Taşınır ve Taşınmaz Mülkiyeti – Medeni Hukuk Ders Notu + ÖSYM Tarzı Test Soruları
Giriş
Mülkiyet hakkı, Medeni Hukuk’un en önemli ayni haklarından biridir. Bu hak, eşya üzerinde kullanma, yararlanma ve tasarruf yetkilerini malikine tanır. Mülkiyetin konusu olan eşyalar, hukuken taşınır ve taşınmaz olarak ikiye ayrılır. Bu ayrım, hem hakların kazanılma biçimi hem de bunların devri bakımından önemli sonuçlar doğurur.
I. Eşya Hukukunda Taşınır – Taşınmaz Ayrımı
1. Taşınır (Menkul) Eşya
Türk Medeni Kanunu’na göre taşınır eşyalar; yer değiştirebilen, taşınması mümkün olan, maddi varlığı bulunan şeylerdir.
Örnekler:
- Kitap, cep telefonu, altın, otomobil
- Hayvanlar (TMK m. 762’ye göre taşınır sayılır)
Özellikleri:
- Kolayca yer değiştirir
- Mülkiyet devri zilyetliğin geçirilmesiyle olur (TMK m. 763)
- Tescil zorunluluğu yoktur (istisnaları vardır: örn. motorlu araçlar)
2. Taşınmaz (Gayrimenkul) Eşya
Taşınmazlar ise yerinden oynatılamayan, sabit varlıklardır.
TMK m. 704’e göre taşınmazlar:
- Arazi
- Tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar
- Kat mülkiyeti kurulmuş bağımsız bölümler
Örnekler:
- Arsa, tarla, bina, daire
- Üst hakkı, kaynak hakkı
Özellikleri:
- Yer değiştirmesi mümkün değildir
- Mülkiyet devri tapuya tescil ile olur (TMK m. 705)
- Resmî şekil zorunludur (noter yetmez, tapu sicil müdürlüğünde işlem gerekir)
II. Taşınır Mülkiyeti
Kazanılması
Aslen Kazanım:
- Sahipsiz eşyayı sahiplenme
- Bulunmuş eşyanın edinilmesi (belli şartlarla)
Devren Kazanım:
- Satış, bağış, takas gibi sözleşmelerle
- Zilyetliğin devri yeterlidir (tescil gerekmez)
Motorlu araçlar istisnadır:
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu gereği, taşıtların mülkiyeti noter satış sözleşmesi ve trafik tescil işlemi ile geçer.
Taşınırda Hakkın Kaybı
- El koyma
- Terk
- Zilyetliğin kaybı
III. Taşınmaz Mülkiyeti
Kazanılması
Devren Kazanım:
Tapuya tescil şarttır (TMK m. 705). Örneğin bir dairenin devri ancak tapuda resmî işlemle geçerli olur.
Aslen Kazanım:
- Kazandırıcı zamanaşımı (10 yıl boyunca kesintisiz ve itirazsız zilyetlik)
- İmar affı veya mahkeme kararı ile tescil
İstisnai durumlar (tescilsiz kazanma):
- Mirasla intikal (ölümle doğrudan)
- Mahkeme kararı (örneğin istihkak davası sonucu)
- Kamulaştırma
Taşınmaz Mülkiyetinde Sınırlamalar
- İmar planları
- Komşuluk hukuku sınırları
- Kamu yararı ve çevresel düzenlemeler
IV. Taşınır ve Taşınmaz Eşyanın Hukuki Sonuçları
| Özellik | Taşınır | Taşınmaz |
|---|---|---|
| Kazanım | Zilyetlikle | Tapu tesciliyle |
| Devir Şekli | Teslim | Tapuda resmi işlem |
| Sicil | Yok | Tapu sicili zorunlu |
| Zaman aşımıyla kazanım süresi | 5 yıl | 10 yıl |
| Yasal dayanak | TMK 763 vd. | TMK 704 vd. |
V. Yargıtay Kararları
Yargıtay 1. HD, 2021/7325 E., 2022/2145 K.
“Taşınmazın mülkiyetinin devri için taraflar arasında yapılan sözleşme yeterli olmayıp, tapu sicilinde tescilin gerçekleşmesi gerekir.”
Yargıtay 8. HD, 2020/12434 E., 2021/11218 K.
“Motorlu taşıtların devri için noter satış sözleşmesi yapılmış olsa dahi, trafik tescil işlemi yapılmadan mülkiyet devri gerçekleşmez.”
ÖSYM Tarzı Test Soruları
1. Aşağıdakilerden hangisi taşınmaz olarak kabul edilmez?
A) Tarla
B) Kaynak hakkı
C) Arsa
D) Hayvan
E) Üst hakkı
Cevap: D
2. Taşınmaz mülkiyetinin devri için hangi işlem zorunludur?
A) Noterde düzenleme
B) Zilyetliğin devri
C) Yazılı sözleşme
D) Tapuya tescil
E) Şahitli beyan
Cevap: D
3. Aşağıdakilerden hangisi taşınır mülkiyetinin devri için yeterlidir?
A) Noter onayı
B) Tapu tescili
C) Zilyetliğin devri
D) Mahkeme kararı
E) Trafik sicil kaydı
Cevap: C
4. Tapu kütüğüne tescil aşağıdakilerden hangisi için zorunludur?
A) Hayvan alımı
B) Araç satışı
C) Ev satışı
D) Kitap devri
E) Hediye takası
Cevap: C
5. Aşağıdaki durumlardan hangisinde tescilsiz taşınmaz mülkiyeti kazanılır?
A) Satış
B) Bağış
C) Miras
D) Takas
E) Zilyetlik
Cevap: C
6. Aşağıdakilerden hangisi taşınır olarak değerlendirilir?
A) Bağımsız bölüm
B) Tarla
C) Hayvan
D) Kaynak hakkı
E) Kat mülkiyeti
Cevap: C
7. 10 yıllık zamanaşımıyla mülkiyet kazanımı hangi eşya türü içindir?
A) Taşınır
B) Taşınmaz
C) Elektronik veri
D) Sanal varlık
E) Telif hakkı
Cevap: B
8. Miras yoluyla taşınmaz mülkiyetinin kazanılması aşağıdakilerden hangisi ile olur?
A) Zilyetlik
B) Noter devri
C) Tescil şartı
D) Ölümle doğrudan
E) Tapu harcıyla
Cevap: D
9. Taşınmaz mülkiyetinin devri için tarafların yalnızca sözlü anlaşması yeterli midir?
A) Evet
B) Hayır
C) Bazı hallerde yeterlidir
D) Tanık varsa yeterlidir
E) Satış türüne göre değişir
Cevap: B
10. Taşınır mülkiyetinde zilyetlik kime geçerse geçsin hak kazanımı nasıl olur?
A) Tapuya kayıt gerekir
B) Resmî işlem gerekir
C) Sözleşme yeterlidir
D) Zilyetlik geçişiyle
E) Tanıklık gerekir
Cevap: D
Bu içerik, Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
