Temsil Kavramı ve Türleri – Hukuka Giriş Dersi (Hukuk Başlangıcı) Kapsamlı Ders Notu
Hukuki işlemlerde herkes her zaman bizzat kendi adına işlem yapmak zorunda değildir. Günlük hayatta ve özellikle ticari ilişkilerde bir kişinin başka bir kişi adına işlem yapması oldukça yaygındır. İşte bu durumu açıklayan temel hukuk kurumu temsildir.
Bu derste, temsil kavramı detaylı şekilde açıklanacak, temsilin türleri, temsil yetkisi, temsilin geçerlilik şartları, temsil ile vekâlet farkı gibi konular öğretici ve sınava hazırlık formatında işlenecektir. Sonunda 10 adet özgün OSMY tarzı test sorusu yer almaktadır.
⚖️ Temsil Nedir?
📌 Temsil, bir kişinin (temsilci), başka bir kişi (temsil edilen) adına ve onun hukuki alanında sonuç doğuracak şekilde hukuki işlem yapmasıdır.
🔍 Tanım:
“Temsil, temsilcinin yaptığı hukuki işlemin doğrudan doğruya temsil edilen adına ve onun hukukî alanında sonuç doğurmasıdır.”
📝 Temsilde esas olan, temsilcinin yaptığı işlemin doğrudan temsil edilenin hukuk dünyasında sonuç doğurmasıdır.
🔍 Temsilin Unsurları
- Temsilcinin Varlığı: Hukuki işlemi yapan kişi
- Temsil Edilenin Varlığı: Temsil olunan kişi
- Yetki: Temsilcinin işlem yapma yetkisi olmalıdır
- Açıklama: Temsilci, işlemi kendisi için değil, temsil edilen adına yaptığını belirtmelidir
- Hukuki İşlem: İşlem, geçerli bir hukuki işlem olmalıdır
🧭 Temsil Türleri
Temsil, yetkinin kaynağına göre ikiye ayrılır:
I. Kanuni (Yasal) Temsil
Temsil yetkisi doğrudan kanundan doğar. Özellikle küçükler ve kısıtlılar için bu tür temsil söz konusudur.
📌 Örnekler:
- Ana babanın küçük çocukları adına işlem yapması
- Vasi veya kayyumun temsil görevi
- Tüzel kişilerde organların temsil yetkisi (ör. şirket müdürü)
Özellikleri:
- İrade dışı temsil yetkisi doğar
- Yetki sınırları yasa ile belirlenmiştir
II. İradi (Yetkili) Temsil
Temsil yetkisi temsil edilenin iradesiyle verilir. En tipik örneği vekâlet ilişkisidir.
📌 Örnekler:
- Bir kişinin avukatına vekâlet vermesi
- Alım satım işlerinde temsil
- Ticari temsilci (komisyoncu)
Özellikleri:
- Temsil edilenin özgür iradesi ile yetki verilir
- Temsil yetkisi genellikle yazılı bir belgeyle (vekâletname) verilir
🛠️ Temsilin Geçerli Olması İçin Gerekli Şartlar
- Temsil yetkisi bulunmalı (kanun veya iradi)
- Temsilci, işlem sırasında yetkisini açıklamalı
- Temsil edilen adına işlem yapılmalı
- Temsil edilenin fiil ehliyeti bulunmalı
- Temsil edilenin açık rızası ya da sonradan onayı (yetkisiz temsil hâlinde)
⚠️ Yetkisiz Temsil
🔹 Temsilcinin yetkisi olmadan bir başkası adına işlem yapmasıdır.
📌 Sonuçları:
- İşlem askıda hükümsüzdür
- Temsil edilen kişi işlemi sonradan onaylarsa geçerli hâle gelir
- Onay verilmezse işlem geçersizdir
⚖️ Temsil ile Vekâlet Arasındaki Fark
| Özellik | Temsil | Vekâlet |
|---|---|---|
| Amacı | Başkasının adına işlem yapma | Hizmet sunma |
| Yetki kaynağı | Kanun veya irade | Sözleşme (genellikle) |
| Taraf | Üçüncü kişiyle işlem yapar | Temsil içerebilir, içermeyebilir |
| Hukuki sonuç | Temsil edilen üzerinde doğar | Vekil ve müvekkil ilişkisi doğar |
🧾 Temsilin Önemi
- Hukuki işlemleri kolaylaştırır
- Ticari hayatın işlemesini sağlar
- Ehliyetsiz veya ulaşamayan kişilerin adına işlem yapılmasını mümkün kılar
- Tüzel kişilerin varlığını sürdürebilmesini sağlar
🎯 SONUÇ
Temsil, hukuk sisteminde önemli bir kolaylık sağlayan mekanizmadır. Gerek yasal gerek iradi yollarla kişilerin başkaları adına işlem yapmasını sağlar. Temsil kurumunu anlamak, özellikle borçlar, medeni ve ticaret hukukunun ilerleyen konularında sağlam bir temel oluşturur.
📎 Tüm Hukuk Ders Notlarına Buradan Ulaşabilirsiniz:
👉 https://www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari/
✉️ Hazırlayan: Avukat Gökhan Yağmur – 0542 157 06 34
🌐 www.gokhanyagmur.com
📝 OSMY Tarzı 10 Test Sorusu: Temsil Kavramı ve Türleri
- Temsilcinin yaptığı işlem doğrudan kimin hukuk alanında sonuç doğurur?
A) Devletin
B) Temsilcinin
C) Üçüncü kişinin
D) Temsil edilenin
E) Hiçbirinin
✅ Cevap: D - Aşağıdakilerden hangisi yasal temsil örneğidir?
A) Vekâletnameyle avukat tutmak
B) Küçük çocuk adına anne-babanın işlem yapması
C) Satıcı adına komisyoncunun işlem yapması
D) Noter huzurunda satış yapılması
E) Kendi adına işlem yapmak
✅ Cevap: B - İradi temsil için gerekli olan temel unsur hangisidir?
A) Devlet izni
B) Mahkeme kararı
C) Temsil edilenin açık veya örtülü iradesi
D) Tüzel kişilik
E) Noter onayı
✅ Cevap: C - Temsilci, yetkisi dışında işlem yaparsa bu ne adla anılır?
A) Dolaylı temsil
B) Vekâlet ilişkisi
C) Yetkisiz temsil
D) Örtülü temsil
E) Kanuni temsil
✅ Cevap: C - Aşağıdakilerden hangisi temsilin şartlarından biri değildir?
A) Temsilcinin yetkili olması
B) Hukuki işlem yapılması
C) Temsilcinin şahsi menfaat elde etmesi
D) Temsil edilen adına hareket edilmesi
E) Temsil edilenin fiil ehliyetine sahip olması
✅ Cevap: C - Aşağıdakilerden hangisi temsil ile vekâlet arasındaki farklardan biridir?
A) Her ikisi de kamu görevidir
B) Temsil sadece noterle yapılır
C) Temsil üçüncü kişiyle işlem yapmayı gerektirir
D) Vekâlet her zaman geçersizdir
E) Temsil gizli yapılır
✅ Cevap: C - Tüzel kişiler adına işlem yapma yetkisi kimdedir?
A) Hissedarlar
B) Ortaklar
C) Organlar
D) Avukatlar
E) Hazine
✅ Cevap: C - Aşağıdaki temsil türlerinden hangisinde yetki doğrudan yasadan kaynaklanır?
A) İradi temsil
B) Ticari temsil
C) Yasal temsil
D) Gönüllü temsil
E) Temsile ihtiyaç yok
✅ Cevap: C - Temsilcinin yetkisi olmadan işlem yapması durumunda hangi sonuç doğar?
A) İşlem geçerlidir
B) İşlem doğrudan yürürlüğe girer
C) İşlem askıda hükümsüzdür
D) İşlem iptal edilemez
E) Temsil edilen sorumlu olur
✅ Cevap: C - Aşağıdakilerden hangisi temsilin unsurlarındandır?
A) Vekil ile sözleşme
B) Tanık huzurunda işlem
C) Temsil edilenin açık iradesi
D) Noterde tescil
E) Temyiz kudreti olmayan temsilci
✅ Cevap: C
