Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Nedir? Şartları, Hukuki Dayanağı ve Yargıtay Kararları
Üçüncü kişi yararına sözleşme, taraflar arasında yapılan bir sözleşmeden doğan edimin, sözleşmede taraf olmayan bir üçüncü kişiye sağlanmasının amaçlandığı hukuki bir ilişki türüdür. Bu tür sözleşmelerde üçüncü kişi, taraflardan biri gibi doğrudan hak elde edebilir.
Bu makalede üçüncü kişi yararına sözleşmenin tanımı, hukuki niteliği, Türk Borçlar Kanunu (TBK) çerçevesindeki düzenlemeleri ve Yargıtay kararlarıyla uygulamadaki yeri detaylı şekilde ele alınacaktır.
Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Nedir?
Üçüncü kişi yararına sözleşme, iki taraf arasında yapılan sözleşmede, edim yükümlülüğünün sözleşmede taraf olmayan üçüncü bir kişiye sağlanmasını öngören özel bir sözleşme türüdür. Bu durumda üçüncü kişi, taraf olmaksızın doğrudan sözleşmeden doğan hakkı talep edebilme yetkisine sahip olur.
Türk Borçlar Kanunu’nda Düzenleme (TBK m. 129)
Türk Borçlar Kanunu’nun 129. maddesine göre:
“Sözleşmeden doğan borcun alacaklısı dışında üçüncü kişi yararına ifa edilmesi kararlaştırılabilir. Üçüncü kişi bu sözleşmeye dayanarak doğrudan ifa talebinde bulunabilir.”
Bu düzenleme ile üçüncü kişi yararına sözleşmelerin hukuki dayanağı net şekilde ortaya konmuştur.
Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Tarafları
- Borçlu (Yükümlü Taraf): Sözleşme gereği edimi yerine getirecek olan taraftır.
- Alacaklı (Lehtar): Üçüncü kişi lehine edimin ifasını talep eden sözleşme tarafıdır.
- Üçüncü Kişi (Lehtar): Sözleşmede taraf olmayan ancak edimden doğrudan yararlanan kişidir.
Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmenin Hukuki Niteliği
Bu tür sözleşmelerde üçüncü kişinin kazanmış olduğu hak, sözleşmenin kurulduğu anda doğmaz. Üçüncü kişi lehine hak, ancak tarafların iradesiyle ve edimin ona yöneltilmesiyle doğar. Üçüncü kişinin kabulü ile hak kesinleşir.
Taraflar bu hakkı geri alma yetkisine sahip olabilirler. Ancak bu, sözleşmeye veya kanuna göre sınırlandırılmıştır.
Uygulamada Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme Örnekleri
- Hayat sigortası poliçelerinde lehtar belirlenmesi.
- Üçüncü kişi yararına yapılan sağlık sigortaları.
- Banka teminat mektupları.
- Üçüncü kişiye bağışlama amacı taşıyan sözleşmeler.
Yargıtay Kararlarıyla Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme
Yargıtay uygulamasında üçüncü kişi yararına sözleşmeler sıklıkla değerlendirilmekte ve şu hususlar öne çıkmaktadır:
Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 2018/2053 E., 2019/4124 K.
“Taraflar arasında yapılan sözleşmede edimin üçüncü kişi lehine ifa edileceğinin açıkça kararlaştırılması halinde, üçüncü kişi bu sözleşmeden doğrudan hak talep edebilir. Bu tür sözleşmelerin tarafları dışında üçüncü kişilere doğrudan hak tanıması istisnaidir ve sınırlı şekilde yorumlanmalıdır.”
Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2016/1291 E., 2017/4876 K.
“Üçüncü kişi yararına sözleşmelerde, lehtarın menfaatinin açık şekilde ortaya konulması ve üçüncü kişinin doğrudan ifa talep etme yetkisinin tanınması gerekmektedir. Aksi halde bu tür sözleşmeler yalnızca taraflar arasında hüküm ifade eder.”
Avukat Görüşü: Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmelerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Üçüncü kişi yararına sözleşmeler hazırlanırken;
- Üçüncü kişinin kim olduğunun açıkça belirtilmesi,
- Üçüncü kişinin edimi talep hakkı olup olmadığının açıkça düzenlenmesi,
- Tarafların bu hakkı geri alıp alamayacaklarının belirlenmesi,
büyük önem taşır.
Bu konuda danışmanlık almak ve hukuki riskleri ortadan kaldırmak için Avukat Gökhan Yağmur ile iletişime geçebilirsiniz. Detaylı bilgi ve danışmanlık için www.gokhanyagmur.com adresini ziyaret edebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Üçüncü kişi yararına sözleşme nasıl yapılır?
Taraflar arasında yapılan yazılı bir sözleşme ile üçüncü kişi lehine edim ifası öngörülür. Üçüncü kişi sonradan bu edimi kabul ederek hakkı kazanır.
Üçüncü kişi hak talep etmek zorunda mıdır?
Hayır. Üçüncü kişi edimi kabul etmek zorunda değildir. Kabul etmemesi halinde sözleşme tarafları arasında geçerliliğini sürdürür.
Taraflar üçüncü kişinin hakkını geri alabilir mi?
Eğer sözleşmede aksi belirtilmediyse taraflar üçüncü kişinin hakkını geri alabilirler. Ancak üçüncü kişi hakkı kabul etmişse bu geri alma sınırlanır.
Hayat sigortası poliçeleri üçüncü kişi yararına sözleşme midir?
Evet. Sigortalı ile sigorta şirketi arasında yapılan sözleşmede lehtar olarak belirlenen üçüncü kişi, doğrudan ifa talep etme hakkına sahiptir.
