Tereke Kavramı ve Mirasın Geçişi – Medeni Hukuk Ders Notu + Test Soruları
Giriş
Miras hukukunun temel kavramlarından biri olan tereke, ölen kişinin malvarlığının ve borçlarının oluşturduğu hukuki bütündür. Tereke, mirasçılara belirli şekil ve esaslar dâhilinde geçer. Bu geçişin nasıl olacağı, hangi şartlara bağlı olduğu ve mirasçının sorumluluğunun ne olacağı Türk Medeni Kanunu çerçevesinde açıkça düzenlenmiştir.
I. Tereke Nedir?
1. Tanım
Tereke, miras bırakan kişinin ölüm anındaki tüm malvarlığı ile birlikte, bu malvarlığına ilişkin borçlarını da kapsayan hukuki bütündür. Tereke içinde:
- Taşınmaz ve taşınır mallar
- Alacaklar
- Fikri haklar
- Borçlar
- Sözleşmeden doğan yükümlülükler
bulunur.
Tereke, miras bırakanın hayatta iken sahip olduğu tüm malvarlığı hakları ve borçlarıyla birlikte devre konu olur. Miras hukuku açısından tereke, paylaşılıncaya kadar bir “bütünlük” arz eder.
2. Terekenin Unsurları
- Aktifler: Miras bırakanın malları, alacakları, hakları (örneğin mülkiyet hakkı, kira alacağı).
- Pasifler: Borçlar, ipotekli alacaklar, tazminat yükümlülükleri vb.
II. Terekenin Yönetimi ve Korunması
1. Tereke’nin Tesbiti
Ölümün ardından terekenin kapsamı belirlenir. Bu belirleme şu yollarla yapılabilir:
- Veraset ilamı ile mirasçıların tespiti
- Sulh hukuk mahkemesine başvuru
- Terekenin defteri tutulması (TMK m. 590)
2. Terekenin Defterinin Tutulması
Mirasçıların veya ilgililerin istemi üzerine, mahkeme tarafından terekenin borç ve alacakları belirlenir.
Bu uygulama özellikle:
- Borca batık tereke şüphesi varsa,
- Mirasçı sayısı fazlaysa,
- Alacaklılar tereddüt içindeyse uygulanır.
3. Terekenin Resmi Tasfiyesi
Mirasçılar mirası reddederse veya paylaşımda uzlaşamazlarsa, resmî tasfiye yoluna gidilir. Bu durumda:
- Mahkeme terekenin idaresi için kayyım atar.
- Mallar satılır, borçlar ödenir.
- Kalan değer yasal mirasçılara verilir.
III. Mirasın Geçişi
1. Geçişin Zamanı
Miras bırakanın ölüm anında tereke, yasal ve atanmış mirasçılara geçer. Bu geçiş aniden ve kendiliğindendir.
2. Geçişin Hukuki Niteliği
Tereke, mirasçılara kanunen intikal eder. Başka bir işleme gerek yoktur.
- Mirasçıların terekeye ilişkin hak ve borçları mirasla birlikte doğar.
- Mirasçılar terekenin hem aktiflerinden hem de pasiflerinden sorumludur (TMK m. 599).
3. Mirasın Reddi Olmazsa
Mirasçı, 3 ay içinde mirası reddetmezse, mirası kabul etmiş sayılır ve tereke üzerindeki hak ve borçların tümünden sorumlu olur.
IV. Mirasçının Sorumluluğu
1. Kayıtsız Şartsız Sorumluluk
Miras reddedilmediği sürece, mirasçı terekenin borçlarından da sorumludur. Bu sorumluluk, şahsi malvarlığını da kapsayacak şekilde olabilir.
2. Terekeye Temsilen Tasarruf
Mirasçılar terekeye ilişkin işlemleri birlikte yapar. Elbirliği mülkiyeti gereği:
- Her bir mirasçı tüm tereke üzerinde paylı değil, ortak hakka sahiptir.
- Paylaşım yapılana kadar tasarruflar oybirliği ile yapılır.
Yargıtay Kararları
Yargıtay 14. HD, 2019/1278 E., 2020/3541 K.
“Miras bırakanın ölüm tarihi itibarıyla terekeye dahil tüm malvarlığı ve borçları, mirasçılara TMK m. 599 uyarınca kendiliğinden geçer.”
Yargıtay 1. HD, 2018/4956 E., 2019/2348 K.
“Tereke defterinin tutulması, tereke üzerinde tasarrufu sınırlayıcı mahiyette olup mirasçıların haklarını korumaya yöneliktir.”
Test Soruları (OSMY Tarzı – Çoktan Seçmeli)
1. Tereke nedir?
A) Sadece miras bırakanın malları
B) Sadece borçları
C) Mallar ve borçların toplamı
D) Veraset ilamı
E) Mirasçılar arası anlaşma
Cevap: C
2. Aşağıdakilerden hangisi terekenin aktif unsurlarındandır?
A) İcra takibi
B) İpotek borcu
C) Mülkiyet hakkı
D) Veraset davası
E) Mirasın reddi
Cevap: C
3. Miras ne zaman intikal eder?
A) Vasiyetname düzenlenince
B) Veraset belgesi alınca
C) Ölüm anında
D) Tereke defteri tutunca
E) Tapuda işlem yapılınca
Cevap: C
4. Miras bırakanın borçlarından mirasçılar ne zaman sorumlu olur?
A) Sadece kabul beyanıyla
B) Tereke paylaşılınca
C) Miras reddedilmezse
D) Vasiyetname okununca
E) Mahkeme kararıyla
Cevap: C
5. Terekenin defterinin tutulmasını kim ister?
A) Tapu idaresi
B) Mahkeme re’sen
C) Alacaklılar veya mirasçılar
D) Nüfus müdürlüğü
E) Noter
Cevap: C
6. Tereke tasfiyesi hangi durumda uygulanır?
A) Her zaman
B) Mirasçılar paylaşmak isterse
C) Mirasçılar reddettiğinde veya anlaşmazlık varsa
D) Mahkeme karar verdiğinde
E) Tapu isteminde bulunulunca
Cevap: C
7. Tereke üzerindeki işlemlerde hangi tür mülkiyet geçerlidir?
A) Paylı mülkiyet
B) Ferdi mülkiyet
C) Elbirliği mülkiyeti
D) Zilyetlik
E) Taşınmaz mülkiyeti
Cevap: C
8. Tereke yönetimi için mahkemenin kayyım ataması aşağıdaki durumlarda hangisidir?
A) Mirasçılar sağ değilse
B) Reddi miras varsa
C) Vasiyetname iptal edilirse
D) Mirasçılar uzlaşırsa
E) Tereke tasfiyesi gerekiyorsa
Cevap: E
9. Mirasçı, borçlardan kaçınmak istiyorsa ne yapmalıdır?
A) Tapuya başvurmalı
B) Mahkemeye miras tescili yaptırmalı
C) 3 ay içinde mirası reddetmeli
D) Vasiyetname düzenlemeli
E) Tereke listesi vermeli
Cevap: C
10. Miras geçişi aşağıdakilerden hangisiyle olur?
A) Veraset beyannamesiyle
B) Tapu tesciliyle
C) Kanunen, ölümle birlikte
D) Noter tasdikiyle
E) Mirasçılar onayıyla
Cevap: C
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
