Yasama Yetkisi, TBMM ve Kanun Yapma Süreci | Anayasa Hukuku + Test Soruları
1. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)
a) TBMM’nin Kuruluşu
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), 23 Nisan 1920 tarihinde kurulmuştur. Meclis, Türkiye Cumhuriyeti’nin yasama organıdır ve egemenliğin halk adına kullanıldığı organdır.
Anayasa md. 7:
“Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisi’nindir. Bu yetki devredilemez.”
b) TBMM’nin Yapısı
- Tek Meclisli Sistem: Türkiye’de yasama organı tek kamaralıdır.
- Üye Sayısı: 600 milletvekili (2017 Anayasa değişikliğiyle 550’den 600’e çıkarılmıştır).
- Seçim Sistemi: D’Hondt usulüne göre nispi temsil sistemine göre seçilir.
- Görev Süresi: Milletvekillerinin görev süresi 5 yıldır.
2. Milletvekilliği
a) Milletvekili Olma Şartları (Anayasa md. 76)
- Türk vatandaşı olmak
- 18 yaşını doldurmuş olmak
- En az ilkokul mezunu olmak
- Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak
- Yüz kızartıcı suçtan mahkûm olmamak
b) Milletvekilliğinin Sona Ermesi
- İstifa: TBMM Başkanlığı’na yazılı olarak bildirilir.
- Ölüm: Doğrudan sona erdirir.
- Seçilme Yeterliliğinin Kaybedilmesi: Mahkeme kararı ile olur.
- Devamsızlık: Özürsüz ve izinsiz olarak bir yasama yılında birleşimlerin 1/3’üne katılmayanların üyeliği düşer.
- Parti kapatılması sonucu: Siyasi yasak alanların milletvekilliği sona erer.
c) Milletvekili Dokunulmazlığı
Yasama Dokunulmazlığı (md. 83):
Milletvekilleri, Meclis çalışmalarındaki oy ve sözlerinden, Meclis dışında bunları tekrarlamaktan sorumlu tutulamaz.
Cezai Dokunulmazlık (Geçici Dokunulmazlık):
Suç işleseler bile yargılanamazlar. Ancak:
- Ağır cezayı gerektiren suçüstü hali hariç
- Meclis kararı ile dokunulmazlık kaldırılabilir
3. TBMM’nin Görev ve Yetkileri (Anayasa md. 87)
- Kanun koymak, değiştirmek, kaldırmak
- Bütçe ve kesin hesap kanunlarını görüşmek ve kabul etmek
- Milletlerarası antlaşmaları onaylamak
- Savaş ilanına karar vermek
- Cumhurbaşkanını görevden alma sürecini başlatmak
- Genel ve özel af ilanına karar vermek
- Anayasa değişikliğini görüşmek
4. Kanun Yapma Süreci
a) Kanun Teklifi
- Yalnızca milletvekilleri tarafından verilir. (Hükümetin kanun tasarısı verme yetkisi 2017’de kaldırıldı)
b) Komisyon Aşaması
- Teklif önce ilgili ihtisas komisyonunda görüşülür.
c) Genel Kurul Görüşmesi
- Komisyon raporu Meclis Genel Kurulu’nda görüşülür.
d) Cumhurbaşkanının Onayı
- Cumhurbaşkanı 15 gün içinde ya yayımlar ya da bir kez görüşülmek üzere geri gönderir.
5. TBMM’nin Denetim Yolları
a) Yazılı Soru (md. 98)
Milletvekilleri tarafından Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara sorulur.
b) Genel Görüşme
Toplumu ilgilendiren önemli konular Meclis’te tartışılır.
c) Meclis Araştırması
Belli bir konunun araştırılması için yapılır. Komisyon kurulabilir.
d) Meclis Soruşturması (md. 106/6)
Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların Yüce Divan’a gönderilmesi için yapılır.
📌 Hazırlayan:
Avukat Gökhan Yağmur
Tüm konu anlatımları ve anayasa testlerine ulaşmak için:
🌐 www.gokhanyagmur.com
📘 Hukuk Ders Notları
📝 Yasama – Test Soruları (10 Soru)
1. Yasama yetkisi Anayasa’ya göre hangi organa aittir?
A) Cumhurbaşkanı
B) Anayasa Mahkemesi
C) TBMM
D) Bakanlar Kurulu
E) HSK
✅ Cevap: C
2. Milletvekili olabilmek için asgari yaş kaçtır?
A) 25
B) 21
C) 30
D) 18
E) 20
✅ Cevap: D
3. TBMM kaç üyeden oluşur?
A) 450
B) 500
C) 550
D) 600
E) 650
✅ Cevap: D
4. Meclis soruşturması hangi kişilere yöneliktir?
A) Milletvekilleri
B) Anayasa Mahkemesi üyeleri
C) Bakanlar ve Cumhurbaşkanı yardımcıları
D) Meclis başkanı
E) Yargıtay üyeleri
✅ Cevap: C
5. Kanun teklifini kim verebilir?
A) Cumhurbaşkanı
B) TBMM Başkanı
C) Milletvekilleri
D) Bakanlar
E) Anayasa Mahkemesi
✅ Cevap: C
6. Yazılı soru kimlere yöneltilir?
A) Cumhurbaşkanı
B) Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar
C) TBMM Başkanı
D) Anayasa Mahkemesi
E) HSYK
✅ Cevap: B
7. TBMM üyeliği devamsızlık nedeniyle nasıl sona erer?
A) Anayasa Mahkemesi kararı ile
B) Cumhurbaşkanı kararı ile
C) YSK kararı ile
D) Meclis Başkanlık Divanı kararı ile
E) Meclis kararı ile
✅ Cevap: E
8. Milletvekili dokunulmazlığı hangi Anayasa maddesinde düzenlenmiştir?
A) md. 76
B) md. 87
C) md. 83
D) md. 98
E) md. 7
✅ Cevap: C
9. Meclis denetim yollarından hangisi Cumhurbaşkanına yönelik değildir?
A) Yazılı soru
B) Meclis soruşturması
C) Genel görüşme
D) Meclis araştırması
E) Hiçbiri
✅ Cevap: A
10. Cumhurbaşkanı, Meclis tarafından kabul edilen kanunu kaç gün içinde ya onaylar ya da iade eder?
A) 7
B) 10
C) 15
D) 20
E) 30
✅ Cevap: C
