Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması Suçu Nedir? (TCK 286)
Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 286. maddesinde, “Adliyeye Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Kanun maddesi, yargı süreçlerinin güvenliğini ve tarafsızlığını korumak amacıyla, yetkisiz şekilde yapılan kayıt ve nakil işlemlerini cezai yaptırıma bağlar.
TCK m. 286/1 hükmüne göre:
Soruşturma ve kovuşturma işlemleri sırasında, yetkili mercilerden izin almadan ses veya görüntü kaydı yapan ya da bu kayıtları nakleden kişiler, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Bu suçun kapsamına; mahkemelerde, savcılıklarda, kolluk ifadelerinde veya duruşma salonlarında gerçekleştirilen tüm soruşturma ve kovuşturma işlemleri girmektedir. Burada önemli olan, kayıt alma veya aktarma işleminin yetkisiz yapılmasıdır.
HMK Kapsamındaki Düzenleme – Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu
Sadece ceza yargılamasında değil, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nda da duruşma kayıtlarına ilişkin açık bir yasak bulunmaktadır.
HMK m. 153/1 hükmüne göre:
- Duruşma sırasında fotoğraf çekmek, ses veya görüntü kaydı yapmak kesin olarak yasaktır.
- Ancak mahkeme, yargılamanın zorunlu kıldığı hallerde, dava dosyasında saklı kalmak kaydıyla kayıt yapılmasına izin verebilir.
Ayrıca, bu kayıtlar ve kişilik haklarını ilgilendiren belgeler mahkemenin ve ilgili kişilerin açık izni olmaksızın hiçbir yerde yayımlanamaz.
HMK m. 153/3’te ise bu yasağa aykırı davranılması durumunda TCK 286 hükümlerinin uygulanacağı açıkça belirtilmiştir. Böylece, hukuk yargılamasında yapılan izinsiz kayıt işlemleri de cezai sorumluluk doğurur.
Suçun Temel Unsurları – Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu
- Soruşturma veya kovuşturma aşamasında bulunmak.
- Ses veya görüntünün kayda alınması ya da nakledilmesi.
- Bu işlemin yetkisiz yapılması.
- Fiilin kasıtla gerçekleştirilmesi.
Korunan Hukuki Değer – Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu
Bu suç ile;
- Yargılamanın gizliliği,
- Tarafsızlık,
- Adil yargılanma hakkı,
- Tarafların ve tanıkların güvenliği korunmaktadır.
Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması Suçunun Unsurları
Madde gerekçesine göre, TCK m. 286’da suç olarak tanımlanan fiil; soruşturma ve kovuşturma aşamalarında yürütülen işlemler sırasında ses veya görüntülerin yetkisiz olarak kayda alınması ya da nakledilmesidir. Bu suçun oluşabilmesi için şu unsurların varlığı gerekir:
- Yer ve Zaman Unsuru
- Fiil, mutlaka soruşturma veya kovuşturma evrelerinde işlenmiş olmalıdır.
- Kollukta ifade alma, mahkeme duruşması, keşif, sorgu, bilirkişi dinleme gibi yargısal işlemler bu kapsamda değerlendirilir.
- Fiil Unsuru
- Ses kaydı yapılması,
- Görüntü kaydı alınması,
- Mevcut ses veya görüntülerin nakledilmesi (örneğin, canlı yayın veya anlık aktarım yapılması).
- Yetkisizlik Şartı
- Kayıt veya nakil işleminin hâkim, savcı veya yetkili merci izni olmadan yapılması gerekir.
- Yetkili mercinin izniyle yapılan kayıtlar suç teşkil etmez. Örneğin, mahkemenin duruşmanın kayıt altına alınmasına izin vermesi halinde fiil hukuka uygundur.
- Manevi Unsur
- Suç kasten işlenebilir. Fail, yaptığı kayıt veya nakil işleminin yetkisiz olduğunu bilerek hareket etmelidir.
- Hukuka Aykırılık
- İşlemin yasal bir izin, kanuni zorunluluk veya hukuka uygunluk sebebi olmadan gerçekleştirilmesi gerekir.
- Örneğin, hâkim tarafından yapılan keşif veya sorgu işleminin gizlice kayıt altına alınması bu madde kapsamındadır.
💡 Özetle:
Bu suç, yargısal faaliyetlerin gizliliğini ve adil yargılanma hakkını korumak amacıyla getirilmiş bir düzenlemedir. En kritik unsur “yetkisiz olarak” kayıt alınması veya nakledilmesidir.
Suçun Şikâyet Süresi ve Zamanaşımı
Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu, şikâyete tabi olmayan suçlar arasında yer alır. Bu nedenle, Cumhuriyet savcılığı tarafından resen soruşturma başlatılır ve mağdurun şikâyetçi olup olmaması soruşturmanın yürütülmesine engel teşkil etmez.
- Şikâyet süresi bulunmaz: Suçun öğrenilmesinden itibaren belirli bir süre içinde şikâyet şartı aranmaz.
- Şikâyetten vazgeçme etkisizdir: Mağdur, şikâyetinden vazgeçse dahi ceza davası düşmez; yargılama devam eder.
Zamanaşımı Süresi
TCK’nın genel hükümlerine göre, bu suçun yargılamalarında olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
- Başlangıç noktası: Zamanaşımı süresi, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
- Süre dolmadan soruşturma: Bu 8 yıllık süre içinde her zaman soruşturma yapılabilir.
- Süre dolduğunda sonuç: Süre dolduğunda soruşturma veya kovuşturma yapılamaz; dava düşer.
📌 Özet:
Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu, resen soruşturulan ve 8 yıllık olağan dava zamanaşımı süresine tabi bir suçtur. Bu süre dolduğunda artık ceza soruşturması yürütülemez.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile suçun mağduru arasında, tarafsız bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurulması ve karşılıklı anlaşma sağlanması sürecidir. Ancak ses veya görüntülerin kayda alınması suçu, uzlaşma kapsamındaki suçlar arasında yer almaz. Dolayısıyla taraflar kendi aralarında anlaşsalar bile bu durum davanın düşmesine yol açmaz; yargılama devam eder.
Soruşturma, Kovuşturma ve Görevli Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Bu suç nedeniyle açılan davalara asliye ceza mahkemeleri bakar.
- Soruşturma Aşaması:
- Savcılık, önödeme kurumunu uygulayabilir.
- Kamu davasının açılmasının ertelenmesi (K.D.A.E.) kararı verilebilir.
- Kovuşturma Aşaması:
- Şartları varsa basit yargılama usulü ile dosya üzerinden karar verilebilir.
📌 Sonuç:
Ses veya görüntülerin kayda alınması suçu, uzlaşmaya tabi değildir; yargılama asliye ceza mahkemesinde yürütülür. Soruşturma ve kovuşturma aşamalarında önödeme, K.D.A.E. ve basit yargılama usulü gibi pratik ceza muhakemesi kurumları uygulanabilir.
Ses veya Görüntülerin Kayda Alınması Suçu – Yargıtay Kararları
1. Savcının İfade Alma İşlemini Gizlice Kayda Almak
Olay:
Sanık, Cumhuriyet savcısı tarafından yapılan ifade alma işleminin usulsüz olduğunu iddia ederek, bu durumu ispatlamak amacıyla gizlice ses ve görüntü kaydı yaptı. Kayıt sırasında şikâyetçilerin özel yaşam alanlarına dair herhangi bir görüntü yer almadı.
Yargıtay Değerlendirmesi:
Dosya kapsamı ve bilirkişi raporuna göre, sanığın eylemi soruşturma işlemleri sırasında yetkisiz ses ve görüntü kaydı niteliğinde olup TCK m. 286/1 kapsamında değerlendirilmeliydi. Buna rağmen mahkeme, eylemi yalnızca TCK m. 134/1 (özel hayatın gizliliğini ihlal) kapsamında değerlendirip mahkûmiyet kararı verdi. Yargıtay, sanığa ek savunma hakkı tanınarak TCK 286/1 maddesi yönünden değerlendirme yapılması gerektiğini belirterek kararı bozdu.
📌 Karar: Yargıtay 12. Ceza Dairesi – 2019/4453
2. Keşif Sırasında Ses ve Görüntü Kaydı Yapılması
Olay:
Sanık, hukuk mahkemesindeki keşif sırasında yetkisiz ses ve görüntü kaydı aldı. İlk derece mahkemesi, keşif işlemlerinin TCK m. 286’da belirtilen “soruşturma veya kovuşturma işlemi” olmadığı gerekçesiyle beraat kararı verdi.
Yargıtay Değerlendirmesi:
Yargıtay, HMK m. 153/3 ve TCK m. 286/1 hükümlerini birlikte değerlendirerek, hukuk yargılamalarındaki duruşmalarda ve keşiflerde de yetkisiz kayıt almanın suç oluşturduğunu vurguladı. Keşif işlemlerinin, duruşmaların tabi olduğu disiplin kurallarına tabi olduğunu belirtti. Bu nedenle, beraat kararı verilmesi isabetli bulunmayarak hüküm bozuldu.
📌 Karar: Yargıtay 12. Ceza Dairesi – 2018/2544
💡 Görüldüğü üzere, Yargıtay uygulamalarında TCK 286, yalnızca ceza yargılamasıyla sınırlı olmayıp, hukuk davalarındaki duruşma ve keşiflerde yapılan izinsiz kayıtları da kapsayacak şekilde yorumlanmaktadır.
Avukat Gökhan Yağmur Hakkında
Avukat Gökhan Yağmur, ceza hukuku, ticaret hukuku, aile hukuku ve fikri mülkiyet hukuku başta olmak üzere geniş bir yelpazede hukuki hizmet sunan, deneyimli ve çözüm odaklı bir hukukçudur. Müvekkillerine yalnızca dava süreçlerinde değil, dava öncesi danışmanlık aşamasında da stratejik yönlendirmeler yaparak hak kayıplarının önüne geçmeyi hedefler.
Mesleki yaklaşımında şeffaf iletişim, titiz dosya takibi ve güncel mevzuat bilgisi temel prensiplerdir. Gerek yerel mahkemelerde gerekse Yargıtay nezdinde çok sayıda davada başarıyla temsil görevini üstlenmiş, müvekkillerinin haklarını en etkin şekilde savunmuştur.
https://www.gokhanyagmur.com.trDaha fazla bilgi ve hukuki danışmanlık talepleriniz için ve www.gokhanyagmur.com.tr adreslerinden iletişime geçebilirsiniz.
📞 0542 157 06 34
