İntifa Hakkı ve Sükna Hakkı – Medeni Hukuk Ders Notu + ÖSYM Tarzı Test Soruları
Giriş
İntifa hakkı ve sükna hakkı, mülkiyet hakkının sınırlanmasına yönelik kişisel irtifak haklarıdır. Bu haklar sayesinde bir kişi, başkasına ait bir maldan belirli sınırlar içinde yararlanabilir. Türk Medeni Kanunu’nda bu haklar detaylı şekilde düzenlenmiştir. Uygulamada en çok karşılaşılan örnekler arasında aile bireylerine tanınan oturma hakları ve gelir getirici mallar üzerindeki kullanım yetkileri yer alır.
I. İntifa Hakkı Nedir?
İntifa hakkı, bir taşınır ya da taşınmaz mal, hak veya malvarlığı üzerinde bir kişinin, malik olmaksızın o şeyi tam olarak kullanması ve semerelerinden yararlanmasını sağlayan ayni bir haktır. Türk Medeni Kanunu m. 794-822 arasında düzenlenmiştir.
A. Özellikleri
- Sınırlı ayni haktır.
- Devr edilemez ancak vefatla sona ermez, mirasçılara geçmez.
- Sadece intifa hakkı sahibi kişiye aittir (kişiye sıkı sıkıya bağlı).
- Malın maliki değişse bile intifa hakkı korunur.
- Tapu siciline tescil ile kurulur (taşınmazlar için).
B. Konusu
- Taşınır ve taşınmaz mallar
- Haklar (örneğin: intifa hakkı ile bir şirketteki hisse gelirinden yararlanma)
- Malvarlığı
C. Sona Erme Sebepleri
- Süre sona ererse
- İntifa hakkı sahibi ölürse (gerçek kişi için)
- Hak konusu şeyin yok olması
- Feragat
- Mahkeme kararıyla iptal
II. Sükna Hakkı Nedir?
Sükna hakkı, bir kişinin başkasına ait konutta oturma hakkıdır. Türk Medeni Kanunu m. 823-826 arasında düzenlenmiştir. Özellikle aile içi ilişkilerde, miras planlamasında sıkça görülür.
A. Özellikleri
- Kişisel irtifak hakkıdır.
- Kullanım hakkı içerir, fakat semerelerden yararlanma yoktur.
- Kiralama, devretme mümkün değildir.
- Sadece konut amacıyla kullanılır (ticari kullanım yoktur).
- Tapu siciline tescil ile kazanılır.
B. Konusu
- Sadece konut olabilir.
- Taşınmazlar üzerine kurulabilir.
C. Sona Erme
- Süreli ise sürenin sona ermesi
- Ölüm
- Terk edilmesi
- Malın ortadan kalkması
III. Karşılaştırmalı Olarak İntifa ve Sükna Hakkı
| Kriter | İntifa Hakkı | Sükna Hakkı |
|---|---|---|
| Amaç | Kullanma + yararlanma | Sadece konutta oturma |
| Devr edilebilirlik | Hayır | Hayır |
| Tescil gerekli mi? | Evet | Evet |
| Konu | Her türlü mal/hak | Sadece konut |
| Süre | Belirli/belirsiz | Belirli/belirsiz |
| Sona Erme | Ölüm, feragat, süre dolumu | Ölüm, terk, süre dolumu |
IV. Uygulama Örnekleri
- Yaşlı bir anneye evin mülkiyeti çocuklarına geçtikten sonra ölene kadar evde oturma hakkı verilmesi (sükna).
- Bir vakfa, taşınmazdan elde edilen gelirlerin kullanımı hakkının verilmesi (intifa).
- Kiraya verilmiş bir taşınmazın kira gelirinden sadece intifa hakkı sahibi yararlanır.
V. Yargıtay Kararları
Yargıtay 1. HD, 2022/1423 E., 2022/4962 K.
“İntifa hakkı, malikin değişmesiyle sona ermez. Malik, intifa hakkına saygı göstermek zorundadır.”
Yargıtay 14. HD, 2021/2381 E., 2021/6492 K.
“Sükna hakkı sahibi, hakkını sadece konut olarak kullanabilir; bu hakkı kiraya veremez veya ticari amaçla kullanamaz.”
VI. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
İntifa hakkı ile sükna hakkı aynı şey midir?
Hayır. İntifa hakkı, kullanma ve yararlanmayı kapsarken; sükna hakkı sadece konutta oturma hakkı tanır.
Sükna hakkı kira ilişkisi midir?
Hayır. Sükna hakkı ayni haktır; kira ise borç ilişkisidir.
Sükna hakkı mirasla geçer mi?
Hayır. Kişiye sıkı sıkıya bağlıdır ve ölümle sona erer.
İntifa hakkı hangi mahkemede iptal ettirilir?
Asliye Hukuk Mahkemesi’nde dava açılır.
ÖSYM Tarzı 10 Test Sorusu
1. Aşağıdakilerden hangisi intifa hakkının özelliklerinden biridir?
A) Devr edilebilir olması
B) Mirasçılara geçmesi
C) Tapusuz mallarda uygulanması
D) Kullanma ve yararlanma yetkisi vermesi
E) Her zaman geri alınabilir olması
Cevap: D
2. Aşağıdakilerden hangisi sükna hakkının konusunu oluşturur?
A) Arazi
B) Tarla
C) Konut
D) Arsa
E) İşyeri
Cevap: C
3. Sükna hakkı hangi tür haklar arasında yer alır?
A) Alacak hakkı
B) Ayni hak
C) Kamu hakkı
D) Borç ilişkisi
E) Taşınmaz yükü
Cevap: B
4. Aşağıdakilerden hangisi intifa hakkının sona erme nedenidir?
A) Hak sahibinin evlenmesi
B) Evin kiraya verilmesi
C) Tapuya tescilin yapılması
D) Hakkın mirasçılara devri
E) Hak sahibinin ölümü
Cevap: E
5. Sükna hakkı ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Konutta oturma hakkı verir
B) Tapuya tescil gerekir
C) Başkasına devredilebilir
D) Kişiye bağlı haktır
E) Ölümle sona erer
Cevap: C
6. Aşağıdaki haklardan hangisi hem kullanma hem de semere elde etme hakkı sağlar?
A) İntifa
B) Sükna
C) Şufa
D) Hapis
E) Elatmanın önlenmesi
Cevap: A
7. Aşağıdakilerden hangisi sükna hakkının sona ermesine yol açmaz?
A) Hakkın terk edilmesi
B) Sürenin dolması
C) Hak sahibinin taşınması
D) Ölüm
E) Konutun yok olması
Cevap: C
8. İntifa hakkı nasıl kurulur?
A) Şifahen beyanla
B) Noter tasdikiyle
C) Mahkeme ilamı ile
D) Tapu siciline tescil ile
E) Vasiyetname ile
Cevap: D
9. Aşağıdakilerden hangisi kişiye bağlı haklardan biridir?
A) Satım hakkı
B) Vefa hakkı
C) Şufa hakkı
D) Sükna hakkı
E) İntifa hakkı
Cevap: D
10. Aşağıdakilerden hangisi intifa hakkı ile sükna hakkı arasındaki farklardan biridir?
A) Tescil gerekmesi
B) Mülkiyet hakkını devretmesi
C) Kullanma yetkisi vermesi
D) Semere elde etme hakkı olması
E) Tapu kaydında gösterilmesi
Cevap: D
Bu içerik, Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notları için tıklayın:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
