Devlet Nedir? Devletin Unsurları ve Türleri (Üniter – Federal Devlet) | Anayasa Hukuku Konu Anlatımı + Test Soruları (2025)
📚 1. Devlet Kavramı Nedir?
Devlet, belirli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insan topluluğunu, bağımsız ve sürekli bir egemenlik altında bir araya getiren ve kamu düzenini sağlamakla görevli hukuki ve siyasi bir organizasyondur.
Devlet, yalnızca bir siyasal organizasyon değil; aynı zamanda hukuk düzeni içinde işleyen bir yapıdır. Bir devletin varlığından söz edebilmek için üç temel unsurun birlikte bulunması gerekir: ülke, insan topluluğu (millet) ve egemenlik.
📌 2. Devletin Unsurları
a) Ülke (Toprak Unsuru)
Devletin egemenlik yetkisini kullandığı coğrafi sınırları kapsar. Bu sınırlar kara, hava ve deniz sahalarını içerir. Uluslararası hukukta devletlerin sınırları, antlaşmalarla belirlenir ve korunur.
b) İnsan Unsuru (Millet)
Devleti oluşturan bireylerden oluşur. Bu topluluk vatandaşlık bağıyla devlete bağlıdır. Nüfusun etnik, kültürel ya da dini yapısı önemli değildir; önemli olan o bireylerin aynı siyasal birlik içinde yer almasıdır.
c) Egemenlik
Devletin bağımsız karar alma ve uygulama gücüdür. Egemenlik, içte halk üzerinde, dışta ise diğer devletlerle ilişkilerde bağımsızlığı ifade eder. Anayasa’nın 6. maddesine göre egemenlik, “kayıtsız şartsız millete aittir.”
📘 3. Devlet Şekilleri
a) Üniter Devlet
Tanım:
Tek ve bölünmemiş bir egemenlik yapısına sahip devlettir. Siyasi otorite tek merkezden yönetilir ve tüm yurtta geçerli olan tek bir anayasa, tek bir yasama organı ve tek bir yürütme sistemi bulunur.
Özellikleri:
- Merkeziyetçilik esastır.
- Yerel yönetimler olsa da yetkileri sınırlıdır.
- Türkiye, Fransa, İtalya gibi ülkeler bu yapıdadır.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’na göre:
“Türkiye devleti, ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütündür.”
b) Federal Devlet
Tanım:
Birden çok siyasal birimin bir araya gelerek oluşturduğu ve yetkilerin merkezi hükümet ile bu birimler arasında paylaşıldığı devlet yapısıdır.
Özellikleri:
- Hem federal bir anayasa hem de eyalet anayasaları vardır.
- Eyaletlerin yasama, yürütme ve yargı organları bulunabilir.
- Almanya, ABD, İsviçre gibi ülkeler federal devlet yapısına sahiptir.
📌 4. Üniter ve Federal Devletlerin Karşılaştırılması
| Özellik | Üniter Devlet | Federal Devlet |
|---|---|---|
| Egemenlik | Tek merkezde | Paylaşılmış |
| Anayasa | Tek anayasa | Birden fazla anayasa |
| Yasama | Tek meclis | Federal ve eyalet meclisleri |
| Mahkemeler | Merkezi yapı | Federal ve yerel mahkemeler |
| Örnek Ülkeler | Türkiye, Fransa | ABD, Almanya |
📚 5. Devletin Hukuki Niteliği
Devlet, bireylerin hak ve özgürlüklerini güvence altına alan, kamu düzenini sağlayan ve hukuki sınırlar içinde hareket eden bir otoritedir. Bu nedenle modern devlet, hukuk devleti ilkesiyle hareket eder.
Türkiye Cumhuriyeti, hem üniter hem de hukuk devleti ilkesine dayanan bir devlettir. Bu yapı içerisinde halk egemenliği, anayasal sınırlılık, yargı denetimi ve kuvvetler ayrılığı esas alınmıştır.
📌 Hazırlayan:
Avukat Gökhan Yağmur
Anayasa Hukuku üzerine daha fazla kaynak için:
🌐 www.gokhanyagmur.com
📘 Tüm ders notları için tıklayın
📝 Devlet Kavramı ve Türleri – Test Soruları (10 Soru)
1. Devletin zorunlu unsurlarından biri değildir:
A) Egemenlik
B) Bayrak
C) Ülke
D) Millet
E) Nüfus
✅ Cevap: B
2. Aşağıdakilerden hangisi federal devlet değildir?
A) ABD
B) Almanya
C) Türkiye
D) İsviçre
E) Hindistan
✅ Cevap: C
3. Üniter devlet ile ilgili hangisi doğrudur?
A) Eyalet anayasaları vardır
B) Egemenlik paylaşılmıştır
C) Merkezi tek yapı mevcuttur
D) Çift meclis bulunur
E) Her bölge kendi yasasını yapar
✅ Cevap: C
4. Türkiye Cumhuriyeti’nin yapısı Anayasa’da nasıl tanımlanır?
A) Federal
B) Başkanlık
C) Üniter ve laik
D) Üniter ve bölgesel
E) Melez yapı
✅ Cevap: C
5. Devletin insan unsuru nedir?
A) Hükûmet
B) Ordu
C) Millet
D) Anayasa
E) Polis
✅ Cevap: C
6. Devletin toprak unsuru ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Kara sınırlarını içerir
B) Deniz sahasını kapsar
C) Gökyüzünü kapsamaz
D) Hava sahası dâhildir
E) Coğrafi sınırları belirler
✅ Cevap: C
7. Aşağıdakilerden hangisi egemenliğin dışa dönük unsurudur?
A) Hükûmeti kurma yetkisi
B) Seçim sistemini belirleme
C) Uluslararası antlaşma yapma yetkisi
D) Vatandaşları vergilendirme
E) Kanun çıkarma yetkisi
✅ Cevap: C
8. Federal devletlerde anayasa düzeni nasıldır?
A) Tek anayasa vardır
B) Hiç anayasa yoktur
C) Yalnız eyalet anayasaları vardır
D) Federal ve eyalet anayasaları vardır
E) Her yıl anayasa değişir
✅ Cevap: D
9. Aşağıdakilerden hangisi merkeziyetçiliği ifade eder?
A) Yerel meclislerin yasa çıkarması
B) Yasama yetkisinin eyaletlere verilmesi
C) Tüm yetkilerin merkezde toplanması
D) Mahalli idarelerin bağımsızlığı
E) Askeri yönetim bölgeleri
✅ Cevap: C
10. Türkiye’de devlet şekli nasıldır?
A) Federal
B) Üniter
C) Konfederal
D) Otonom
E) Feodal
✅ Cevap: B
