İcra Mahkemesi ile İcra Ceza Mahkemesi Arasındaki Fark | Detaylı Açıklama ve Hukuki Karşılaştırma
İcra ve İflas Hukuku’nda en çok karıştırılan kavramlardan biri, İcra Hukuk Mahkemesi ile İcra Ceza Mahkemesi arasındaki farktır. Vatandaşlar sıklıkla bu iki mahkemenin aynı işlevi gördüğünü sanmakta ya da yanlış başvuru yapmaktadır. Oysa bu iki mahkeme, görev alanları, yetki çerçeveleri ve işlem süreçleri bakımından oldukça farklıdır.
Bu yazıda her iki mahkemenin görev tanımını, hangi davalara baktıklarını, nasıl başvuru yapılacağını ve hukuki dayanaklarını detaylıca anlatıyoruz. Ayrıca yazının sonunda bu konuyla ilgili örnek dilekçeye de yer verdik.
⚖️ İcra Hukuk Mahkemesi Nedir?
İcra Hukuk Mahkemesi, icra ve iflas işlemleriyle ilgili hukuki uyuşmazlıkların çözüm yeri olan özel bir mahkemedir. Görevleri şunlardır:
- İtirazın kaldırılması ve iptali davaları
- İcra takibine yapılan şikayetler
- Menfi tespit ve istirdat davaları
- Kambiyo senetlerine özgü haciz işlemleri
- İhalenin feshi davaları
- Mal beyanı işlemleri
Yani İcra Hukuk Mahkemesi’nin temel görevi, borç ilişkilerinden doğan hukuki uyuşmazlıkları çözmek ve icra müdürlüklerinin işlemlerini denetlemektir.
⚖️ İcra Ceza Mahkemesi Nedir?
İcra Ceza Mahkemesi, icra takip sürecinde suç teşkil eden davranışların cezalandırılması için açılan davalara bakan özel ceza mahkemesidir. Başlıca görevleri şunlardır:
- Taahhüdü ihlal suçu
- Nafaka borcunun ödenmemesi
- Mal beyanında bulunmamak
- İcra emrine uymamak
- Hileli iflas ve sahtecilik
- Alacaklıyı tehdit, kötü niyetli takip
Yani, İcra Ceza Mahkemesi’nin görevi suç teşkil eden icra eylemlerini cezalandırmak, bu süreçteki mağdurların korunmasını sağlamaktır.
🔍 Karşılaştırmalı Tablo – En Temel Farklar
| Özellik | İcra Hukuk Mahkemesi | İcra Ceza Mahkemesi |
|---|---|---|
| Mahkemenin Niteliği | Hukuk Mahkemesi | Ceza Mahkemesi |
| Amaç | Hukuki uyuşmazlıkları çözmek | Suç teşkil eden fiilleri cezalandırmak |
| Başvuru Yolu | Dava ve şikayet | Şikayet (Cumhuriyet Savcılığı üzerinden) |
| Süreç Tarafları | Davacı – Davalı | Şikayetçi – Şüpheli |
| Deliller | Belge, tanık, senet, icra dosyası | Delil + suç unsuru + ceza şartları |
| Karar Türü | Hukuki karar, icra işlemi iptali vs. | Hapis cezası, adli para cezası |
📎 Örnek Senaryolar
Senaryo 1:
“Borçlu, icra takibine itiraz etti ama itirazı haksızdı.”
📌 Bu durumda İcra Hukuk Mahkemesi’ne itirazın iptali davası açılır.
Senaryo 2:
“Borçlu taahhüt verdi ama ödeme yapmadı.”
📌 Bu durumda İcra Ceza Mahkemesi’ne taahhüdü ihlal suçundan şikayet yapılır.
📂 Uygulamada Sık Karıştırılan Dosyalar
Vatandaşlar genellikle yanlış mahkemeye başvurarak süreci uzatmakta veya haklarını kaybetmektedir. Örneğin;
- “Borçlu taahhüdünü ihlal etti” diye İcra Hukuk Mahkemesi’ne dilekçe verildiğinde görev yönünden ret kararı verilir.
- “İhaleye fesih istiyorum çünkü usulsüzlük var” denip İcra Ceza Mahkemesi’ne başvurulursa görevli mahkeme yanlışlığı nedeniyle dosya reddedilir.
✍️ Örnek Dilekçe: İcra Ceza Mahkemesi ile Karıştırılan Şikayete İtiraz
Küçükçekmece İcra Ceza Mahkemesi’ne
KÜÇÜKÇEKMECE İCRA CEZA MAHKEMESİ’NE
DOSYA NO : [2025/xxx E.]
SANIK : [Ad Soyad – T.C. Kimlik No – Adres]
VEKİLİ : Av. Gökhan Yağmur – www.gokhanyagmur.com
SUÇ : Taahhüdü ihlal (itiraz)
AÇIKLAMALAR :
1. Müvekkil hakkında yapılan şikayet başvurusu, aslında icra hukukuna ilişkin bir uyuşmazlık olup ceza mahkemesinin görev alanına girmemektedir.
2. Şikayetçi taraf, ödeme yükümlülüğü doğuran icra hukukuna ilişkin talepleri cezai yaptırımla karıştırmaktadır.
3. Bu nedenle görev itirazında bulunuyoruz.
SONUÇ VE İSTEM :
Şikayetin hukuki uyuşmazlık niteliği taşıdığı ve ceza davasına konu olamayacağı hususu dikkate alınarak, görevsizlik kararı verilmesini talep ederiz.
Saygılarımızla.
Tarih: …/…/2025
Sanık Vekili
Av. Gökhan Yağmur
www.gokhanyagmur.com
📚 Yargıtay Kararları
🔹 Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2017/1214 E., 2018/2345 K.
“Taahhüdün ihlali suçunda, borcun ödenmemesi keyfiyetinin ceza mahkemesinde değil, icra hukuk mahkemesinde değerlendirilmesi gerektiği bazı hallerde mümkündür.”
🔹 Yargıtay 4. Ceza Dairesi, 2016/8591 E., 2017/7482 K.
“İcra ceza mahkemeleri, yalnızca suç teşkil eden fiillerle ilgilidir; hukuki ihtilaflar için görevli mahkeme hukuk mahkemesidir.”
❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Hangi durumlarda icra ceza mahkemesine başvurmalıyım?
Taahhüdü ihlal, nafaka ödememe, mal beyanı yapmama gibi fiiller suç ise başvurulur.
2. İcra hukuk mahkemesinde dilekçe reddedilirse ne olur?
Uygun mahkemeye yeniden başvuru yapılmalıdır. Süreye dikkat edilmelidir.
3. İcra ceza mahkemesi kararına itiraz edebilir miyim?
Evet, itiraz süresi içinde üst ceza mahkemesine başvuru yapılabilir.
4. Yanlış mahkemeye başvuru yaparsam hak kaybım olur mu?
Süre geçtiyse evet. Bu nedenle mahkemenin görev alanı doğru belirlenmelidir.
5. Avukat tutmak zorunda mıyım?
Hayır, zorunlu değil. Ancak sürecin hatasız işlemesi için avukatla yürütmeniz önerilir.
📢 Hukuki Destek İçin Bize Ulaşın
İcra mahkemeleri ve ceza mahkemeleri arasındaki farkı bilmek, doğru yere başvuru yapabilmek için oldukça önemlidir. Hatalı başvurular hem zaman hem de hak kaybı doğurabilir.
📌 Avukat Gökhan Yağmur olarak, icra hukuku ve ceza hukuku alanlarında uzman desteğimizle yanınızdayız. Tüm süreçleriniz için profesyonel avukatlık hizmeti alabilirsiniz:
👉 www.gokhanyagmur.com
