TCK 190 – Uyuşturucu Kullanılmasını Kolaylaştırma ve Özendirme Suçu: Tanım, Unsurlar, Ceza ve Yargıtay Kararları
Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu (TCK 190) nedir? Seçimlik hareketler, şikayet ve zamanaşımı, görevli mahkeme, ceza hükümleri ve Yargıtay kararları bu kapsamlı rehberde.
Uyuşturucu Kullanılmasını Kolaylaştırma ve Özendirme Suçu Nedir? (TCK 190)
Bu bölüm, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu kavramının kapsamını ve tanımını açıklar. Anlam ve bilgi içeriği korunarak, seçimlik hareketli yapının unsurları ile sınırları akademik bir dille ortaya konur.
Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu; uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanımını hızlandıran, güvenli ve kolay hale getiren ya da bu kullanımı teşvik eden davranışların cezalandırıldığı seçimlik hareketli bir suç tipidir. Aşağıdaki fiillerden herhangi birinin gerçekleştirilmesi suçun oluşması için yeterlidir: özel yer sağlama; donanım veya malzeme temini; kullanıcıların yakalanmasını güçleştiren önlemler alma; kullanma yöntemleri hakkında başkalarına bilgi verme; ya da uyuşturucu kullanılmasını alenen özendirme veya bu nitelikte yayın yapma.
Suçu Oluşturan Seçimlik Hareketler
Aşağıdaki her bir fiil, tek başına uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından yeterli kabul edilir:
- Özel yer, donanım veya malzeme sağlama,
- Kullananların yakalanmasını zorlaştıracak tedbirler alma,
- Uyuşturucu madde kullanım yöntemleri hakkında başkalarına bilgi verme,
- Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını alenen özendirme ya da bu nitelikte yayın yapma.
Karıştırılmaması Gereken Suçlar
Konu, aşağıdaki suç tipleriyle karıştırılmamalıdır. Her birinin hukuki nitelendirmesi ve yaptırımı farklıdır:
- Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu,
- Uyuşturucu Kullanma veya Bulundurma Suçu.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı ve Görevli Mahkeme
Bu kısım, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından başvuru süreleri ile yargılama merciini özetler. Şikayete tabi olup olmama, zamanaşımı ve mahkemenin görevi açık biçimde belirtilir.
Şikayete tabi değildir. Bu nedenle, dava zamanaşımı içinde kalmak koşuluyla her zaman soruşturma ve kovuşturma yapılabilir. Suça ilişkin olağan dava zamanaşımı süresi 15 yıldır. Suçun mağduru kamu olduğundan, şikayetten vazgeçmenin ayrıca bir etkisi bulunmaz. Yargılama görevi, asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Uyuşturucu Kullanılmasını Kolaylaştırma ve Özendirme Suçunun Unsurları
Aşağıda, seçimlik hareketlerin her biri ayrı başlıklar altında, örneklerle ve asli unsurları bozmadan açıklanmaktadır. Her alt bölüm, uygulamada uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu açısından aranan tipiklik şartlarını vurgular.
Özel Yer Sağlamak (TCK 190/1-a)
Bu unsur, kişilerin uyuşturucu maddeleri kolay ve güvenli şekilde kullanabileceği bir mekânın kullanıcıların yararlanmasına sunulmasını ifade eder. Örneğin, esrar kullanmak isteyen bir kişiye işyerinin deposunun anahtarının verilmesi, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu kapsamında özel yer sağlama fiilini oluşturur.
Donanım veya Malzeme Sağlamak (TCK 190/1-a)
Burada kast edilen, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin kullanıma hazırlanması ya da doğrudan kullanımı için gerekli araçların teminidir. Sağlanan araçların amacı gerçekleştirmeye elverişli olması zorunludur. Örneğin, esrar için ısıtılmış özel platin tabakasının temin edilip verilmesi, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu kapsamında değerlendirilir.
Kullananların Yakalanmasını Zorlaştıracak Önlemler Almak (TCK 190/1-b)
Bu seçimlik hareket, maddi delillerin ortadan kaldırılması veya tıbbi yöntemlerle kullanım belirtilerinin giderilmesi gibi, yakalanmayı güçleştiren tedbirleri kapsar. Örneğin, evde uyuşturucu kullananların bulunduğu sokağın girişine gözcü konulup olası polis müdahalesinin haber verilmesi, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından tipik bir örnektir.
Kullanma Yöntemleri Hakkında Bilgi Verme (TCK 190/1-c)
Bu unsur, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin nasıl kullanıma hazır hale getirileceği, nasıl enjekte edileceği veya etkisinin nasıl artırılacağı konusunda başkalarına bilgi aktarılmasını içerir. Örneğin, kokainin kullanım biçimi ve etkinin uzun sürmesi için yapılması gerekenlerin tavsiye edilmesi, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu kapsamında tipiklik taşır.
Uyuşturucu Madde Kullanılmasını Özendirme (TCK 190/2)
Özendirme, kişide kullanma ve temin yönünde istek ve heves uyandırmadır ve alenen gerçekleştirilmelidir. Aleniyet, belirsiz sayıdaki kişilerce görülme, duyulma veya algılanabilme ihtimalinin bulunmasıdır. Bu nedenle özendirme, sosyal medya veya okulda herkese açık bilgilendirme gibi mecralarda meydana gelebilir. Aynı şekilde özendirici yayın da uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından unsurları tamamlar.
Uyuşturucu Kullanılmasını Kolaylaştırma ve Özendirme Suçunun Cezası
Bu bölüm, TCK 190 hükümlerindeki yaptırımları ve nitelikli hallerdeki artırım ölçütünü özetler. Cezalar, seçimlik hareketlere ve failin sıfatına göre farklılaşır.
Özel yer, donanım veya malzeme sağlayan; yakalanmayı zorlaştıran önlem alan; ya da kullanma yöntemi hakkında bilgi veren kişi, 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır (TCK 190/1).
Uyuşturucu kullanılmasını alenen özendiren veya bu nitelikte yayın yapan fail hakkında da 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülür (TCK 190/2).
Suçun, tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık personeli (laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı) ya da sağlık hizmeti sunan, kimyacılıkla veya ecza ticaretiyle iştigal eden kişiler tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır (TCK 190/3). Bu düzenleme, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından nitelikli hal oluşturur.
Etkin Pişmanlık
Aşağıda, etkin pişmanlığın bu suç tipiyle ilişkisi, kanuni dayanak değiştirilmeden açıklanır. Uygulamadaki sonucu, hükmün yokluğuna bağlı olarak ortaya konur.
Etkin pişmanlık, failin özgür iradesiyle sonradan pişman olup olumsuz sonuçları gidermesi ve adalete katkı sunması halinde cezada indirim sağlayan bir kurumdur. Ancak uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından özel bir etkin pişmanlık hükmü bulunmadığından, uygulanmaz.
Uyuşturucu Kullanılmasını Özendirme ve Kolaylaştırma Suçu: Yargıtay Kararları
Bu bölümde Yargıtay içtihatları, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından sınır çizmek üzere, özetleri korunarak yeniden ifade edilir. Her karar, somut olay değerlendirmesini ve suçun unsurları yönünden sonucu yansıtır.
Arkadaşlarının Yanında Uyuşturucu İçme Özendirme Sayılmaz
Somut olayda sanık, yanında taşıdığı uyuşturucuyu mağdurların yanında kullanmış; “bir şey olmaz, ben içiyorum” tarzı sözler iddia edilmiştir. TCK 190/2 kapsamında özendirmenin alenen gerçekleşmesi gerektiği vurgulanmış; somut olayda teşvik edici sözlerin belirgin olmadığı ve yayın niteliği taşımadığı kabul edilmiştir. Bu nedenle uyuşturucu kullanılmasını özendirme unsurları oluşmadığından, mahkûmiyet yerine beraat gerekirken mahkûmiyet kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. CD, 2024/13314 E., 2024/3730 K.).
Uyuşturucu Ticareti ile Kolaylaştırma Arasındaki Ayrım
Haklarında kullanmak için bulundurma suçundan tedbir uygulanan kişilere uyuşturucu verilmesi ve evde kullanmalarına rıza gösterilmesi, TCK 188/3 kapsamındaki suçu oluşturur. Bu eylem, özel yer/donanım/malzeme sağlama niteliği taşımadığından TCK 190 uygulanamaz. Beraat yerine mahkûmiyet verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 10. CD, 2014/1359 K.).
Evde Birlikte Kullanma “Kolaylaştırma” Değildir
İhbar üzerine yapılan aramada az miktarda hint keneviri ele geçirilmesi ve evde birlikte kullanım beyanları, özel yer/donanım sağlama unsurunu tek başına karşılamaz. Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu unsurları oluşmadığından, mahkûmiyet bozmayı gerektirir (Yargıtay 20. CD, 2017/3794 K.).
Kolaylaştırma Suçunun İspatı ve Hukuka Aykırı Delil
Hukuka aykırı elde edilen CD hükme esas alınamaz. Dosyada, özel yer/donanım sağlama veya yakalanmayı zorlaştırma yahut kullanım yöntemi öğretme hususlarında kesin delil bulunmadığından, beraat yerine mahkûmiyet verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 10. CD, 2018/2731 K.).
Facebook Üzerinden Özendirme İddiası
Sanığın Facebook paylaşımlarının özendirici nitelikte olduğu kesin kabul edilemediği gibi, alenen özendirme kastı bakımından da her türlü şüpheden uzak yeterli delil bulunmamaktadır. Bu nedenle beraat yerine mahkûmiyet verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 20. CD, 2017/2023 E., 2020/867 K.).
Arkadaşlık İlişkisi Kapsamında Eve Davet
Sanığın evinin eroin kullanımını kolaylaştırıcı nitelikte görülmesine rağmen, sanığın arkadaşlarını misafir etmesi ve olay gününe kadar kullanım olmaması, özel yer sağlama kastını kesin kılmaz. Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu yönünden kanıt yokluğundan beraat kararı yerindedir (Yargıtay 10. CD, 2003/846 K.).
Uyuşturucu Satan Kişinin Özendirme Kastı
Sanığın, sattığı kişileri ya da başkalarını alenen kullanıma özendirdiğine dair yeterli delil bulunmadığı; işyerinde birlikte kullanmanın TCK 190/2 kapsamında değerlendirilemeyeceği belirtilmiştir. Beraat yerine mahkûmiyet verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 10. CD, 2018/1933 E., 2019/5603 K.).
Uçucu Yapıştırıcı Özendirmesi: TCK 190 Kapsamı Dışında
Uçucu özellikli yapıştırıcı, 5898 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilir ve TCK 190/2 anlamında uyuşturucu sayılmaz. Delil yetersizliği de gözetilerek mahkûmiyet yerine beraat gerekir (Yargıtay 10. CD, 2019/2071 E., 2019/6933 K.).
Instagram ve Facebook Paylaşımlarında Özendirme İddiası
Sanığın sosyal medya paylaşımlarının özendirici nitelikte olduğu kesin kabul edilememiş; alenen özendirme kastı yönünden de kuşku giderilememiştir. Bu nedenle uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından beraat gerekirken mahkûmiyet kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 10. CD, 2021/4520 E., 2024/732 K.).
Birlikte Kullanmak “Kolaylaştırma” Kastını Göstermez
Sanığın tanıklarla birlikte uyuşturucu kullanması, özel kastla kolaylaştırma olarak nitelendirilemez. Bu durumda manevi unsur oluşmaz ve beraat gerekir (Yargıtay 10. CD, 2020/9931 E., 2022/9022 K.).
“Kova” Düzenekli Birlikte Kullanım
Sanığın amacı, kendi bulundurduğu uyuşturucuyu mevcut düzenek ile başkalarıyla birlikte kullanmak ise; bu, özel yer/donanım sağlama kapsamında kolaylaştırma kastı olarak kabul edilemez. Kullanmak için bulundurma suçu uygulanmalı; kolaylaştırmadan mahkûmiyet kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 10. CD, 2017/3847 E., 2018/7772 K.; 2017/357 E., 2019/3196 K.; 2013/11029 E., 2018/2708 K.).
Özel Düzenek Sağlanması Halinde Kolaylaştırma
Sanığın kiraladığı evde, diğer sanıkların uyuşturucu içmesi için hazırladığı düzenek ile kullanımın sağlanması, uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma ve özendirme suçu bakımından tipiklik oluşturur. Beraat yerine mahkûmiyet verilmesi gerekir (Yargıtay 10. CD, 2013/2680 E., 2018/9869 K.).
Araçta Birlikte İçme: Kolaylaştırma Değerlendirmesi
Birlikte para toplanarak alınan uyuşturucunun seyir halindeki araçta birlikte içilmesi, özel yer/donanım sağlama kapsamında görülemez. Sanığın kolaylaştırma kastı bulunmadığından, kullanmak için bulundurma suçu yönünden değerlendirme gerekir; kolaylaştırmadan mahkûmiyet bozma nedenidir (Yargıtay 20. CD, 2017/3336 E., 2018/1747 K.).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
