Mala Zarar Verme Suçu (TCK 151-152): Unsurlar, Cezalar, Nitelikli Hâller ve Yargıtay Kararları
Mala zarar verme suçu nedir? TCK 151-152 kapsamında unsurlar, basit ve nitelikli hâller, şikâyet–zamanaşımı, uzlaştırma, etkin pişmanlık, HAGB ve Yargıtay kararları özet ve ayrıntılarıyla burada.
Mala Zarar Verme Nedir? (TCK m.151-152) – mala zarar verme suçu
Özet: Mala zarar verme suçu, başkasına ait malın kısmen ya da tamamen bozulması, tahrip edilmesi, yok edilmesi, kirletilmesi, yıkılması veya kullanılamaz hâle getirilmesiyle oluşur. Bu düzenleme, kişi malvarlığına yönelen hukuka aykırı müdahaleleri cezalandırmayı ve mülkiyet hakkını korumayı amaçlar.
Mala zarar verme suçu, malvarlığı değerlerini koruduğundan TCK’nın “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde, 151 ve 152. maddeler arasında yer alır. Bu çerçevede, failin başkasına ait mala yönelik seçimlik hareketleri gerçekleştirmesi, mala zarar verme suçu bakımından temel belirleyicidir.
Mala Zarar Verme Suçu: Şikâyet Süresi, Zamanaşımı ve Uzlaştırma – mala zarar verme suçu
Özet: TCK m.151’deki basit şekil şikâyete tabidir ve mala zarar verme suçu mağduru, faili ve fiili öğrendiği andan itibaren altı ay içinde şikâyet hakkını kullanmalıdır. TCK m.152’deki nitelikli hâller ise resen soruşturulur ve şikâyetten vazgeçme kamu davasını düşürmez.
Basit şekil, en az cezayı gerektiren hal olup şikâyete bağlıdır. Nitelikli haller ise daha ağır hukuki menfaat ihlali içerdiğinden şikâyete bağlı değildir; savcılık tarafından resen, sekiz yıllık dava zamanaşımı süresi içinde soruşturulur. Basit mala zarar verme suçu (TCK m.151/1-2) uzlaştırmaya tabidir; soruşturma ve kovuşturma aşamalarında önce uzlaştırma usulü işletilir, uzlaşma olmazsa yargılamaya devam edilir.
Mala Zarar Verme Suçunun Unsurları – mala zarar verme suçu
Özet: Mala zarar verme suçu mülkiyet hakkını korur. Suçun konusu hem menkul hem de gayrimenkul olabilir; genel kast yeterlidir ve kanunda sayılan seçimlik hareketler dışında suç oluşmaz.
Korumaya konu hukuki yarar mülkiyet hakkıdır. Mağdurun cep telefonu, gözlüğü, aracı gibi menkullerine veya evi, arsası gibi taşınmazlarına zarar verilmesi mala zarar verme suçu kapsamında değerlendirilir. Suç, genel kastla işlenebilir; özel amaç aranmaz. Kanunda sınırlı sayılan seçimlik hareketler dışındaki eylemlerle mala zarar verme suçu oluşmaz. Mülkiyet, bütünleyici parçalar, eklentiler ve doğal ürünleri de kapsar; malın sadece fiziksel bütünlüğü değil, değeri ve amaca uygun kullanım imkânı da korunur. Bu nedenle, amaca uygun kullanımı önemsenmeyecek ölçüde azaltmayan haller hariç, kullanım değerini kayda değer biçimde düşüren netice de yeterlidir. TCK m.151/1’deki seçimlik hareketler “kısmen veya tamamen yıkmak, tahrip etmek, yok etmek, bozmak, kullanılamaz hâle getirmek veya kirletmek” şeklinde sayılmıştır (CGK-K.2018/535).
TCK’ya Göre Mala Zarar Verme Suçunun Seçimlik Hareketleri – mala zarar verme suçu
Özet: TCK, mala zarar verme suçunu altı seçimlik hareketle tanımlar. Her başlıkta malın niteliğine ve fiilin etkisine göre suçun oluşumu değerlendirilir.
1) Bozma veya Kullanılamaz Hâle Getirme
Her mal belirli bir kullanım amacına özgülenmiştir. Failin fiili, malın niteliğini değiştirerek veya özgülendiği fonksiyonu yerine getiremez hale getirerek mala zarar verme suçunu doğurur.
2) Yıkma Yoluyla Mala Zarar Verme
Yıkma, malın bünyesinde bozmadan daha ileri düzeyde bir değişikliği ifade eder. Örneğin, mağdurun barakasının ya da evinin dış duvarının yıkılması, mala zarar verme suçu kapsamındadır.
3) Tahrip Etme
Tahrip, malın fiziksel özelliklerini ortadan kaldıran, kırıp dökme, talan etme ve harap etme niteliğindeki fiillerdir. Örneğin, ev camlarının kırılması bu kapsamda mala zarar verme suçu oluşturur.
4) Yok Etme
Bozulan veya yıkılan bir mal onarılabilirken, bazı fiiller tamiri imkânsız kılar. Malın yeniden kullanılmasını imkânsız hale getiren yoğunluktaki eylemler, yok etme suretiyle mala zarar verme suçunu meydana getirir.
5) Kirletme
Kirletme, malın bütünlüğünü ortadan kaldırmadan da gerçekleştirilebilir; önceki hâle getirilmesi için önemsiz olmayan çaba ve masraf gerektirir. Duvara yazı yazmak veya aracı çizmek gibi fiiller kirletme suretiyle mala zarar verme suçuna örnektir (CGK-K.2018/387).
6) (Seçimlik hareketlerin tamamlayıcı yönü)
Kanunda sınırlı sayılan bu eylemlerden en az birinin varlığı gerekir; bunlar dışında kalan davranışlarla mala zarar verme suçu oluşmaz.
Mala Zarar Verme Suçunun Hırsızlıkla Birlikte İşlenmesi – mala zarar verme suçu
Özet: Hırsızlık eylemi aynı mal üzerinde işlenirken meydana gelen zarar, ayrı bir mala zarar verme suçu oluşturmaz. Ancak hırsızlık sırasında suça konu mal dışında başka eşyaya zarar verilirse her iki suç birlikte oluşur.
Taşınır mal üzerinde hırsızlıkla aynı malı hedef alan zarar söz konusuysa fail yalnız hırsızlıktan cezalandırılır. Örneğin, çantayı alırken çantanın zarar görmesi ayrıca mala zarar verme suçu sayılmaz. Buna karşılık, hırsızlık için aracın camının kırılması gibi, suça konu mal dışında başka eşyaya verilen zarar, hırsızlığa ek olarak mala zarar verme suçunu da doğurur (Y17CD-K.2019/5275).
Mala Zarar Verme Suçunun Cezası – mala zarar verme suçu
Özet: Basit hâlde mala zarar verme suçu için 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezası öngörülür. Nitelikli hâllerde ceza 1 yıldan 4 yıla kadar hapis olup bazı araçlarla işlenmesi halinde ceza bir kat artırılır.
1) Basit Hâl (TCK m.151)
Basit hâl, özel mülkiyete tabi olağan bir mal aleyhine işlenen fiilleri kapsar. Yaptırım, 4 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır; ikisi birlikte uygulanamaz.
2) Nitelikli Hâller (TCK m.152)
Aşağıdaki durumlarda fail, 1 yıldan 4 yıla kadar hapisle cezalandırılır:
- Kamu kurumlarına ait eşya hakkında,
- Doğal afetlere karşı korumaya özgülenmiş eşya hakkında,
- Dikili ağaç, fidan veya bağ çubuğu hakkında,
- Sulamaya yarayan veya içme suyu tesisatı hakkında,
- Siyasi partiler ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının mülkiyetinde veya kullanımındaki eşya hakkında,
- Grev ve lokavt hallerinde işçilerin, işverenlerin veya sendikaların mülkiyetinde veya kullanımındaki eşya hakkında,
- Kamu görevlisinden görevinden dolayı öç alma amacıyla.
Fail yakarak, yakıcı/patlayıcı madde kullanarak, toprak kayması, çığ, sel veya taşkına sebebiyet vererek, radyasyona maruz bırakarak yahut nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanarak suçu işlerse, basit ve nitelikli hâllerin cezası bir kat artırılır.
Mala Zarar Verme Suçu ve Etkin Pişmanlık – mala zarar verme suçu
Özet: TCK m.168 uyarınca, zarar giderildiğinde mala zarar verme suçu bakımından ceza indirimi uygulanabilir. Dava açılmadan önce giderimde üst sınır daha yüksektir.
Fail suçu tamamladıktan sonra henüz dava açılmamışsa ve zarar bu aşamada giderilirse, mahkeme cezanın 2/3’üne kadar indirim yapabilir. Dava açıldıktan sonra hüküm verilmeden önce zararın giderilmesi hâlinde, ceza 1/2 oranında indirilir. Bu mekanizma mala zarar verme suçu özelinde zararın telafisini teşvik eder.
Şahsi Cezasızlık ve Ceza İndirimi (TCK m.167) – mala zarar verme suçu
Özet: Bazı akrabalık ilişkilerinde mala zarar verme suçu bakımından şahsi cezasızlık uygulanır; bazı hâllerde ise suç şikâyete tabi olur ve ceza yarı oranında indirilir.
H4: Şahsi Cezasızlık Hâlleri (m.167/1)
Aşağıdaki durumlarda suçu işleyen akraba hakkında ceza verilemez:
- Eşlerden biri (ayrılık kararı bulunmamalı),
- Üstsoy veya altsoy, bu derecede kayın hısımları, evlat edinen veya evlatlık aleyhine,
- Aynı konutta birlikte yaşayan kardeşlerden biri aleyhine işlenmesi.
H4: Ceza İndirimi ve Şikâyete Bağlılık (m.167/2)
Aşağıdaki hâllerde suç şikâyete tabidir; şikâyet hâlinde verilecek ceza yarı oranında indirilir:
- Ayrılık kararı verilmiş eşlerden birinin,
- Aynı konutta yaşamayan kardeşlerden birinin,
- Aynı konutta yaşayan amca, dayı, hala, teyze, yeğen veya ikinci derece kayın hısımlarının zararına işlenmesi.
Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezasına Çevirme ve HAGB – mala zarar verme suçu
Özet: Mala zarar verme suçu bakımından, koşulları varsa hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir, HAGB uygulanabilir ve hapis cezasının ertelenmesi mümkündür.
Adli para cezası, tek başına veya hapis cezası yerine uygulanabilir. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), verilen cezanın denetim süresinde sonuç doğurmamasını ve koşullar gerçekleştiğinde ortadan kaldırılmasını sağlar. Cezanın ertelenmesi, belirlenen denetim süresi iyi hâlli geçirilirse cezanın infaz edilmiş sayılmasına imkân tanır. Bu kurumlar, mala zarar verme suçu yönünden şartları varsa değerlendirilebilir.
Yargıtay Kararlarıyla Mala Zarar Verme Suçu – mala zarar verme suçu
Özet: İçtihatlar, mala zarar verme suçunun hırsızlıkla ilişkisini, nitelikli hâllerin tespitini, şahsi cezasızlığı, etkin pişmanlığı ve bazı özel durumları (sahipli hayvan, ATM zararları, içtima, manevi tazminat) somutlaştırır.
H3: Çalınan Otomobili Parçalama ve Yakma – Hırsızlık İlişkisi
- Hırsızlık konusu araç, çalındıktan sonra zarar görmüşse ayrıca mala zarar verme suçu doğmaz; korunan menfaat tektir ve eylem bir bütün olarak hırsızlığı oluşturur (Ceza Genel Kurulu, Karar: 2021/123).
H3: Hırsızlık Esnasında Mala Zarar Verme – Ayırt Edici Ölçüt
- Her iki suç da malvarlığını korur; hırsızlıkta yararlanma kastı, mala zarar verme suçunda zarar verme amacı esastır. Suça konu mal dışındaki eşyaya zarar verilmesi hâlinde her iki suç birlikte oluşur (CGK 21.01.2014, 2013/2-686 E., 2014/19 K.; Yargıtay 17. CD, 2019/9656; Yargıtay 13. CD, 2012/14997; Yargıtay 2. CD, 2014/23837; Yargıtay 17. CD, 2019/8719; 2019/6717).
H3: Sahipli Hayvanı Öldürme
- Sahipli hayvanın öldürülmesi mala zarar verme suçu kapsamındadır; somut olayda haksız tahrik indirimi uygulanması gerektiği belirtilmiştir (Yargıtay 15. CD, 2013/10257).
H3: Arazisine Taşan Ağaç Dallarını Kesme
- MK m.740 kapsamında taşkın kullanım sınırı; uyarıya rağmen önlem alınmayan taşan dalların kesilmesinde mala zarar verme suçu yönünden cezalandırma uygun görülmemiştir (Yargıtay 9. CD, 2012/12011).
H3: ATM’ye Zarar Verilmesi – Kamu Malı Ayrımı
- Özel banka ATM’si kamu malı değildir; TCK 152/1-a uygulanamaz, basit hâl (TCK 151/1) söz konusudur.
- Kamu bankasına (Ziraat Bankası) ait ATM’ye zarar verme, kamu malına zarar verme kapsamında nitelikli mala zarar verme suçunu oluşturur (Yargıtay 9. CD, 2012/11338; 2012/10565).
H3: Yakarak Mala Zarar Verme ve İçtima
- Cezaevi kabul odasındaki yatağı yakma eyleminde, TCK m.44 uyarınca en ağır cezayı gerektiren “yakmak suretiyle mala zarar verme suçu”ndan hüküm kurulmalı; ayrıca genel güvenliği tehlikeye sokmadan mahkûmiyet verilmesi fazla cezadır (Yargıtay 8. CD, 2019/4116).
H3: Şahsi Cezasızlık Uygulaması
- Kayınbabanın aracını yakmaya teşebbüs eyleminde, TCK 151/1 ve 152/2-a kapsamında mala zarar verme suçu bulunsa da TCK 167/1-b gereği şahsi cezasızlık dolayısıyla ceza verilmemelidir (Yargıtay 8. CD, 2019/3228).
H3: Nitelikli Hâlde Şikâyetten Vazgeçme
- Yakmak suretiyle mala zarar verme suçu (TCK 152/2-a) şikâyete bağlı değildir; vazgeçme davayı düşürmez (Yargıtay 8. CD, 2018/3809).
H3: Manevi Tazminat Talebi
- Mala zarar verme suçu tek başına kişilik değerlerine yönelmediğinden, cismani zarar veya kişilik hakkı ihlali bulunmadıkça manevi tazminat istenemez (Yargıtay 4. HD, 2016/5543 E., 2016/7654 K.).
Son Değerlendirme – mala zarar verme suçu
Özet: Mala zarar verme suçu uygulamada sık karşılaşılan bir suç tipidir. Basit şeklin şikâyete tabi olması, birçok olayın yargıya intikal etmemesine yol açabilir; özellikle hırsızlık, dolandırıcılık ve güveni kötüye kullanma gibi suçlarla kesiştiği durumlarda bileşik suç olup olmadığı dikkatle incelenmelidir.
Mala zarar verme suçu, suçun konusu ve failin kastı yönünden titiz değerlendirme gerektirir. Hırsızlıkla kesişimde “aynı mala zarar” ölçütü, nitelikli hâllerde kamu malı ayrımı, etkin pişmanlık ve şahsi cezasızlık uygulamaları somut olayın çözümünde belirleyicidir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
