Bilişim Yoluyla Nitelikli Dolandırıcılık Suçu İnternet Üzerinden Nitelikli Dolandırıcılık Suçu (TCK 158/1-f)
Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu İnternet veya sosyal medya üzerinden işlenen dolandırıcılık; bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle gerçekleştirilen nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamındadır (TCK m.158/1-f). Uygulamada bu fiil, çoğu kez “internet dolandırıcılığı suçu” olarak anılmakta ve çevrimiçi ilanlar, sosyal medya etkileşimleri ya da e-posta üzerinden farklı yöntemlerle karşımıza çıkmaktadır.
Bilişim Yoluyla Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Tanımı ve Kapsamı (TCK 158/1-f)
İlk bakışta, bilişim sistemleri bir aracı olarak kullanılıp mağdur aldatıldığında bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu gündeme gelir. Sosyal ağlar, alışveriş siteleri ve e-posta gibi kanallar aracılığıyla yapılan hileli işlemler, bu nitelikli hâlin tipik örnekleridir.
Özet: Instagram, Facebook, Twitter gibi platformlar veya e-posta dâhil, çevrimiçi mecralar kullanılarak gerçekleştirilen her dolandırıcılık fiili TCK m.158/1-f kapsamındadır. Büyük e-ticaret siteleri (ör. Trendyol, sahibinden.com) üzerinden işlenen hileli eylemler de bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu sayılır.
Bilişim Sistemlerinin Araç Olarak Kullanılması
Bilişim sistemi; verileri toplayan, depolayan ve otomatik işleme tabi tutan manyetik düzenekleri ifade eder. Kapsam yalnızca bilgisayar ve internetle sınırlı olmayıp, bilginin toplanması, işlenmesi ve ağlar üzerinden iletilmesine yarayan tüm teknolojileri içerir (Y23CD-K.2016/7406).
İlan ve Çevrimiçi İletişim Üzerinden İşlenen Fiiller
Faille yüz yüze gelmeden web sitesi, sosyal medya ya da e-posta üzerinden kurulan iletişim, bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu bakımından yeterlidir. Mağdur ilan üzerinden ulaşıp telefonla arasa dahi, başlangıçtaki temas bilişim sistemi aracılığıyla sağlandığından nitelikli hâl uygulanır.
Suç Vasfında Yanılgı Uyarıları
İnternet ilanı yoluyla gerçekleştirilen eylemlerde, basit dolandırıcılık yerine TCK 158/1-f’nin uygulanması gerekir; aksi vasıflandırma bozma nedenidir (Y15CD-K.2017/12264).
Suçun Unsurları ve Hile Kavramı
Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu; hileli davranış, aldatma yeteneği ve haksız çıkar sağlama unsurlarının birleşmesiyle oluşur. Hile; yalanın salt söylenmesinden ibaret olmayıp, muhatabın denetim eğilimini etkisizleştirecek yoğunlukta olmalıdır.
Özet: Fail, bilerek ve isteyerek hile yapmalı; bu hile mağduru aldatabilecek güçte olmalı ve sonuçta fail (veya üçüncü kişi) haksız menfaat elde etmelidir. Hangi davranışların hile sayılacağı olayın özellikleri ve mağdurun konumuna göre somut olarak değerlendirilir (YCGK-K.2022/506).
Aranan Üç Şart
- Hileli davranışların varlığı,
- Bu davranışların aldatma kabiliyeti,
- Mağdurun zararına, fail lehine haksız menfaat sağlanması.
Hilenin Niteliği ve Yoğunluğu
Sırf yalan yeterli değildir; gerektiğinde dış hareketlerle desteklenmelidir. Belgenin niteliği, mağdurun durumu ve olayın tüm koşulları birlikte değerlendirilir.
Bilişim Sisteminin “Araç” Olması
Sistemin kendisi aldatılmaz; sistem üzerinden insanın aldatılması esastır. Aksi hâlde hırsızlık veya bilişim suçları gündeme gelebilir (YCGK-K.2013/140).
Yaptırım—Hapis ve Adlî Para Cezası
Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu için kanun koyucu hem hapis hem de adlî para cezası öngörmüştür. Bazı bentlerde alt sınır ayrıca yükseltilmiştir.
Özet: TCK m.158/1-f uyarınca 4 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası verilir. Ayrıca 5000 güne kadar adlî para cezası uygulanır; bu miktar suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
Sosyal Medya Dolandırıcılığında Ceza
Instagram, Facebook, WhatsApp vb. mecralar üzerinden işlenen fiillerde de aynı alt ve üst sınırlar geçerlidir; adlî para cezasında asgarî tutar menfaatin iki katıdır.
Etkin Pişmanlık (TCK 168)
Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu mağdura ekonomik zarar verir; bu zarar giderildiğinde indirim gündeme gelebilir.
Özet: Dava açılmadan önce zararın karşılanması hâlinde cezada 2/3’e kadar; dava açıldıktan sonra hükümden önce giderilmesi hâlinde 1/2’ye kadar indirim mümkündür.
Soruşturma Aşamasında Giderim
Azmettiren veya yardım eden dâhil, zararın savcılık aşamasında tazmini 2/3’e kadar indirim sebebidir (TCK 168/1).
Kovuşturma Aşamasında Giderim
Dava açıldıktan sonra hükümden önce tazmin, 1/2’ye kadar indirim sağlar (TCK 168/2).
Şikâyet ve Dava Zamanaşımı
Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu şikâyete bağlı değildir; savcılık resen soruşturur. Zamanaşımı süreleri ayrı bir önem taşır.
Özet: Şikâyet süresi aranmaz; vazgeçme kamu davasını düşürmez. Olağan dava zamanaşımı 15 yıldır; bu süre içinde soruşturma başlatılmamışsa zaman aşımı söz konusu olur.
Uzlaştırma
Bu suç tipi uzlaştırma kapsamı dışındadır; taraflar arasında uzlaştırma prosedürü yürütülemez.
Özet: Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu bakımından uzlaştırma uygulanmaz; suçun varlığı hâlinde doğrudan kamu davası açılır (CMK 253/1 kapsamı dışında).
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, belirli koşulların varlığı hâlinde hükmün açıklanmasının ertelenmesini ve denetim süresini ifade eder.
Özet: Mağdur zararı giderilip etkin pişmanlık uygulandığında, somut şartlar oluşuyorsa bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu yönünden HAGB kararı verilebilir.
Cezanın Ertelenmesi ve Adlî Para Cezasına Çevirme
Ertelenme ve seçenek yaptırımlar, hükmolunan hapis cezasının miktarına göre değerlendirilen kurumlardır.
Özet: Hükmolunan hapis cezası 1 yıl veya altındaysa adlî para cezasına çevrilebilir; 2 yıl veya altı hapis cezaları ertelenebilir. Bu değerlendirme, bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu için de genel esaslara tabidir.
Görevli Mahkeme ve Yargılama Usulü
Yargılamanın görüleceği mahkeme ve uygulanacak usul, suçun niteliğine göre belirlenir.
Özet: Bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu ağır ceza mahkemesinin görev alanındadır. Genel yargılama usulü uygulanır.
Deliller ve İspat—İnternet/Sosyal Medya Kaynaklı Olaylar
Çevrimiçi platformlar, bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu bakımından delil elde edilmesine elverişlidir; failin tespiti ise olayın özelliklerine göre değişir.
Özet: Kimliği belirlenebilir hesaplar, cihazlar ve uygulamalar üzerinden yürütülen fiillerin ispatı görece kolaydır. IP verileri, açık kaynak araştırması ve cihaz incelemeleri kritik rol oynar; sosyal medya şirketlerinden IP paylaşımı çoğu durumda yapılmadığından, farklı veri kümeleri birlikte değerlendirilir.
IP Tespiti ve Açık Kaynak Araştırması
Sosyal medya hesabı, telefon numarası ve diğer dijital izler emniyet kayıtlarıyla karşılaştırılır; kısmi telefon hanesi gibi veriler de eşleştirme için değerlendirilir.
Cihaz ve Materyal İncelemesi
Şüpheli tespit edilemediğinde bilgisayar, telefon ve tablet gibi araçlar bilirkişiye inceletilerek delil elde edilir.
Bilişim Yoluyla Nitelikli Dolandırıcılık Suçu Yargıtay Kararlarından Örnekler ve Esaslar
Yargı uygulaması, bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu ile basit dolandırıcılık ayrımında ölçütler belirlemiştir. Aşağıdaki örneklerde vasıflandırma ve görevli mahkeme sorunları öne çıkar.
Özet: İnternet ilanı veya sosyal medya üzerinden yüz yüze gelmeden yürütülen hileli işlemler kural olarak TCK 158/1-f kapsamındadır. Delil yetersizliği, yüz yüze temas ya da ilanın kanıtlanamaması hâlinde vasıflandırma değişebilir.
İnternet İlanı—Vasıflandırma ve Bozma Nedenleri
- İlan yoluyla işlenen fiillerde TCK 158/1-f uygulanmalıdır; basit dolandırıcılık vasfı bozma nedenidir (Y15CD-K.2017/12264; Y11CD-K.2021/10106).
- Görev yönünden ağır ceza mahkemesi yetkilidir; aksi uygulamalar bozma sebebidir (Y11CD-K.2021/11333; Y11CD-K.2021/9591; Y15CD 2019/2148 E., 2019/4914 K.).
Somut Örnekler—Web Sitesi Üzerinden Dolandırıcılık
- Araç/telefon ilanı verilip kapora alındıktan sonra irtibatın kesildiği olaylarda nitelikli hâl kabul edilmiştir (YCGK 2013/15-239 E., 2013/289 K.; Y23CD 2015/9068 E., 2016/8100 K.).
- Kargoyla telefon yerine saat veya başka ürün gönderilmesi gibi vakalarda mahkûmiyet onanmıştır (Y15CD 2017/35531 E., 2020/12956 K.; Y15CD 2017/11438 E., 2020/668 K.).
Delil Yetersizliği ve Basit Dolandırıcılık Ayrımı
- İlanın varlığı ortaya konulamazsa basit dolandırıcılık değerlendirmesi gündeme gelebilir; ilanın içeriği ve onaylı örneği araştırılmalıdır (Y11CD-K.2021/7091).
Basın-Yayın Aracı ve Bilişim Aracı Birlikteliği
- Hem bilişim sistemi hem basın-yayın kolaylığından yararlanılan olaylarda, daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hâl üzerinden hüküm kurulmalıdır (CGK-K.2021/68; ayrıca YCGK 2012/15-1407 E., 2013/140 K.).
Yüz Yüze Temasın Etkisi
- Tarafların yüz yüze gelmesi durumunda bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu şartları oluşmayabilir; vasıflandırma basit dolandırıcılık (TCK 157) yönüne dönebilir ve uzlaştırma gündeme gelebilir (Y15CD 2017/34233 E., 2021/3775 K.).
İşe Alım/İş İlanı Senaryoları
- İlanın gazetede mi internette mi verildiği vasfı belirler; tespit edilemezse basit dolandırıcılık söz konusu olabilir (Y15CD 2017/607 E., 2017/19611 K.).
Çevrimiçi Tanışma ve Mesajlaşma Üzerinden Dolandırıcılık
- İnternette tanışıp WhatsApp/Tango gibi uygulamalarla süren görüşmeler sonucu para talebinde bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu değerlendirmesi yapılır ve görevli mahkeme ağır cezadır (Y15CD 2021/1595 E., 2021/3178 K.).
Sonuç
İnternet ve sosyal medya kanalları üzerinden gerçekleştirilen hileli işlemler, aradaki temasın çevrimiçi araçlarla kurulması nedeniyle kural olarak bilişim yoluyla nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilir. Vasıflandırma, delillerin niteliği, yüz yüze temasın bulunup bulunmaması ve ilânın ispatı gibi ölçütlere göre somut olay özelinde yapılır.
Özet: TCK 158/1-f; çevrimiçi ilan, mesajlaşma ve e-posta gibi araçlarla sağlanan aldatma davranışlarını nitelikli hâl olarak cezalandırır. Yaptırımlar ağırdır; etkin pişmanlık ve usul kurumları somut şartlar oluştuğunda uygulanabilir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
