Kişinin hatırasına hakaret suçu, ölmüş bir kimsenin anısına yönelik olarak yapılan hakaret içerikli fiilleri kapsar. Bu suç, ölen kişinin hatırasına en az üç kişiyle ihtilat edilerek hakaret edilmesi veya ölünün cesedine ya da kemiklerine yönelik aşağılayıcı davranışlarda bulunulması halinde oluşur.
TCK m.130 kapsamında düzenlenen bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun “Şerefe Karşı Suçlar” bölümünde yer almaktadır.
Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunun Unsurları ve Cezası
Kişinin hatırasına hakaret suçu, iki farklı şekilde işlenebilir. İlkinde ölen kişinin hatırasına sözlü veya fiilî hakaret söz konusudur; ikincisinde ise ceset veya kemiklere yönelik aşağılayıcı davranışlar yer alır.
TCK m.130/1 – Ölen Kişinin Hatırasına Hakaret
Bir kimsenin öldükten sonra hatırasına en az üç kişiyle ihtilat ederek hakaret eden kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi halinde ceza altıda bir oranında artırılır.
Bu kapsamda suçun oluşabilmesi için failin kendisi dışında en az üç kişinin, hakaret içeren sözleri veya davranışları duyması ya da görmesi gerekir. Suç aşağıdaki şekillerde işlenebilir:
- Ölene sövme suretiyle hakaret etmek (örneğin: “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “alçak” gibi ifadeler kullanmak),
- Ölen kişinin saygınlığını zedeleyecek somut bir isnatta bulunmak (örneğin: “rüşvetçiydi”, “hırsızlık yapardı” demek),
- Davranışla hakaret etmek (örneğin, mezarına işemek gibi eylemler).
TCK m.130/2 – Ceset veya Kemiklere Karşı Aşağılayıcı Davranışlar
Bu fıkrada, kişinin hatırasına hakaret suçu iki seçimlik hareketle düzenlenmiştir:
- Ölünün ceset veya kemiklerini kısmen ya da tamamen bulunduğu yerden alma (örneğin, mezardan çıkarmak),
- Ceset veya kemikler üzerinde aşağılayıcı hareketlerde bulunma (örneğin, cesede tükürme, cinsel eylemde bulunma).
Bu fiillerin doğrudan ceset veya kemiklere karşı işlenmesi gerekir. Mezar taşına veya mezara yönelik saldırılar bu kapsamda değil, başka suç tiplerinde (örneğin “ibadethanelere veya mezarlıklara zarar verme suçu”) değerlendirilebilir.
Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunda Aleniyet
Hakaretin aleni biçimde gerçekleştirilmesi cezanın 1/6 oranında artırılmasına neden olur. Örneğin, bir televizyon programında, sosyal medyada ya da kalabalık bir caddede yüksek sesle ölen bir kişiye hakaret etmek bu kapsamda değerlendirilir.
Aleniyetin gerçekleşmesi için yalnızca olay yerinde birkaç kişinin bulunması yeterli değildir. Hakaretin, belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme, duyulma veya algılanma olasılığının bulunması gerekir. Dolayısıyla, suçun herkese açık bir alanda işlenmesi şarttır.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli Para Cezasına Çevirme
TCK m.130/1’de, suçun cezası “hapis veya adli para cezası” olarak seçimlik biçimde düzenlenmiştir. Bu nedenle mahkeme, hapis cezasını tercih ettiğinde bu cezayı sonradan adli para cezasına çeviremez.
Ancak, TCK m.130/2 kapsamındaki ceset veya kemiklere yönelik fiillerde hükmedilen hapis cezaları, adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen cezanın belirli bir süre içinde sonuç doğurmamasını ve bu sürede koşullar sağlanırsa cezanın ortadan kaldırılmasını sağlayan bir ceza muhakemesi kurumudur.
Kişinin hatırasına hakaret suçu nedeniyle hükmolunan hapis cezaları için HAGB uygulanabilir.
Ceza Ertelemesi
Erteleme, hükmolunan cezanın cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi anlamına gelir. Kişinin hatırasına hakaret suçunda mahkeme, hapis cezasını erteleme kararı verebilir.
Şikayet, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Şikayet ve Süresi
Bu suç şikayete tabi bir suçtur. Şikayet süresi, failin ve fiilin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır.
Şikayetten vazgeçilmesi halinde ceza davası düşer.
TCK m.131/2 gereği, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoyu ve altsoyu, eşi veya kardeşleri şikayet hakkını kullanabilir.
Uzlaşma
Kişinin hatırasına hakaret suçu uzlaşma kapsamındadır. Bu durumda, fail ile mağdur, uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşabilir.
Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu sürede dava açılmaz veya açılan dava sonuçlanmazsa, ceza davası düşer.
Görevli Mahkeme
Kişinin hatırasına hakaret suçuna ilişkin davalara Asliye Ceza Mahkemesi bakar.
Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu Yargıtay Kararları
Ölenin Hatırasına Hakaret Suçunda Şikayet Hakkı
Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 2010/6623 sayılı kararında; TCK m.131/2 uyarınca, “mağdur şikayet etmeden önce ölürse veya suç ölmüş bir kimsenin hatırasına karşı işlenmişse, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoyu ve altsoyu, eşi veya kardeşleri şikayet hakkını kullanabilir” hükmüne dikkat çekilmiştir.
Olayda, sanık Oğuz’un maktul Ahmet’e hakaret ettiği iddia edilmiştir. Müdahiller Mustafa Demir ve Emine Demir’in şikayetçi olmaları nedeniyle, şikayet koşulunun gerçekleştiği kabul edilmiştir. Tebliğnamede, şikayet hakkının şahsa sıkı sıkıya bağlı olduğu gerekçesiyle davanın düşmesi gerektiği ileri sürülmüşse de, Yargıtay bu görüşe katılmamış ve şikayetin geçerli olduğunu belirtmiştir.
(Yargıtay 1. Ceza Dairesi, 2010/6623 Karar)
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
