Tehlikeli Maddeleri İzinsiz Bulundurma Suçu veya Nakletme Suçu (TCK 174) Nedir?
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma suçu; toplum güvenliğini tehlikeye düşürebilecek nitelikteki maddelerin izinsiz olarak nakledilmesi, muhafaza edilmesi, satılması, satın alınması ya da üretilmesi hâllerini yaptırıma bağlayan bir tehlike suçudur. Örneğin, işyerinde cam şişelere benzin ve fitil yerleştirerek hazırlanan molotof kokteyli bulundurmak, tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma suçu kapsamına girer.
Bu düzenleme, 5237 sayılı TCK’nın “Topluma Karşı Suçlar” kısmında, “Genel Tehlike Yaratan Suçlar” bölümünde yer alan TCK m.174 hükmünde bulunur ve önemli miktarda tehlikeli madde aracılığıyla genel güvenliğin tehlikeye sokulmasını cezalandırır.
Suçun Yasal Konumu ve Kapsamı (TCK 174’ün Yeri)
TCK m.174, topluma karşı suçlar başlığı altında genel tehlike yaratan fiillere ilişkindir. Bu suç, önemli miktardaki tehlikeli maddenin kamu güvenliği bakımından öngörülebilir bir tehlike doğurmasını esas alır.
Hüküm, bulundurma, el değiştirme ve nakletme gibi seçimlik hareketleri aynı çatı altında toplar; böylece farklı fiil türleriyle de olsa genel güvenliğin tehlikeye sokulması ortak sonuç olarak esas alınır.
Suçun Unsurları ve Tehlikeli Madde Kavramı
Özet: Tehlikeli madde, kanunda tek tek sayılmamış; yerine patlayıcı, yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal ve biyolojik niteliklerle tanımlanmıştır. Yetkili makam izni varsa suç oluşmaz. Uygulamada, maddenin niteliği Polis Kriminal Laboratuvarı ve Adli Tıp raporlarıyla saptanır.
Maddi Konu ve İzin Şartı
Tehlikeli maddelerin bulundurulması veya nakledilmesi için yetkili mercilerden gerekli izin alınmışsa, tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma suçu oluşmaz. Kanun, maddeleri sınırlı saymak yerine geniş kapsamlı bir tarif benimser.
Uzmanlık Raporlarının Rolü
Bir maddenin TCK m.174 anlamında tehlikeli olup olmadığı çoğunlukla uzman raporları ile belirlenir. Bu nedenle, Polis Kriminal ve Adli Tıp raporları, delillendirmenin merkezindedir.
Seçimlik Hareketler ve Suçun İşleniş Biçimleri
Özet: Suç, seçimlik hareketli olup; imal, ithal, ihraç, ülke içinde nakletme, muhafaza, satma, satın alma, işleme davranışlarından herhangi biriyle gerçekleşebilir. Ayrıca, izinsiz imal/işleme/kullanma amacıyla gerekli malzeme ve teçhizatı sağlayan kişi de aynı kapsamda cezalandırılır.
İmal, Tedarik ve Kullanma İçin Malzeme Sağlama
Yetkisiz biçimde tehlikeli maddelerin imal, işleme veya kullanılması için zorunlu malzemeyi sağlayan kişi hakkında da TCK m.174 uygulanır. Bu hüküm, tedarik zincirini cezalandırma kapsamına dâhil eder.
Örgütle İlişki ve Ayrı Suç Tipi
Yasadışı silahlı örgüte vahim miktarda silah veya patlayıcı temin etmek, nakletmek ya da saklamak, TCK m.315 (örgüte silah sağlama) kapsamında bağımsız bir suç olarak düzenlenmiştir.
Tehlikeli Maddenin Kullanılmasıyla İşlenen Diğer Suçlar
Özet: Tehlikeli madde aracılığıyla başka suçlar işlenirse, durumuna göre TCK m.170 (genel güvenliği kasten tehlikeye sokma) veya TCK m.152/2-a (yakmak suretiyle mala zarar verme) hükümleri ayrıca uygulanabilir.
Somut Örnekler
Bir evde üretilen molotof kokteylinin ATM’ye atılması, zarar doğmamışsa TCK m.170/2, zarar doğmuşsa yakarak mala zarar verme (TCK m.152/2-a) kapsamında değerlendirilir.
Seçimlik Hareketlere İlişkin Özel Değiniler
Özet: İmal ve nakletme fiillerinde alt yapı, süreklilik ve fiilin niteliği önem taşır. Önemsiz tür/miktar ayrımı (TCK m.174/3) varsa, daha hafif yaptırım söz konusu olur.
Tehlikeli Madde İmal Etme
İmal; maddenin elle veya makineyle üretilmesidir. Bir defalık üretim tek başına her zaman “imal” sayılmayabilir; bu durumda bulundurma veya koşulları varsa nakletme gündeme gelebilir. İmalden sorumluluk için çoğu kez imalata elverişli bir alt yapı ve sistemin varlığı aranır.
Yargıtay 8. CD, 2001/2102: Potasyum nitrat/klorat, kablo ve pille tek olaya özgü patlayıcı elde edilmesi, yasal anlamda imal kabul edilmemiş; bu nedenle patlayıcı madde imal suçundan hüküm kurulması bozma sebebi sayılmıştır.
Tehlikeli Madde Nakletme
Nakletme, maddenin bir yerden diğerine taşınmasıdır; mesafenin uzunluğu önem taşımaz. Örneğin 100 metre ötedeki binaya çuvalla molotof taşınırken yakalanan fail, nakletme hareketinden sorumlu olur.
Önemsiz Tür ve Miktar (TCK m.174/3)
Patlayıcı önemsiz tür ve miktarda ise yaptırım çok daha hafiftir. Kuşku hâlinde Adli Tıp raporu alınmalıdır. Uygulamada 3 molotof veya 1 dinamit lokumu genellikle önemli miktar/tür sayılmaktadır.
Ceza Hükümleri ve Artırım Nedenleri
Özet: Temel ceza; 4–8 yıl hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasıdır (TCK m.174/1). Örgüt faaliyeti kapsamında işlenirse ceza bir kat artırılır (TCK m.174/2). Önemsiz tür/miktar hâlinde ise kullanılış amacı gözetilerek 1 yıla kadar hapis verilebilir (TCK m.174/3).
Temel Yaptırım (TCK m.174/1)
İzinsiz olarak imal, ithal, ihraç, nakletme, muhafaza, satma, satın alma veya işleme fiillerinden biri işlenirse 4–8 yıl hapis ve adlî para cezası uygulanır. Bu maddeleri izinsiz imal/işleme/kullanma amacıyla malzeme-teçhizat sağlayanlar da aynı ceza ile cezalandırılır.
Örgüt Faaliyeti Çerçevesinde Artırım (TCK m.174/2)
Suç örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenirse ceza bir kat artırılır. İlgili maddesinde ayrıca artırım öngörülmüşse, sadece TCK m.174/2 uygulanır; ayrıca TMK m.5 uyarınca ikinci bir artırım yapılmaz.
Önemsiz Tür ve Miktar (TCK m.174/3)
Önemsiz tür veya miktardaki patlayıcıyı satın alan, kabul eden veya bulunduran kişi hakkında, kullanılış amacına göre 1 yıla kadar hapis verilebilir.
TMK Kapsamında İnfaz Rejimi
Suç 3713 sayılı TMK kapsamında işlendiğinde, infaz oranı 2/3 ve denetimli serbestlik 1 yıl uygulanır.
Y1CD, 2018/608: TCK m.174 kapsamında TMK’ya giren mahkûmiyetlerde 2/3 şartla tahliye oranı esas alınır; 1 yıl kala denetim mümkündür.
Şikâyet, Soruşturma ve Dava Zamanaşımı
Özet: Suç şikâyete tabi değildir; savcılık re’sen soruşturur. Şikâyetten vazgeçme düşme sonucunu doğurmaz. Dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Re’sen Soruşturma ve Şikâyet
Tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma suçu şikâyete bağlı değildir; ihbar veya öğrenme üzerine her zaman soruşturma yapılabilir.
Zamanaşımı Süresi
Dava zamanaşımı, 15 yıl olarak uygulanır; bu süre içinde dava açılmaz veya açıldığı hâlde sonuçlandırılmazsa, dava düşer.
Görevli Mahkeme
Özet: Kural olarak görevli mahkeme Asliye Cezadır. Suç örgüt faaliyeti kapsamında işlendiyse görev Ağır Ceza mahkemesindedir.
Yargıtay Kararlarıyla Uygulama (Seçme İçtihatlar)
Özet: Aşağıdaki kararlar, tehlikeli maddeleri izinsiz bulundurma suçu bakımından gözcülük, örgüte silah sağlama (TCK 315) ile ilişki, bilirkişi incelemesi, önemsiz tür/miktar, mütemadi suç, TCK 170 ile ilişki, artırım kuralları ve delil araştırması gibi başlıklarda yol göstericidir.
Molotof Kokteyli ve Gözcülük
- Y16CD, 2017/5827: Molotof atılırken gözcülük yapan çocuğun yakıcı maddeyi imal/nakledenlerden olmadığı anlaşıldığından, TCK 174 bakımından beraat gerekirken mahkûmiyet verilmesi bozma sebebi.
Molotof Nakletme – Örgüte Silah Sağlama (TCK 315)
- Y16CD, 2016/3586: Örgütsel faaliyet amacıyla 15 molotof nakleden ve örgütle organik bağı saptanamayan çocukların eylemi, TCK 315 (örgüte silah sağlama) kapsamında bir bütün olarak değerlendirilmelidir.
Bilirkişi İncelemesinin Zorunluluğu
- Y8CD, 2016/5759: 5 adet fabrikasyon kaya kırıcı kimyasalın niteliği ve TCK 174 kapsamı bilirkişice kesin saptanmalı; imha tutanağı düzenleyicileri dinlenmelidir.
- Y8CD, 2016/446; 2016/3987; 2017/12828: Dumansız barut, sodyum klorat-şeker karışımı gibi maddelerin TCK 174 kapsamındaki niteliği için Adli Tıp görüşü alınmadan hüküm kurulması eksik araştırmadır.
Önemsiz Tür/Miktar Sınırı (174/3)
- Y8CD, 2016/9967; 2018/48; 2015/13325: 3 el yapımı dinamit, nitrogliserin içeren 1 dinamit lokumu ve 1 dinamit lokumu + saniyeli fitil, önemsiz sayılamaz; TCK 174/1 uygulanmalıdır.
Mütemadi Suç ve Tek Ceza İlkesi
- Y16CD, 2017/4575; 2016/747; 2016/4776: Patlayıcıların farklı zamanlarda imal edildiği belirlenemiyorsa, bulundurma eylemi mütemadi sayılır; temadinin kesildiği tarihe kadar tek suç kabul edilip bir kez ceza verilir; alt sınırdan uzaklaşma gerekebilir.
TCK 170 ile İlişki (Somut/Salt Tehlike)
- Y16CD, 2017/4575: Somut tehlike şartı olan TCK 170 bakımından teşebbüs mümkün değildir; netice yangın boyutuna ulaşmadıysa, TCK 170/2 (salt tehlike) uygulanır.
İmal Suçunun Sınırı
- Y8CD, 2007/6507: Sodyum/Klorat iyonları ve toz şeker karışımıyla alt yapı olmadan patlayıcı elde etmek yasal anlamda imal değildir; suç vasfında yanılgı bozma nedenidir.
Örgüt Üyeliği ve Artırım
- Y8CD, 2018/2229: Sanık örgüt üyeliğinden beraat etmişse, TCK 174/2 uyarınca örgüt faaliyeti artırımının uygulanması mümkün değildir.
- Y16CD, 2017/1117: TCK 174/2 artırımının yanında TMK 5/2 ile ayrıca artırım yapılamaz; aksi hâlde fazla ceza verilir.
Delil ve Kriminal Bulgular
- Y16CD, 2018/592: El svaplarında antimon tespiti, ateşli silah artığı mı yoksa EYP ile ilgili mi kriminal ve Adli Tıp raporlarıyla aydınlatılmalı; eksik araştırma bozma nedenidir.
- Y8CD, 2016/10181: Saf civa, yazışmalara göre tehlikeli kimyasal sınıfında ve zehirleyici niteliktedir; TCK 174/1 uygulanır.
- Y16CD, 2017/4649: Talaşlı ve benzin kokulu boş bira şişeleri, kriminal teyit olmadan tehlikeli madde sayılamaz; mahkûmiyet yerine beraat gerekir.
- Y16CD, 2016/5541: İddianamede başka olay anlatımı sırasında molotofdan bahsedilmesi, TCK 174’den dava açıldığı anlamına gelmez; somut eylem için ayrı dava aranır.
- Y16CD, 2016/777: Havai fişek incelenemediği için niteliği belirlenememişse, TCK 174/1 bakımından kesin belirleme yapılamaz; bunun yerine TCK 106/2-a-c ve 43/2 değerlendirilmelidir.
- Y16CD, 2017/5231: Suçta kullanılmayan yanıcı maddeleri taşımak söz konusuysa, temel ceza TCK 61/1 ölçütleriyle alt-üst sınırlar arasında hakkaniyete uygun belirlenmelidir.
- Y16CD, 2017/5430: Sadece antimon kalıntısı tek başına EYP hazırlığını göstermeyebilir; bölgesel olay tutanakları, diğer dosyalar ve beyanlar toplanmadan mahkûmiyet eksik incelemedir.
- Y16CD, 2016/3568: Metruk binadan patlayıcı dolu çuvalın çıkarılması ve dağıtım için hareket edildiğinin tespiti, örgüt üyeliği ile patlayıcı bulundurma suçlarını destekler.
- Y9CD, 2009/8449: Patlayıcı atma sonucu zarar varsa, yakarak mala zarar verme (bileşik suç) bakımından TCK 151/1, 152/1-a, 152/2-a ve 174/1-2 birlikte gözetilmelidir.
- Y16CD, 2020/6033 E., 2021/4675 K.: TCK 174/2 değişikliği TMK 5/2’yi hükümsüz kılmaz; birlikte değerlendirilir ancak özel norm gereği artırım bir kattan az olamaz (aleyhe temyiz yoksa bozma yapılmayabilir).
Sonuç ve Uygulama İlkeleri
Özet: TCK m.174; geniş kapsamlı tehlikeli madde tanımı, seçimlik hareket yapısı, örgüt faaliyeti artırım kuralı, önemsiz tür/miktar istisnası ve bilimsel bilirkişilik ihtiyacı ile uygulamada titizlik gerektirir. Yargıtay içtihatları, imal-nakil ayrımı, mütemadi suç, delil standardı ve nitelendirme hususlarında yol göstericidir.
Pratik Notlar
- İzin belgesi suçun oluşumunu doğrudan etkiler.
- Bilirkişi raporu çoğu dosyada belirleyicidir.
- Örgüt bağlantısı ispatlanmadan TCK 174/2 uygulanamaz.
- Mütemadi nitelik varsa, tek ceza ilkesi gözetilmelidir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
