Ölüme Bağlı Tasarruflar: Vasiyetname ve Miras Sözleşmesi – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Miras hukuku kapsamında bireylerin ölüm sonrası malvarlıklarının kimlere, ne şekilde geçeceğini belirlemesi mümkündür. Bu irade beyanı ölüme bağlı tasarruflar olarak adlandırılır. Türk Medeni Kanunu’na göre iki temel ölüme bağlı tasarruf türü bulunmaktadır: vasiyetname ve miras sözleşmesi. Her iki tasarruf türü de bireyin ölümünden sonra hüküm doğurur ve belirli şekil ve ehliyet şartlarına tabidir.
I. Vasiyetname
1. Tanım ve Özellikleri
Vasiyetname, bir kimsenin ölümünden sonra geçerli olmak üzere malvarlığına dair tek taraflı irade beyanıdır. Tek taraflı olması, kişinin iradesiyle tek başına yapılabilmesini ve her zaman geri alınabilmesini sağlar.
2. Vasiyetname Türleri
Türk Medeni Kanunu üç çeşit vasiyetname düzenlemiştir:
a) Resmî Vasiyetname
- Noter, sulh hakimi veya yetkili resmi memur huzurunda düzenlenir.
- Yazılı şekle ve iki tanığa ihtiyaç vardır.
- Okunarak ve imzalanarak onaylanır.
b) El Yazılı Vasiyetname
- Başından sonuna kadar vasiyetçi tarafından el yazısı ile yazılır.
- Tarih atılmalı ve imzalanmalıdır.
- Tanık gerekmez.
c) Sözlü Vasiyetname
- Olağanüstü hâllerde başvurulur (ölüm tehlikesi, savaş gibi).
- İki tanığa sözlü olarak bildirilir.
- Tanıklar, bu beyanı en kısa sürede resmi memura bildirir.
3. Vasiyetnamenin İptali ve Tenfizi
Vasiyetnamenin geçerliliği belirli şartlara bağlıdır. Ehliyetsizlik, şekil eksikliği, irade bozukluğu (aldatma, tehdit) hâllerinde vasiyetname iptal edilebilir.
II. Miras Sözleşmesi
1. Tanım ve Özellikleri
Miras sözleşmesi, en az iki kişinin karşılıklı irade beyanlarıyla yapılan ve tarafların mirasla ilgili hükümler doğurmasını sağlayan iki taraflı ölüme bağlı tasarruftur.
2. Miras Sözleşmesinin Şartları
- Taraflardan biri mutlaka miras bırakan olmalıdır.
- Resmî vasiyetname gibi noter huzurunda ve tanıklarla yapılır.
- Yazılı yapılması ve şekil şartlarına uyulması zorunludur.
3. Geri Alma ve Fesih
Miras sözleşmesi tek taraflı olarak geri alınamaz. Ancak şu yollarla sona erebilir:
- Tarafların anlaşmasıyla fesih
- Taraflardan birinin ölmesi (özellikle alacaklı mirasçı)
- Hâkimin kararıyla fesih (haklı sebepler varsa)
III. Vasiyetname ve Miras Sözleşmesi Arasındaki Farklar
| Özellik | Vasiyetname | Miras Sözleşmesi |
|---|---|---|
| Taraf Sayısı | Tek taraflı | İki taraflı |
| Geri Alınabilirlik | Serbestçe geri alınabilir | Tek taraflı geri alınamaz |
| Şekil Şartı | Üç tür şekil vardır | Yalnızca resmi şekilde yapılabilir |
| Ehliyet | 15 yaş + ayırt etme gücü | Tam ehliyetli olmak gerekir |
| Bağlayıcılık | Sadece vasiyetçiyi bağlar | Her iki tarafı bağlar |
IV. Ehliyet Şartları
- Vasiyetname: Ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş herkes vasiyetname yapabilir.
- Miras sözleşmesi: Tam fiil ehliyetine sahip olmak gerekir (18 yaşını doldurmuş, kısıtlı olmayan).
Yargıtay Kararları
Yargıtay 3. HD, 2018/3345 E., 2019/2290 K.
“El yazılı vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için, vasiyetçinin kendi el yazısıyla yazması, tarih atması ve imza atması zorunludur.”
Yargıtay 1. HD, 2020/7346 E., 2021/3472 K.
“Miras sözleşmesinin feshi, ancak haklı bir sebebe dayanmak suretiyle mahkemeye başvurularak mümkün olur.”
Test Soruları (OSMY Tarzı – Çoktan Seçmeli)
1. Aşağıdakilerden hangisi ölüme bağlı tasarruf türüdür?
A) Bağışlama
B) Vasiyetname
C) Vekâletname
D) Evlenme sözleşmesi
E) Şirket sözleşmesi
Cevap: B
2. El yazılı vasiyetname geçerli olabilmesi için aşağıdakilerden hangisi zorunlu değildir?
A) Tarih
B) İmza
C) Tanık
D) El yazısı
E) Vasiyetçinin beyanı
Cevap: C
3. Miras sözleşmesi hangi koşulla yapılır?
A) El yazısıyla
B) Sözlü beyanla
C) Noterde iki tanıkla
D) Aile mahkemesinde
E) Vasiyetnameyle birlikte
Cevap: C
4. Aşağıdakilerden hangisi tek taraflı ölüme bağlı tasarruftur?
A) Miras sözleşmesi
B) Evlenme sözleşmesi
C) Vasiyetname
D) Tapu devri
E) Mal rejimi sözleşmesi
Cevap: C
5. Vasiyetname hangi anda hüküm doğurur?
A) Yazıldığı anda
B) Noter onayıyla
C) Tanıkların imzasıyla
D) Vasiyetçinin ölümüyle
E) Hakim onayıyla
Cevap: D
6. Olağanüstü hâllerde hangi vasiyetname düzenlenebilir?
A) Resmî
B) El yazılı
C) Sözlü
D) Şahitli
E) Mahkemece
Cevap: C
7. Vasiyetnameyi kimler yapabilir?
A) Herkes
B) Yalnızca reşit kişiler
C) 15 yaşını doldurmuş, ayırt etme gücü olanlar
D) 18 yaş ve üstü
E) Evli olanlar
Cevap: C
8. Aşağıdakilerden hangisi miras sözleşmesini sona erdirmez?
A) Tarafların anlaşması
B) Hâkimin kararı
C) Taraflardan birinin ölümü
D) Miras bırakanın tek taraflı iradesi
E) Borçlunun iflası
Cevap: D
9. Miras sözleşmesinde ehliyet koşulu nedir?
A) Ayırt etme gücü
B) 15 yaş
C) Tam fiil ehliyeti
D) 16 yaş
E) Ehliyet aranmaz
Cevap: C
10. Miras sözleşmesinde bağlayıcılık nasıl işler?
A) Yalnızca mirasçıyı bağlar
B) Hiçbir tarafı bağlamaz
C) İki tarafı da bağlar
D) Mahkeme onayıyla geçerlidir
E) Noterlikçe iptal edilebilir
Cevap: C
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
