Eser Sahibinin Manevi Tazminat Hakkı
| Telif Hakkı İhlalinde Manevi Zararlar, Dava Süreci, Örnek Dilekçe ve Yargıtay Kararları
📌 Giriş: Eser Sahiplerinin Hakları ve Manevi Zararın Önemi
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK), eser sahibine yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda manevi haklar da tanır. Bir yazarın, müzisyenin, ressamın ya da yazılım geliştiricisinin eseri, onun sadece geçim kaynağı değil; aynı zamanda kişiliğinin, emeğinin ve dünyaya bakışının bir yansımasıdır. Bu nedenle, eser sahibinin izni dışında yapılan her türlü değişiklik, tahrifat, izinsiz yayın veya başka bir şekilde eserin kamuoyuna sunulması manevi tazminat davasının konusunu oluşturabilir.
Bu makalede, eser sahibinin manevi tazminat talep etme hakkı, başvuru yolları, dava süreci, örnek dilekçe ve Yargıtay kararları ışığında kapsamlı şekilde incelenecektir.
📚 1. Eser Sahibinin Manevi Hakları Nelerdir?
FSEK m.14-17 arasında yer alan hükümlerle eser sahibine tanınan başlıca manevi haklar şunlardır:
- Umuma Arz Hakkı: Eseri ilk kez kamuya sunma yetkisi
- Adın Belirtilmesi Hakkı: Eserin sahibi olarak isminin gösterilmesini isteme
- Eserde Değişiklik Yapılmasını Men Etme Hakkı: Eserde izinsiz değişiklikleri engelleme
- Eserin Aslı Üzerindeki Haklar: Eserin orijinal nüshası üzerindeki özel haklar
Bu haklardan biri ihlal edildiğinde, eser sahibi manevi tazminat davası açabilir.
⚖️ 2. Manevi Tazminat Davasının Hukuki Dayanağı
FSEK dışında, Türk Borçlar Kanunu m.58 ve Anayasa m.17 de kişilik haklarının korunmasına vurgu yapar. Bir eserin izinsiz değiştirilmesi, çarpıtılması, bozulması ya da izinsiz çoğaltılması durumunda kişilik hakkı zedelenmiş sayılır. Bu durum da manevi tazminat talebini haklı kılar.
🕒 3. Dava Açma Süresi (Zamanaşımı)
- FSEK’e göre telif hakkı ihlaline dayanan tazminat taleplerinde, fiilin öğrenildiği tarihten itibaren 1 yıl, her hâlükârda 10 yıl içinde dava açılması gerekir.
- Ceza davası açılması halinde manevi tazminat davası da aynı zamanaşımına tabi olur.
✉️ 4. Eser Sahibinin Manevi Tazminat Talep Edebileceği Durumlar
Aşağıdaki eylemler manevi tazminat davasına konu olabilir:
- Eserin izinsiz yayımlanması
- Eserde eser sahibinin adı belirtilmeden yayın yapılması
- Eserin içeriğinin izinsiz şekilde değiştirilmesi
- Eserin çarpıtılması ya da kamuoyuna yanlış aktarılması
- Eserin sahibini küçük düşürecek veya değersizleştirecek biçimde kullanılması
📄 5. Örnek Manevi Tazminat Dava Dilekçesi
FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİNE
(İSTANBUL NÖBETÇİ)
DAVACI: Ahmet Yazar (T.C. No:…)
Adres: …
DAVALI: Z Kitap Yayınevi A.Ş.
Adres: …
VEKİLİ: Av. Gökhan Yağmur – www.gokhanyagmur.com
Adres: Sefaköy, Metropark Sefaköy Rezidans A Blok D:22, Kartaltepe Mah. Süvari Cad. No: 4, Küçükçekmece/İSTANBUL
KONU: Davalının, müvekkilime ait romanı izinsiz yayımlaması nedeniyle uğranılan manevi zararın giderilmesi amacıyla 30.000 TL manevi tazminatın faiziyle birlikte tahsili talebimizdir.
AÇIKLAMALAR:
- Müvekkilim Ahmet Yazar, edebi eser olan “Kayıp Yolcu” romanının yegâne eser sahibidir. Eser, 2020 yılında Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne kayıt ettirilmiş ve ISBN numarası alınmıştır.
- Davalı Z Kitap Yayınevi, müvekkilin açık izni olmaksızın bu eseri tıpkıbasım olarak yayımlamış, kapağında müvekkilin ismine dahi yer vermemiştir.
- Bu durum, müvekkilin hem umuma arz hem de adını belirtme hakkını açıkça ihlal etmekte, kişilik haklarını zedelemektedir.
- Bu nedenlerle, FSEK, TBK m.58 ve Anayasa m.17 kapsamında davalının manevi tazminata mahkûm edilmesini talep ediyoruz.
HUKUKİ NEDENLER:
FSEK, TBK m.58, Anayasa m.17 ve ilgili sair mevzuat
DELİLLER:
- ISBN kayıtları
- Eserin yayımlandığı kitap
- Tanık ve bilirkişi beyanları
- Yayınevi ile yapılan yazışmalar
SONUÇ VE TALEP:
Açıklanan nedenlerle, 30.000 TL manevi tazminatın, yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini saygıyla arz ve talep ederiz.
Davacı Vekili
Av. Gökhan Yağmur
www.gokhanyagmur.com
📘 6. Yargıtay Kararları
🔹 Yargıtay 11. HD, 2021/4651 E. – 2021/7322 K.
“Eser sahibinin adının belirtilmemesi, manevi hakların ihlali anlamına gelir. Kişilik haklarının zedelendiği hallerde, eser sahibinin manevi tazminat isteme hakkı doğar.”
🔹 Yargıtay 4. HD, 2020/2237 E. – 2020/4519 K.
“Eserde yapılan izinsiz değişiklikler manevi zarar doğurur. Bu zarar sadece ekonomik değil, eser sahibinin şeref ve haysiyetini de etkiler.”
❓ 7. Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Manevi tazminat ile maddi tazminat aynı anda talep edilebilir mi?
Evet, eser sahibi hem maddi hem manevi tazminat talebinde bulunabilir.
2. Eser sahibinin vefat etmesi durumunda yakınları tazminat davası açabilir mi?
Evet, mirasçılar manevi zarar nedeniyle tazminat talep edebilir.
3. Eserde küçük bir değişiklik manevi tazminat sebebi olur mu?
Eserin ruhuna zarar verici her değişiklik tazminat konusu olabilir.
4. Sosyal medyada paylaşılan bir eser için de dava açılabilir mi?
Evet, özellikle eserin izinsiz yayınlandığı ve sahibinin adı belirtilmediği durumlarda dava açılabilir.
5. Bu davalar hangi mahkemede görülür?
Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemelerinde açılır.
📢 Avukat Gökhan Yağmur ile Hukuki Destek Alın
Eser hakkınız ihlal edildiyse ve manevi zarara uğradığınızı düşünüyorsanız, yasal haklarınızı profesyonel bir avukat aracılığıyla aramak sizin en doğal hakkınızdır.
Av. Gökhan Yağmur olarak, Fikri ve Sınai Haklar Hukuku alanında sizlere uzmanlıkla destek sunmaktayım. Bana ulaşmak için:
🌐 www.gokhanyagmur.com
💬 Yorum Bırakın
Bu yazının eksik olduğunu ya da güncellenmesi gerektiğini düşünüyorsanız, lütfen sayfanın alt kısmındaki yorum bölümünden bize bildirin. Her görüş bizim için değerlidir.
