Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma Hali (TCK 34) ve Cezai Sorumluluk
Alkol veya Uyuşturucu Etkisiyle Suç İşlemek (TCK Madde 34)
Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma – Türk Ceza Kanunu’nun 34. maddesi, bireyin geçici olarak akıl sağlığını etkileyen durumlarda cezai sorumluluğunun nasıl değerlendirileceğini düzenlemektedir. Özellikle, kişinin iradesi dışında maruz kaldığı alkol ya da uyuşturucu etkisiyle suç işlemesi halinde, bu durum bir şahsi cezasızlık sebebi olarak kabul edilebilir. Yani fail, eyleminin hukuki anlam ve sonuçlarını kavrayamayacak ya da davranışlarını kontrol edemeyecek duruma düşmüşse, cezai sorumluluğu ortadan kalkar.
Geçici Etkiyle Akıl Yetisinin Kaybı: Kusur Yeteneği ve Sorumluluk
Bir kimsenin geçici nedenlerle –örneğin tıbbi bir müdahale sonucu bilinç kaybı, ya da zorla alkol ya da uyuşturucu verilmesi gibi– kendisini kontrol etme yetisini kaybetmesi halinde, suç teşkil eden davranışın ceza hukukuna göre sorumluluğu ortadan kalkabilir. Zira bu gibi durumlarda, kişi fiilini bilinçli olarak işlememiştir ve kusur yeteneği bulunmamaktadır. Kusur yeteneği olmayan kişilere ise ceza verilmesi mümkün değildir.
İradi Olarak Alkol veya Uyuşturucu Kullanımının Hukuki Sonuçları
Bununla birlikte, birey kendi özgür iradesiyle alkol ya da uyuşturucu madde kullanmış ve bu etki altındayken bir suça karışmışsa, ceza sorumluluğundan kaçması söz konusu değildir. Çünkü burada kişi, riskin bilincinde olarak bu maddeleri kullanmış ve olası sonuçlarını öngörebilecek durumdadır. Dolayısıyla, TCK’nın 34. maddesi kapsamında öngörülen cezasızlık hali bu tür iradi durumlar için geçerli olmayacaktır.
Uyuşturucu Bağımlılığı ve Ceza Ehliyeti
Uyuşturucuya bağımlı olmak, tek başına cezai sorumluluğu ortadan kaldırmaz. Yargı uygulamalarına göre, uyuşturucu bağımlılığı kişinin bu maddeyi bilinçli şekilde almaya devam ettiğini gösterdiği için, bu durum şahsi cezasızlık hali oluşturmaz. Ancak, bazı ağır bağımlılık vakalarında psikoz gibi akıl sağlığını ciddi ölçüde etkileyen klinik rahatsızlıklar gelişebilir. Bu gibi durumlarda, failin cezai ehliyeti olup olmadığının belirlenmesi amacıyla adli tıp kurumlarından rapor alınması gerekir.
TCK 34 Kapsamında Geçici Nedenler ve Alkol/Uyuşturucu Etkisiyle Suçun Hukuki Değerlendirmesi
Türk Ceza Kanunu’nun 34. maddesinin gerekçesine göre, kişinin suç teşkil eden bir eylemi gerçekleştirdiği anda, bu davranışın hukuki anlam ve sonuçlarını kavrama yetisinin ortadan kalkmış olması veya davranışlarını yönlendirme becerisinin ciddi şekilde zarar görmüş olması halinde cezai sorumluluğunun bulunmadığı kabul edilir. Bu durum, kişinin iradesi dışında ya da bilinçsizce alkol, uyuşturucu ya da başka etkileyici bir maddenin etkisine girmesiyle ortaya çıkabilir.
Çevresel Etkilerle Ortaya Çıkan Geçici Kusur Yeteneği Kaybı
Örneğin, kimyasal üretimin yapıldığı bir ortamda çalışan kişilerin, ortama yayılan gazların etkisiyle geçici bilinç bulanıklığı yaşamaları mümkündür. Bu gibi durumlarda, bireyin fiilini hukuki olarak değerlendirecek bir bilinç durumu mevcut olmadığından, kusur yeteneğinden bahsedilemez. Yani kişi istem dışı olarak, kendi kontrolü dışında bir etki altında suça sürüklenmiştir.
Uyku Hali ve Kusur Değerlendirmesi
Yargı kararlarında da örneklendirildiği üzere, örneğin bir annenin bebeğini emzirirken farkında olmadan uyuyakalması ve bu esnada çocuğun havasızlıktan hayatını kaybetmesi halinde, annenin uyku halindeyken cezai sorumluluğundan söz edilemez. Ancak burada annenin uyumadan önceki davranışlarının dikkatsizliği değerlendirilecektir. Yani, suç teşkil eden neticenin değerlendirilmesinde, uyku anı değil, o uykuya hangi şartlarla geçildiği önem taşımaktadır.
Hipnoz Altındaki Davranışlar ve Hukuki Yorum
Benzer şekilde, hipnotik etki altında kalan bir kişi de iradesi dışındaki bir bilinç durumunda hareket ettiğinden, bu esnada gerçekleştirdiği fiiller cezai anlamda kusur sayılmaz. Bu gibi hallerde kişinin cezai ehliyetinin bulunmadığı kabul edilir.
Zorla veya Bilmeden Alkol/Uyuşturucu Alınması
Birey, bilmeden ya da zorla alkol veya uyuşturucu madde kullanmış olabilir. Bu gibi durumlarda, maddenin etkisi altındayken bir suç işlenmişse, failin kusur yeteneği bulunmadığı için cezai sorumluluğundan söz edilemez. Ancak burada önemli bir ayrıntı vardır: kişi, bu maddeyi istemeden almış olmalı ve hiçbir şekilde tedbirsizlik ya da ihmal göstermemiş olmalıdır. Aksi halde taksir yönünden bir değerlendirme yapılabilir.
Sistemik Hastalıkların Etkisiyle Bilinç Kaybı
Kimi zaman bireyin geçici şekilde algılama yetisini kaybetmesi, sistemik bir hastalığın sonucu olabilir. Diyabet kaynaklı hipoglisemiler, doğum sonrası görülen psikozlar veya üremiye bağlı bilinç bozuklukları bu kapsama girer. Bu gibi hastalıkların etkisiyle meydana gelen bilinç kaybı neticesinde işlenen fiiller de cezai sorumluluktan muaf tutulabilir.
İradi Olarak Madde Kullanımı ve Suç İşlenmesi
Ancak kişi, kendi isteğiyle alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmış ve bu etki altında suç işlemişse, artık cezai sorumluluğundan kaçamaz. Failin suç işleme kastı önceden mevcut olmasa bile, bu maddeleri bilinçli şekilde almış olması nedeniyle, sonuçlarından tamamen sorumludur. Yani TCK 34. maddesi bu kişiler için uygulanmaz; zira kusur yeteneği mevcuttur ve kişi fiilinin doğuracağı sonuçları öngörebilecek durumdadır.
Geçici Etki Altında Suç İşleyenler Hakkında Verilecek Hukuki Kararlar
Ceza hukukunda temel prensiplerden biri, kişinin işlediği fiilden dolayı cezalandırılabilmesi için kusur yeteneğine sahip olmasıdır. Ancak bazı durumlarda birey, geçici bir nedenle ya da kendi iradesi dışında alkol ya da uyuşturucu maddenin etkisi altına girerek suç işleyebilir. Bu gibi hallerde, failin bilinçli ve iradeli hareket etme kapasitesi ortadan kalktığı için cezai sorumluluğundan söz edilemez.
Ceza Ehliyeti ve TCK – CMK Kapsamındaki Değerlendirme
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 223/3-a maddesi, bu tür özel durumlar için açık bir hüküm içermektedir. Kanun uyarınca, geçici sebepler ya da irade dışı alınan maddelerin etkisiyle suç işleyen kişilerin ceza ehliyeti ortadan kalkmış kabul edilir. Bu durumda mahkeme, sanığın kusurlu olmadığı sonucuna varır ve hakkında “ceza verilmesine yer olmadığı” yönünde karar verir.
Güvenlik Tedbiri Uygulaması ve Toplumsal Koruma
Her ne kadar fail hakkında cezai yaptırım uygulanmasa da, toplumun güvenliği ve kamu düzeninin korunması açısından bazı tedbirler alınması mümkündür. Bu nedenle, ceza verilmemesi kararı ile birlikte, kişinin tehlike arz eden durumuna karşılık güvenlik tedbirleri gündeme gelir. Özellikle, tedavi ve gözetim altına alma gibi önleyici tedbirlerin uygulanması hem bireyin rehabilitasyonu hem de toplumun korunması açısından önemlidir.
Avukat Gökhan Yağmur ile Hukuki Destek Alın
Ceza hukuku, aile hukuku ve ticaret hukuku başta olmak üzere birçok alanda müvekkillerine etkin hukuki danışmanlık ve temsil hizmeti sunan Avukat Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli ofisiyle Türkiye genelinde hukuki çözümler üretmektedir. Uyuşturucu madde etkisinde suç, cezai ehliyet, güvenlik tedbirleri ve ceza sorumluluğu gibi ceza hukuku konularında derin uzmanlığa sahiptir.
📞 İletişim: 0542 157 06 34
🌐 Web Sitesi: www.gokhanyagmur.com.tr
Sorularınızı sormak ve hukuki destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
🛑 Telif Hakkı ve Kullanım Uyarısı
Bu internet sitesinde yer alan tüm yazılar, makaleler ve içerikler Av. Gökhan Yağmur tarafından oluşturulmuş olup, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında koruma altındadır. Tüm içerikler zaman damgası ile kayıt altına alınmıştır. İzinsiz olarak içeriklerin kopyalanması, çoğaltılması, özetlenmesi veya başka sitelerde yayımlanması halinde hukuki ve cezai sorumluluk doğacaktır.
Meslektaş hukukçular, içeriklerimizi kaynak göstermek ve atıf yapmak suretiyle hukuki çalışmalarında kullanabilirler.
✍️ Hukuki Yazı Paylaşmak İsteyenler İçin
Akademik ya da mesleki çalışmaları bulunan hukukçular, uygulamaya dönük özgün makalelerini kısa özgeçmişleriyle birlikte [e-posta adresiniz] adresine göndererek yayımlanmak üzere bize iletebilirler. Konu sınırlaması bulunmamaktadır; ancak güncel hukuk uygulamalarıyla bağlantılı yazılar tercih sebebidir.
