Boşanmada Nafaka, Velayet ve Tazminat – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Boşanma sadece eşler arasındaki evlilik birliğinin sona ermesi değil, aynı zamanda birçok hukuki sonucu da beraberinde getirir. Bu sonuçların başında; nafaka, velayet ve tazminat düzenlemeleri gelir. Türk Medeni Kanunu bu konuları ayrıntılı olarak düzenleyerek tarafların haklarını korumayı amaçlamıştır. Boşanmanın mali ve kişisel sonuçları özellikle çekişmeli davalarda büyük önem taşır.
I. Nafaka Türleri
Türk Medeni Kanunu’nda dört farklı nafaka türü düzenlenmiştir:
1. Tedbir Nafakası (TMK m.169)
- Boşanma davası süresince, eşlerin ve çocukların geçimini sağlamak için verilir.
- Hakim, talep olmasa bile resen hükmedebilir.
- Davanın açılmasıyla birlikte istenebilir.
2. Yoksulluk Nafakası (TMK m.175)
- Boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan eş lehine verilir.
- Nafaka talep eden taraf boşanmada daha ağır kusurlu olmamalıdır.
- Süresiz olarak bağlanabilir ancak tarafların yeniden evlenmesi, ölümü gibi hallerde sona erer.
3. İştirak Nafakası (TMK m.182/2)
- Velayeti kendisine verilmeyen eşin, çocuğun giderlerine katılması için öder.
- Çocuğun yaşı, eğitimi ve ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenir.
- Nafaka miktarı gerektiğinde artırılabilir veya azaltılabilir.
4. Yardım Nafakası (TMK m.364 vd.)
- Sadece boşanmayla ilgili değil, yoksul hısım için öngörülmüştür.
- Bu ders bağlamında boşanma dışıdır ama genel nafaka sisteminin parçasıdır.
II. Velayet (TMK m.336–350)
Tanımı
Velayet, çocuğun bakım, eğitim, korunma ve temsiline dair hak ve yükümlülüklerin bütünüdür. Boşanma sonrası çocukların velayeti konusunda mahkeme karar verir.
Kimlere Verilir?
- Boşanma hâlinde genellikle çocuğun yaşam düzenini bozmamak, psikolojik gelişimini korumak ve yararını gözetmek amacıyla annede kalmasına hükmedilir.
- Ancak çocuğun yaşı, tarafların yaşam şartları ve davranışları gibi faktörler de değerlendirilir.
Ortak Velayet
- Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenmemiştir.
- Ancak AYM ve Yargıtay kararları doğrultusunda, eşlerin rızası varsa ortak velayet mümkündür.
III. Tazminat Türleri
1. Maddi Tazminat (TMK m.174/1)
- Boşanmaya sebep olan olaylar nedeniyle malvarlığında azalma yaşayan eşin zararının tazminidir.
- Daha az kusurlu veya kusursuz eş talep edebilir.
2. Manevi Tazminat (TMK m.174/2)
- Boşanma sırasında kişilik hakları zedelenen eş lehine ödenir.
- Örneğin aldatılma, iftiraya uğrama gibi onur kırıcı durumlar varsa verilir.
Tazminat Şartları
- Talep eden eşin kusursuz ya da daha az kusurlu olması gerekir.
- Tazminat, tek seferde veya taksitli olarak ödenebilir.
IV. Yargıtay Kararları
Yargıtay 2. HD, 2018/4781 E., 2019/7423 K.
“Boşanmaya neden olan olaylarda kadının ağır kusuru bulunmadığı anlaşılmakla, lehine yoksulluk nafakasına hükmedilmemesi hatalıdır.”
Yargıtay 2. HD, 2020/1123 E., 2021/1987 K.
“Manevi tazminatın belirlenmesinde tarafların ekonomik ve sosyal durumu ile olayın ağırlığı dikkate alınmalıdır.”
V. Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorular
- Erkek eş nafaka alabilir mi?
Evet, boşanma sonucu yoksulluğa düşecekse ve daha ağır kusurlu değilse alabilir. - Nafaka borcu ödenmezse ne olur?
İcra takibine konu edilebilir, ödemezse hapis cezası uygulanabilir. - Velayet kararı değiştirilebilir mi?
Evet, çocuğun yararı gerektiriyorsa velayet kararında değişiklik yapılabilir.
Test Soruları (OSMY Tarzı – Çoktan Seçmeli)
1. Boşanma davası sırasında verilen geçici nafaka türü hangisidir?
A) Yoksulluk nafakası
B) İştirak nafakası
C) Tedbir nafakası
D) Yardım nafakası
E) Kalıcı nafaka
Cevap: C
2. Aşağıdakilerden hangisi iştirak nafakasının amacı değildir?
A) Çocuğun eğitim giderlerini karşılamak
B) Nafaka alan eşin geçimini sağlamak
C) Çocuğun bakım giderlerini karşılamak
D) Çocuğun sağlık masraflarını karşılamak
E) Çocuğun genel ihtiyaçlarını karşılamak
Cevap: B
3. Yoksulluk nafakası hangi durumda sona ermez?
A) Nafaka alacaklısının evlenmesi
B) Nafaka alacaklısının ölmesi
C) Nafaka borçlusunun ölmesi
D) Tarafların anlaşması
E) Nafaka alacaklısının başka biriyle fiilen evli gibi yaşaması
Cevap: D
4. Ortak velayet ne şekilde mümkündür?
A) Evlilik boyunca
B) Yalnızca hâkim karar verirse
C) Eşlerin rızası varsa
D) Kanunla düzenlenmiştir
E) Çocuk reşit olduktan sonra
Cevap: C
5. Manevi tazminat hangi durumda gündeme gelir?
A) Maddi zarar doğduğunda
B) Kusurlu eşin gelir düzeyi düşükse
C) Kişilik hakları zedelenmişse
D) Mal rejimi sona ermişse
E) Velayet alınmışsa
Cevap: C
6. Maddi tazminatın şartlarından biri değildir:
A) Talep edenin daha az kusurlu olması
B) Evlilik birliği devam ediyor olması
C) Malvarlığı zararı oluşması
D) Tazminat talebinin açıkça istenmesi
E) Kusurlu davranışın ispatı
Cevap: B
7. Velayet kararını değiştirmek için ne gerekir?
A) Tarafların yazılı onayı
B) Nafaka ödenmemesi
C) Çocuğun üstün yararı
D) Mahkeme harcının yatırılması
E) Tarafların yeniden evlenmesi
Cevap: C
8. Yoksulluk nafakası süresi ne kadardır?
A) 3 yıl
B) 5 yıl
C) 10 yıl
D) Mahkeme belirler
E) Süresiz
Cevap: E
9. Nafaka kararı ne zaman icra edilebilir?
A) Dava sonunda
B) Karar kesinleşince
C) Mahkeme hükmedince
D) Davalı ödeyince
E) Velayet verilince
Cevap: C
10. Boşanmada velayet kime verilir?
A) Her zaman anneye
B) Baba isteyince
C) Hakim takdirine göre, çocuğun yararı esas alınarak
D) Ortak malı fazla olana
E) Nafaka ödeyene
Cevap: C
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
