılarak birey tanımlanır.
- Bireyin kişiliğini tamamlayan temel unsurdur.
- Adın korunması, kişilik hakkının korunmasının bir parçasıdır.
2. Adın Türleri
- Ad (ön ad): Kişinin ilk adı (örneğin Ali, Ayşe)
- Soyadı: Aile bağını ve soya dayalı kimliği ifade eder (örneğin Yılmaz, Demir)
- Takma ad (mahlas): Hukuki sonuç doğurmaz, fakat kişilik hakkı kapsamında korunabilir.
II. Adın Korunması (TMK m.26-27)
TMK m.26 – Adın Korunması:
“Adı haksız olarak kullanılan kimse, buna son verilmesini mahkemeden isteyebilir.”
Bu hüküm, adı kullanılan, çarpıtılan veya çalınan kişiye dava açma hakkı verir.
TMK m.27 – Adın Değiştirilmesi:
“Ad, ancak haklı sebeplerin varlığı halinde hâkim kararıyla değiştirilebilir.”
- Haklı sebep örnekleri:
- Komik ya da alay konusu bir ad
- Kişinin cinsiyet kimliğine uymayan ad
- Psikolojik ve sosyal mağduriyet yaratan adlar
3. Adın Haksız Kullanımı
Adın haksız kullanımı;
- Aynı ya da benzer adla başkasının kendini tanıtması
- Tanınmış bir kişinin adına internet sitesi açılması
- Sosyal medyada sahte hesaplarla kişiyi temsil etme
Bu durumlar kişilik hakkına saldırı teşkil eder.
III. Kişilik Haklarının İhlali
Kişilik hakları, bireyin maddi ve manevi bütünlüğünü güvence altına alan haklardır. Bu hakların ihlali halinde Türk Medeni Kanunu, zarar gören kişiye çeşitli taleplerde bulunma hakkı verir:
TMK m.25 – Hukuka Aykırı Saldırının Sonuçları:
- Saldırının durdurulması
- Saldırının önlenmesi
- Saldırının tespiti
- Manevi ve maddi tazminat
- Yayının toplatılması ve tekzip
IV. Uygulama Alanları ve Örnekler
- Adın ticari amaçla izinsiz kullanılması
→ Şöhret sahibi bir kişinin adının marka haline getirilmesi - Sahte sosyal medya hesabı oluşturulması
→ Sahte kimlik yaratılarak kişinin temsil edilmesi - Haberde kişinin isminin gereksiz yere teşhir edilmesi
→ Mahremiyet ihlali ve onur kırıcı yayın
V. Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 4. HD, 2019/5384 E., 2020/7621 K.
“Davalı tarafından sosyal medyada açılan hesapta, davacının adı ve fotoğrafı izinsiz kullanılmıştır. Bu eylem, kişilik haklarının ve özellikle ad hakkının ihlalini oluşturur. Davacının manevi tazminat talebi yerindedir.”
VI. Adın Değiştirilmesi Usulü
- Asliye Hukuk Mahkemesi görevli ve yetkilidir.
- Dava, kişinin yerleşim yerinde açılır.
- Karar kesinleşince nüfus kayıtlarına işlenir.
Test Soruları (OSMY Tarzında – Çoktan Seçmeli)
1. Ad hakkı aşağıdakilerden hangisiyle ilgilidir?
A) Tapu sicili
B) Nüfus kaydı
C) Tescilli marka
D) Miras sözleşmesi
E) Velayet hakkı
Cevap: B
2. Aşağıdaki durumlardan hangisi ad hakkının ihlali sayılır?
A) Kendi adına sosyal medya hesabı açmak
B) Tanınmış kişinin adıyla sahte hesap açmak
C) Kendi adını takma ad olarak kullanmak
D) Adını ticaret unvanı yapmadan kullanmak
E) Takma ad kullanmak
Cevap: B
3. Adın değiştirilmesi hangi şartla mümkündür?
A) Evlilik olması
B) Haklı sebebin bulunması
C) Yaşın 18’den büyük olması
D) Nüfus müdürlüğü onayı
E) Kardeşlerin muvafakati
Cevap: B
4. Adın değiştirilmesi kararı hangi makamca verilir?
A) Noter
B) Kaymakamlık
C) Nüfus Müdürlüğü
D) Asliye Hukuk Mahkemesi
E) Belediye
Cevap: D
5. Tanınmış bir kişinin adını izinsiz kullanmak neye yol açar?
A) Telif hakkı doğmasına
B) Ticaret unvanı doğmasına
C) Kişilik hakkı ihlaline
D) Boşanma davasına
E) Vergi borcu doğmasına
Cevap: C
6. Kişilik hakkı ihlali halinde açılabilecek dava türü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Aile konutu davası
B) Müdahalenin men’i
C) Tekzip ve manevi tazminat
D) Ecrimisil davası
E) Velayet davası
Cevap: C
7. Adın haksız kullanımında saldırının durdurulması için hangi mahkemeye başvurulur?
A) Sulh Hukuk
B) Tüketici Mahkemesi
C) Asliye Hukuk Mahkemesi
D) Aile Mahkemesi
E) Nöbetçi Ceza Mahkemesi
Cevap: C
8. Aşağıdakilerden hangisi kişilik haklarını koruma yollarından biri değildir?
A) Maddi tazminat
B) Manevi tazminat
C) Tekzip
D) Ceza davası
E) İdari izin
Cevap: E
9. Aşağıdakilerden hangisi adın haksız kullanımına örnek teşkil eder?
A) Ad ve soyadın yazılması
B) Aynı isme sahip iki kişiden birinin diğerine dava açması
C) Sahte kimlik ile işlem yapılması
D) Kişinin adını nüfusa yazdırması
E) Rıza ile ad paylaşımı
Cevap: C
10. Takma adın hukuki statüsü nedir?
A) Hiçbir koruma altına alınmaz
B) Yalnızca ticaret kanunu kapsamında korunur
C) Gerçek ad kadar korunmaz ama kişilik hakkı kapsamında değerlendirilebilir
D) Yalnızca sanatsal eserlerde geçerlidir
E) Mirasla geçebilir
Cevap: C
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
