İnfaz Hakimliği, ceza infaz kurumlarında (açık/kapalı) bulunan tutuklu ve hükümlülerle ilgili idarenin işlem ve faaliyetlerini şikâyet üzerine denetleyen yargısal mercidir. Denetim, kanun, tüzük, yönetmelik, genelgeler ve hukukun genel ilkelerine uygunluk yönünden yapılır (Y1CD-K.2022/6980). İnfaz Hakimliği, infaz sürecine ilişkin idari ve adli nitelikteki işlem/kararlara karşı başvuruları incelemekle görevlidir.
İnfaz Hakimliği Tanımı ve Başvuru Şartı
İnfaz işlemi konusunda önce ilgili kuruma (cezaevi idaresi, savcılık vb.) başvurulmalı; bu başvuruya dair bir karar/uygulama doğmadan doğrudan İnfaz Hakimliğine gidilemez. Örneğin, cezaevinde yemek kalitesiyle ilgili sorunlarda evvela idareye müracaat edilir; idarenin işlem veya faaliyetinin niteliğine göre şikâyet/itiraz yolu izlenir.
İnfaz Hakimliği, idarenin yerine geçerek işlem tesis edemez; hukuka aykırı bir disiplin cezasını kaldırabilir ancak cezanın türünü/süresini değiştiremez.
Müddetnameye İtiraz
Cumhuriyet savcılığınca düzenlenen müddetnameye karşı İnfaz Hakimliğine her zaman başvurulabilir; kanunda süre sınırlaması öngörülmemiştir.
Dayanak Mevzuat
İnfaz Hakimliği görev ve yetkileri; 4675 sayılı İnfaz Hakimliği Kanunu, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ve 5237 sayılı TCK’da çeşitli hükümlerle düzenlenmiştir.
İnfaz Hakimliğinin Görevleri (Genel Çerçeve)
Bu bölüm, İnfaz Hakimliği’nin kanunlara göre temel ve özel görev alanlarını özetler. Şikâyet, itiraz ve infaza ilişkin hâkim kararları ile disiplin, açık/kapalı kurum ayrımı, koşullu salıverme, denetimli serbestlik gibi konular bu kapsamda değerlendirilir.
A) 4675 sayılı Kanuna Göre Temel Görevler (m.14)
- Kurum koşulları (kabul, yerleştirme, barındırma, ısıtma, giydirme, beslenme, temizlik, sağlık, dışarıyla ilişkiler, çalıştırma) hakkında şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.
- İnfaz işlemleri (cezaların infazı, müşahade, açık kuruma ayrılma, izin, sevk, nakil, tahliye; tutukluların sevk/tahliyeleri) hakkında şikâyetleri karara bağlamak.
- Disiplin tedbir/cezalarına ilişkin şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.
- İzleme kurulu raporlarındaki şikâyet konularını değerlendirmek.
- Savcının infaza ilişkin kararlarına karşı şikâyetleri incelemek.
- Mahsup, zamanaşımı, ölüm dâhil infaza ilişkin hâkim/mahkeme kararı gereken işlerde karar almak ve işleri yapmak.
- Kanunlarla verilen diğer görevler.
B) 5275 sayılı Kanuna Göre Görevler
- Toplam 10 yıl ve üzeri hapis veya terör/örgüt, kasten öldürme, cinsel dokunulmazlık, uyuşturucu imal-ticareti gibi suçlardan mahkûmlar yönünden açığa ayrılma kararlarının İnfaz Hakimi onayı sonrası uygulanması (m.14/4).
- Açıktan kapalıya iade kararlarının İnfaz Hakimi onayı ile uygulanması; çalışma/uyum sağlayamayanların idare ve gözlem kurulu kararı + onay ile kapalıya gönderilmesi (m.14/5-c).
- Hücre/odaya kapatma cezasının infazına onay ile başlanması (m.48/3-a).
- Disiplin şikâyet/itirazlarında 4675 hükümlerinin uygulanması (m.52).
- Cezanın hesabında tereddüt veya kısmen/tamamen infaz engeli iddiasında duraksamanın giderilmesi ve yerine getirilecek cezanın belirlenmesi (m.98/1-b); müddetnameye bu çerçevede itiraz edilebilir; infaz ertelemez, ancak hâkim ertelenmesine/durdurulmasına karar verebilir.
- Cezaların içtimaı/toplaması için toplama kararı verilmesi (m.99).
- Denetimli serbestlikle infaza karar verme; DS ihlalinde açık cezaevine iade kararı (m.105/A-1, 6).
- DS uygulanırken alt sınırı 1 yıl ve üzeri kasıtlı suçtan kamu davası açılması hâlinde açık kuruma gönderme (m.105/A-7).
- Koşullu salıverme kararını rapor üzerine dosya üzerinden verme; ret hâlinde gerekçelendirme ve itiraz yolu (m.107/1).
C) 5237 sayılı TCK’ya Göre Görevler (m.57)
- Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirinde tehlikeliliğin ortadan kalkması/azalması raporuna göre serbest bırakma (m.57/2).
- Tehlikelilik artarsa yeniden güvenlik tedbiri kararı (m.57/5).
- Davranışlarını yönlendirme yeteneği azalmış kişilerde hapsin, aynı süreyle güvenlik tedbiri olarak uygulanmasına karar verme (m.57/6).
- Alkol/uyuşturucu bağımlılarında tedavi süreci sonu rapora göre serbest bırakma (m.57/7).
Yetki: Yetkili İnfaz Hakimliği Nasıl Belirlenir?
İnfaz Hakimliği yetkisi, hükmün infazına ilişkin işlemin yapıldığı yer esas alınarak belirlenir (4675 m.2/7). Cezaevinde yapılan işlemler/faaliyetler için, işlemin gerçekleştiği ceza infaz kurumunun bulunduğu yer İnfaz Hakimliği yetkilidir.
Örnek: Ümraniye T Tipi KİK’te hükümlü ve infazı İstanbul Anadolu C.Başsavcılığı’nca yürütülen kişinin talebinde, İstanbul Anadolu İnfaz Hakimliği yetkilidir (Y5CD-K.2022/3419).
Bazı hususlarda özel yetki düzenlenmiştir: Cezaların içtimaında en fazla cezaya hükmeden mahkemenin bulunduğu yer (m.101/2); koşullu salıvermenin geri alınmasında hükmü veren mahkemenin bulunduğu yer veya m.101/2’ye göre belirlenen İnfaz Hakimliği (m.107/15).
İnfaz Hakimliğine Şikâyet Başvurusu ve Usul
Bu kısım, İnfaz Hakimliği’ne şikâyet yolunun süre, usul ve başvuru hakkı yönlerinden nasıl işletileceğini açıklar. Başvuru durdurucu etki doğurmaz; ancak şartları varsa ertelenme/durdurma kararı verilebilir.
Başvuru Süresi ve Yeri (4675 m.5)
- Karar/işlem/faaliyetin öğrenildiği tarihten itibaren 15 gün, her hâlde yapıldığı tarihten itibaren 30 gün içinde şikâyet yoluna gidilir.
- Başvuru dilekçe ile doğrudan İnfaz Hakimliğine yapılabileceği gibi C.Başsavcılığı veya cezaevi müdürlüğü aracılığıyla da yapılabilir; dışarıda yapılan başvurular en geç 3 gün içinde İnfaz Hakimliğine gönderilir. Sözlü başvuru tutanağa bağlanır.
- Hükümlü/tutuklu (ve eşi, anne-baba, ayırt etme gücüne sahip çocuk, kardeş, müdafi, kanuni temsilci) ile izleme kurulu başvurabilir.
- Şikâyet, işlemi durdurmaz; ancak açıkça hukuka aykırılık ve giderilmesi güç/imkânsız zarar koşulları birlikteyse ertelenmesine/durdurulmasına karar verilebilir.
İnfaz Hakimliğinde Yargılama (Karar Verme) Usulü
Bu bölüm, İnfaz Hakimliği’nin dosya üzerinden ve gerektiğinde araştırma yaparak karar verme sürecini açıklar. Disiplin şikâyetlerinde savunma alınması ve delillerin değerlendirilmesi esastır.
Usulün Esasları (4675 m.6; 5275 m.101)
- Kural: Duruşmasız, dosya üzerinden bir hafta içinde karar. Gerekirse re’sen araştırma, bilgi-belge isteme, ilgili C.Savcısının yazılı görüşünü alma.
- Disiplin şikâyetleri: Hükümlü/tutuklunun savunması alınır; talep edilen diğer deliller toplanır ve değerlendirilir. Savunma, avukatla birlikte veya avukat aracılığıyla yapılabilir; gerekirse savunma cezaevinde alınır.
- Karar türleri: Şikâyetin reddi; iptal, faaliyetin durdurulması veya ertelenmesi.
- 5275 m.98–100 uyarınca infaz sırasında alınması gereken kararlar duruşmasız verilir; C.Savcısı ve hükümlüden yazılı görüş istenebilir. Cezaların toplanmasında yetki m.101’e göredir. Kararlara karşı itiraz mümkündür.
İnfaz Hakimliği Kararına İtiraz
İnfaz Hakimi kararlarına karşı, şikâyetçi veya ilgili C.Savcısı, tebliğden itibaren iki hafta içinde CMK hükümlerine göre itiraz edebilir. İtiraz mercii, İnfaz Hakimliğinin yargı çevresindeki ağır ceza mahkemesidir; İnfaz Hakimi aynı mahkemenin üyesi ise karara katılamaz (4675 m.6).
Yargıtay Kararlarıyla Çerçeve (Seçilmiş İçtihatlar)
Bu bölümde, İnfaz Hakimliği’ne ilişkin başvuru şartı, idarenin yerine geçmeme, müddetname, disiplin cezaları, açık/kapalı ayrımı, denetimli serbestlik, akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri gibi başlıklarda özet içtihatlar yer alır. Her bir karar, somut ilkeye odaklıdır.
Müddetnameye Süresiz Başvuru
- Y1CD 26.09.2022, E.2022/8130 – K.2022/7302: Müddetnameye itiraz için süre yoktur; 5275 m.98/1-b uyarınca her zaman İnfaz Hakimliğinden karar istenebilir. 4675 m.5’teki 15/30 günlük süre müddetnameyi kapsamaz; esastan inceleme gerekir.
Ön Başvuru Zorunluluğu / İdarenin Yerine Geçmeme
- Y1CD 2022/249 E., 2022/449 K.: Yemek gibi kurum hizmetlerine ilişkin şikâyette önce idareye başvuru şart; idare işlemi olmadan İnfaz Hakimliği karar veremez.
- Y1CD 2021/6833 E., 2021/10362 K.; 2021/10267 E., 2021/12026 K.: Bilgisayar sınıfı/CD inceleme taleplerinde de önce idare/kurula başvuru; ret olursa şikâyet.
- Y1CD 2019/776 E., 2020/2380 K.: Avukat görüş kısıtlaması KHK/5275 m.59 kapsamındaysa, görevli merci kovuşturmayı yürüten mahkeme; İnfaz Hakimliği idarenin yerine geçerek karar veremez.
Disiplin Cezaları: Onay, Kesinleşme ve İnfaz Ayrımı
- Y1CD 2019/636 E., 2019/1462 K.; 2019/854 E., 2019/3335 K.: Şikâyet reddi ile kesinleşme ve infaza başlama onayı (5275 m.48/3-a) ayrı süreçlerdir; “derhal infaz” gibi kısıtlayıcı ibarelerle dosyanın yeniden incelenmesini engelleyici karar verilemez.
- Y1CD 2018/4506 E., 2020/841 K.; 2018/3242 E., 2019/1094 K.: İnfaz Hakimliği ceza türünü/süresini değiştiremez; sadece hukuka uygunluğu denetler ve iptal edebilir.
- Y1CD 2018/1473 E., 2020/1088 K.; 2018/1861 E., 2019/4610 K.: Disiplin şikâyetinde hükümlünün savunması alınmadan karar verilemez; savunma eksikliği bozma nedenidir.
Açık/Kapalı Kurum ve Onay – Firar – İyi Hâl
- Y1CD 2022/8378 E., 2022/6980 K.: Firar nedeniyle açıktan kapalıya iade kararını kurum yönetim kurulu verir; uygulama için İnfaz Hakimi onayı gerekir. Merci, esastan delil değerlendirmesi yapamaz; sadece hukukilik denetimi yapar.
- Y1CD 26.09.2022, E.2022/8372 – K.2022/7298: Açığa ayrılma/iyi hâl değerlendirmesinde İnfaz Hakimi idare ve gözlem kurulunun yerine geçemez; şartların oluşup oluşmadığını denetler, esas takdir idarededir.
Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
- Y1CD 2022/5662 E., 2022/3778 K.: 7328 sayılı Kanun değişikliği sonrası TCK m.57/2 gereği, serbest bırakma konusunda yetkili merci İnfaz Hakimliğidir; görevsizlik kararı kaldırılmıştır.
Adli/İdari Nitelikteki İşlemler – DS ve Savcılık Kararları
- Y1CD 2021/12646 E., 2022/650 K.: 7242 sayılı Kanun sonrası idari yanında adli nitelikteki infaz işlemlerine ilişkin şikâyet/itirazları da İnfaz Hakimliği inceler.
- Y1CD E.2021/75 – K.2021/12921: İnfazın ertelenmesi/ara verme (5275 m.17) C.Başsavcılığının takdirindedir; bu kararlara karşı kanun yolu öngörülmemiştir; İnfaz Hakimliğine itiraz edilemez.
Başvuru Hakkının Engellenmesi / Kurum Müdürüyle Görüşme
- Y1CD E.2021/9886 – K.2021/12665: Kurum müdürüyle görüştürülmeme şikâyeti, kurum işlemi/faaliyeti niteliğinde olup İnfaz Hakimliği esas hakkında karar vermelidir.
DS İhlali ve Delil Araştırması
- Y1CD 22.09.2021, E.2021/9969 – K.2021/12667: Denetimli serbestlik ihlali iddiasında kamera kayıtları, tanık vs. somut araştırma yapılarak karar verilmelidir.
Vekâlet Ücreti – Kıyas Yasağı
- Y1CD 10.09.2021, E.2021/10202 – K.2021/12033 (CGK 31.01.2012, 2011/4-258 E., 2012/8 K. görüşleriyle): İnfaz Hakimliği işlerinde Hazine aleyhine vekâlet ücretine hükmedilemez; istisna hükümler kıyasla genişletilemez.
Kurum Kararı Olmadan Doğrudan Başvuru
- Y1CD 2020/3308 E., 2021/3943 K.: Havalandırma/hijyen gibi taleplerde idare kararı olmadan İnfaz Hakimliği’ne başvuru yapılamaz; talep idareye gönderilmelidir.
Mükerrirlere Özgü İnfaz Rejimi – Denetim Süresi
- Y6CD 2021/18817 E., 2022/14864 K.: Tekerrür denetim süresini belirleme/uzatma görevi İnfaz aşamasındaki mahkemeye (İnfaz Hakimliği) aittir; hüküm kurarken sürenin belirlenmesi bozma nedenidir (5275 m.108/4–6).
Sonuç Yerine: İnfaz Hakimliği’nin İşlevi
İnfaz Hakimliği, cezaevi idaresinin işlem ve faaliyetleri ile infaza ilişkin adli/idari kararların hukuka uygunluğunu denetleyen, esasa ilişkin takdiri idarenin yerine geçmeden kontrol eden bir yargı makamıdır. Başvuru yolu, başvuru süresi ve yetki kuralları titizlikle izlenir; disiplin ve koşullu salıverme gibi alanlarda kanunda gösterilen onay ve karar süreçleri ayrıştırılır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
