Hısımlık ve İkametgâh – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Medeni hukukun temel kavramlarından olan hısımlık ve ikametgâh, kişinin toplum içindeki yerini ve hukuki bağlarını belirlemede önemli rol oynar. Bu kavramlar, özellikle miras hukuku, aile hukuku, velayet, nafaka, mirasçılık gibi birçok konuda belirleyici etkiler doğurur.
I. Hısımlık Nedir?
Hısımlığın Tanımı
Hısımlık, kişiler arasında kan bağına, evliliğe veya evlat edinmeye dayanan hukuki bağdır. Türk Medeni Kanunu, hısımlığı iki ana gruba ayırır:
- Kan hısımlığı (kan bağına dayalı)
- Kayın hısımlığı (evlilik yoluyla oluşan hısımlık)
1. Kan Hısımlığı
Gerçek anlamda kan bağı bulunan kişiler arasındaki hısımlıktır. Üç farklı çizgide incelenir:
- Yukarı doğru hısımlar: Anne, baba, dede, nine gibi atalar.
- Aşağı doğru hısımlar: Çocuk, torun, torunun çocuğu gibi altsoy.
- Yan soy hısımları: Kardeş, amca, hala, dayı, teyze gibi kişilerdir.
Derece sistemiyle ölçülür:
Örneğin bir kişi ile kardeşi arasında 2. derece hısımlık vardır. (Kendisi → anne → kardeş)
2. Kayın Hısımlığı
Evlilik aracılığıyla oluşan hısımlıktır. Bu hısımlık boşanma ile sona ermez.
- Kişi, eşinin anne-babasıyla 1. derece kayın hısımıdır.
- Eşin kardeşi ile 2. derece kayın hısımlık vardır.
3. Evlat Edinmede Hısımlık
Evlat edinme, arada doğrudan bir kan bağı olmasa bile, hukuk tarafından tanınan bir hısımlık ilişkisidir. Evlat edinilen kişi, evlat edinenin yasal çocuğu gibi kabul edilir.
Hısımlığın Önemi
- Mirasçılık ilişkileri: Yasal mirasçılar genellikle kan hısımlarıdır.
- Tanıklık yasağı: Bazı derecelerdeki hısımlar tanıklık yapamaz.
- Evlilik yasağı: Yakın hısımlar arasında evlenme yasağı vardır.
- Nafaka yükümlülüğü: Hısımlar arası yardımlaşma hukuki bir yükümlülüktür.
II. İkametgâh (Yerleşim Yeri)
Tanımı
İkametgâh (yerleşim yeri), bir kimsenin sürekli kalma niyetiyle oturduğu yerdir. Türk Medeni Kanunu m.19:
“Bir kimsenin yerleşim yeri, oturma niyetiyle oturduğu yerdir.”
İkametgâh kişinin:
- Hukuki işlemlerinin merkezi,
- Davaların açılabileceği yer,
- Tebligat adresi olarak kabul edilir.
İkametgâhın Özellikleri
- Teklik ilkesi geçerlidir: Kişinin aynı anda birden fazla ikametgâhı olamaz.
- Seçilebilir: Özellikle ticari ilişkilerde kişiler ikametgâhlarını sözleşmeyle belirleyebilir.
- Zorunlu değildir: Kişinin belli bir süreliğine başka yerde bulunması ikametgâhı değiştirmez.
İkametgâh Türleri
- Fiili ikametgâh: Gerçekte oturulan yerdir.
- Kanuni ikametgâh: Hukuken kişinin yerleşim yeri sayılan yerdir (örneğin küçüklerin ailesinin ikametgâhı).
- Seçilmiş ikametgâh: Sözleşmeyle belirlenen özel ikametgâhtır.
İkametgâhın Hukuki Önemi
- Tebligat yeri olarak kabul edilir.
- Dava yeri belirlenmesinde esas alınır.
- Nüfus kayıtları buraya göre tutulur.
- Vesayet, miras, boşanma gibi konular ikametgâha göre yürütülür.
Yargıtay Kararından Örnek
Yargıtay 2. HD, E. 2020/4742 K. 2021/3583
“Kayın hısımlığı, boşanma ile ortadan kalkmaz. Bu nedenle, eşin anne ve babası ile olan hısımlık ilişkisi, boşanma sonrasında da devam eder.”
Test Soruları (OSMY Tarzında – Çoktan Seçmeli)
1. Aşağıdakilerden hangisi kan hısımlığına örnektir?
A) Eşin annesi
B) Kayınbirader
C) Dede
D) Eşin kız kardeşi
E) Eşin dayısı
Cevap: C
2. Evlilik yoluyla oluşan hısımlık aşağıdakilerden hangisidir?
A) Soybağı
B) Kan hısımlığı
C) Kayın hısımlığı
D) Evlatlık hısımlığı
E) Kan bağı olmayan akrabalık
Cevap: C
3. Eşin annesi ile kişinin hısımlık derecesi nedir?
A) 2. derece kan hısımı
B) 1. derece kayın hısımı
C) 2. derece kayın hısımı
D) 1. derece kan hısımı
E) 3. derece kayın hısımı
Cevap: B
4. Hangi hısımlık boşanma ile sona ermez?
A) Kayın hısımlığı
B) Kan hısımlığı
C) Evlat edinme
D) Kardeşlik
E) Amca-yeğen ilişkisi
Cevap: A
5. Aşağıdakilerden hangisi kişinin ikametgâhının hukuki sonuçlarından biri değildir?
A) Dava açma yeri
B) Mirasçılık ilişkisi
C) Tebligat adresi
D) Nüfus kayıt adresi
E) Vesayet dairesi
Cevap: B
6. Aynı anda iki farklı yerde sürekli oturan birinin kaç ikametgâhı olur?
A) 1
B) 2
C) 3
D) Duruma göre değişir
E) Sınırsız olabilir
Cevap: A
7. Aşağıdakilerden hangisi seçilmiş ikametgâha örnektir?
A) Ailenin yaşadığı ev
B) Mirasçının adresi
C) Sözleşmede belirtilen yer
D) Doğum yeri
E) Nüfustaki ilk kayıt
Cevap: C
8. Kan hısımlığı hangi olayla oluşur?
A) Evlilik
B) Nikâh
C) Doğum
D) Evlat edinme
E) İkametgâh seçimi
Cevap: C
9. İkametgâh aşağıdakilerden hangisine göre tanımlanır?
A) O anki geçici konaklama
B) Vergi mükellefi olunan yer
C) Sürekli kalma niyetiyle oturulan yer
D) Kira sözleşmesinde belirtilen adres
E) Doğum yeri
Cevap: C
10. Kayın hısımlığı aşağıdakilerden hangisi ile sona ermez?
A) Boşanma
B) Evliliğin iptali
C) Eşin ölümü
D) Aile bağının sona ermesi
E) Hısımlığın mahkemece kaldırılması
Cevap: A
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Daha fazla ders notuna ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
