HAGB Kararına Uyulmaması Halinde Hükmün Açıklanması Nedir? Şartları, Sonuçları ve Hukuki Süreç
HAGB Kararına Uyulmaması Halinde Hükmün Açıklanması Ne Anlama Gelir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı, sanığın belirli bir denetim süresi boyunca yükümlülüklere uyması ve yeni bir suç işlememesi şartıyla verilen ceza hükmünün askıya alınmasıdır. Ancak bu şartlara uyulmaması durumunda mahkeme, daha önce açıklanmamış olan hükmü açıklar.
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 231. maddesi uyarınca HAGB kararı verilen bir kişi, beş yıllık bir denetim süresine tabi tutulur (CMK m.231/5). Bu süre zarfında kişinin, kasten yeni bir suç işlememesi ve mahkeme tarafından belirlenen yükümlülüklere uygun hareket etmesi gerekmektedir (CMK m.231/8). Eğer kişi bu kurallara uyarsa, geri bırakılan hüküm hiçbir zaman açıklanmaz ve dava düşmüş sayılır (CMK m.231/10).
Ancak denetim süresi boyunca kasten bir suç işlenmesi ya da denetimli serbestlik kapsamında getirilen yükümlülüklere aykırı bir davranışın tespiti halinde, mahkeme artık hükmü açıklama yoluna gider. Bu noktada daha önce sanık hakkında kurulmuş ancak açıklanmamış ceza hükmü, geçerlilik ve infaz edilebilirlik kazanır. Yani, HAGB kapsamında verilen ceza artık hukuki sonuç doğurur hale gelir ve infaz süreci başlatılır.
Bu süreçte, HAGB kararı verilmiş olması nedeniyle hüküm başlangıçta herhangi bir sonuç doğurmazken, mahkemece açıklanmasıyla birlikte tüm yasal sonuçlarıyla yürürlüğe girer. Bu da sanığın cezaevine girmesi ya da hükmün infazına yönelik işlemlerin başlaması anlamına gelmektedir.
HAGB Kararına Uyulmaması Durumunda Ceza Dosyasının Yeniden Açılması ve Verilebilecek Hükümler
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararına riayet edilmemesi durumunda – yani denetim süresi içerisinde yeni bir suç işlenmesi veya belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edilmesi hâlinde – HAGB kararının açıklanabilmesi için yeniden yargılamaya konu olacak bir dosya hazırlanır. Bu yeni dosya, ayrı bir esas numarasıyla kayda geçirilir ve HAGB kararının değerlendirilmesi bu yeni dosya üzerinden gerçekleştirilir.
Eğer HAGB kararı verilen kişi, denetim süresi boyunca kasten yeni bir suç işlerse, daha önce hakkında kurulan hüküm aynen açıklanır ve herhangi bir değişiklik yapılmaz. Bununla birlikte, yalnızca yükümlülüklerin ihlali söz konusuysa, mahkeme sanığın davranışlarını değerlendirerek alternatif kararlar alabilir. Örneğin; mahkeme, verilen hapis cezasının yarısının infaz edilmemesine hükmedebilir, cezayı erteleyebilir ya da Türk Ceza Kanunu’nun 50. maddesinde düzenlenen seçenek yaptırımlara (örneğin adli para cezası, kamu hizmeti vb.) çevirebilir.
Bu duruma örnek vermek gerekirse; hakkında 1 yıl hapis cezası ile birlikte ayda bir kez eğitim seminerine katılma yükümlülüğü getirilen bir kişinin, denetim süresinin üçüncü yılında seminerlere katılmadığı tespit edilirse, mahkeme HAGB kararını açıklarken hapis cezasını doğrudan uygulamak yerine bu cezayı 6 aya indirebilir, erteleyebilir ya da başka bir yaptırıma çevirebilir. Ancak çok önemli bir husus şudur: HAGB kararının kesinleşmesinden sonra başlayan beş yıllık denetim süresi içerisinde sanık yeni bir suç işlerse, mahkeme artık hükmü değiştirme yetkisine sahip değildir. Bu durumda hüküm, verildiği şekliyle doğrudan ve aynen açıklanır.
HAGB Kararının Açıklanmasından Sonra İtiraz Edilebilir mi? Hangi Mahkeme Yetkilidir?
Mahkeme tarafından açıklanan HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması) kararına veya açıklama sonrasında kurulan yeni hükme karşı itirazda bulunmak mümkündür. Sanık ya da müdafii, açıklama kararının kendisine tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içinde itiraz hakkını kullanabilir. Ancak unutulmamalıdır ki, bu itiraz CMK m.231/11 hükmü gereği sadece belirli konularla sınırlı olarak incelenir. İtiraz mercii yalnızca; sanığın denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işleyip işlemediğini ya da yükümlülüklerine aykırı davranıp davranmadığını denetleyebilir.
İtirazı inceleyecek mahkeme, HAGB kararını açıklayan ilk derece mahkemesinin türüne göre değişiklik gösterir (CMK m.268). Eğer HAGB kararını açıklayan Asliye Ceza Mahkemesi ise, yapılacak itiraz aynı adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi tarafından değerlendirilir. O adliyede Ağır Ceza Mahkemesi bulunmuyorsa, yetki o adliyeye en yakın Ağır Ceza Mahkemesi’ne aittir. Ayrıca Çocuk Mahkemeleri ve Fikri-Sınai Haklar Ceza Mahkemeleri de Asliye Ceza Mahkemesi statüsünde değerlendirilmektedir.
Örnek: İstanbul Asliye Ceza Mahkemesi’nin verdiği HAGB kararının açıklanması üzerine yapılacak itiraz, İstanbul Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılmalıdır.
Diğer yandan, eğer HAGB kararını veren mahkeme bir Ağır Ceza Mahkemesi ise, açıklama kararına yapılacak itirazı bu mahkemeyi sıra numarasıyla takip eden bir diğer Ağır Ceza Mahkemesi inceler. Eğer bu mahkeme, bulunduğu adliyedeki tek Ağır Ceza Mahkemesi ise, itiraz en yakın adliyedeki Ağır Ceza Mahkemesi’ne yapılır.
Örnek: Bakırköy 1. Ağır Ceza Mahkemesi’nin açıkladığı HAGB kararına yapılacak itiraz, Bakırköy 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından değerlendirilir.
Son olarak, açıklanan HAGB kararına karşı istinaf yoluna başvurulması mümkün değildir. Bu tür kararlar yalnızca itiraz kanun yolu ile denetlenebilir.
HAGB Kararı Hangi Tür Suçların İşlenmesi Durumunda Açıklanır?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı, yalnızca denetim süresi içerisinde kasten işlenen bir suçun meydana gelmesi durumunda açıklanır. Diğer bir deyişle, denetim süresinde taksirle işlenen suçlar, HAGB kararının bozulmasına veya açıklanmasına yol açmaz. Örneğin; HAGB kararı verilmiş bir kişinin daha sonra trafikte taksirle bir kişinin ölümüne neden olması, bu kararı geçersiz hâle getirmez. Çünkü bu eylem, kasten değil, taksirli suç kategorisine girer.
Denetim süresi içinde işlenen suçun niteliği ve verilen cezanın türü de HAGB kararının açıklanmasını etkileyen faktörler arasında değildir. Sanığa, kasten işlenen yeni bir suçtan dolayı adli para cezası verilmiş olsa dahi, bu durum HAGB kararının bozulmasına yeterlidir. Aynı şekilde, mahkeme hapis cezası verip bunu ertelemiş olsa da, HAGB yine de açıklanır. Önemli olan unsur, yeni işlenen suçun kastî olmasıdır; verilen cezanın süresi veya tipi değil.
Açıklanan HAGB Kararı Sonrası Hükmün İnfazı Nasıl Gerçekleşir?
Sanığın denetim süresi içinde yeniden suç işlemesi veya yükümlülüklere uymaması durumunda, mahkeme daha önce açıklanmamış olan hükmü açıklar. Bu açıklamanın ardından, hüküm kesinleştiğinde infaz aşamasına geçilir. HAGB kararının açıklanması sonrası ortaya çıkan ceza, normal yargılama süreci sonunda verilen bir ceza hükmü gibi infaz edilir; infaza ilişkin özel bir prosedür söz konusu değildir.
Açıklanan hüküm, hangi suçu kapsıyorsa, o suçun infaz rejimi ve koşulları çerçevesinde işlem yapılır. Yani koşullu salıverilme, denetimli serbestlik gibi haklar ve infaz süreleri, ilgili suçun türüne ve cezanın süresine göre aynen uygulanır. Özetle, HAGB kararının açıklanması ile birlikte, sanık için infaz süreci, sanki ilk günden bu hüküm verilmişçesine başlatılır ve yürütülür.
Hukuki Destek Almak İçin Bizimle İletişime Geçin
HAGB kararına uyulmaması ve hükmün açıklanması süreci, ciddi hukuki sonuçlar doğurabileceği gibi, her somut olayda farklı sonuçlar yaratabilecek detaylar içerebilir. Eğer hakkınızda HAGB kararı verilmişse veya denetim süresiyle ilgili hukuki bir sorun yaşıyorsanız, profesyonel bir hukuk desteği almanız son derece önemlidir.
📞 Avukat Gökhan Yağmur olarak, ceza hukuku alanında deneyimli ekibimizle size en doğru hukuki yönlendirmeyi sunmaktayız.
👉 Hemen iletişime geçmek için 0542 157 06 34 numaralı telefondan bize ulaşabilir ya da detaylı bilgiye web sitemiz üzerinden erişebilirsiniz: gokhanyagmur.com.tr
