Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu (TCK 223)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 223. maddesi, “Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar” başlığı altında ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması fiilini düzenler. Bu suç, kara, deniz, demiryolu ve hava ulaşım araçlarını hukuka aykırı şekilde engelleme, yönünü değiştirme veya hareket ettirmeme eylemlerini kapsar.
Kanuna göre;
- Kara ulaşım araçları için cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla aracın hareketinin engellenmesi, hareket halindeyken durdurulması veya gideceği yerden başka bir yere götürülmesi halinde 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir.
- Deniz veya demiryolu ulaşım araçları için aynı fiillerin işlenmesi durumunda ceza 2 yıldan 5 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir.
- Hava ulaşım araçlarında ise bu suçun işlenmesi halinde 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
Buna ek olarak:
- Suç işlenirken kişilerin hürriyetinin kısıtlanması durumunda, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan ceza verilir.
- Fiil sırasında kasten yaralama meydana gelir ve bu yaralama ağır neticeler doğurursa, kasten yaralama suçunun neticesi sebebiyle ağırlaşmış hali ayrıca cezalandırılır.
Bu düzenleme, özellikle yolcuların güvenliğini, toplu taşıma güvenliğini ve ulaşım hizmetlerinin kesintisiz şekilde devamını sağlamak amacı taşır.
Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçunun Unsurları
Türk Ceza Kanunu’nun 223. maddesinin gerekçesine göre, ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması suçu, araçların güvenli hareketinin sağlanması ve toplu taşıma hizmetinin kesintisiz devamı amacıyla düzenlenmiştir. Suçun unsurları, madde fıkraları dikkate alınarak şu şekilde özetlenebilir:
1. Maddi Unsurlar
- Kara ulaşım araçları bakımından suç; aracın cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla hareket etmesinin engellenmesi, hiç hareket ettirilmemesi, hareket halindeyken durdurulması veya gitmekte olduğu yerden başka bir yere yönlendirilmesi fiilleriyle oluşur.
- Deniz veya demiryolu ulaşım araçları için suçun maddi unsurları kara araçlarındakiyle aynıdır; yalnızca araç türüne göre ayrı fıkra kapsamında değerlendirilir.
- Hava ulaşım araçlarında ise cebir, tehdit veya hukuka aykırı başka bir davranışla aracın hareketinin engellenmesi veya başka bir rotaya zorlanması ayrı bir suç olarak tanımlanmıştır.
2. Manevi Unsur
- Suçun manevi unsuru kasten işlenmesidir. Fail, aracın hareketini engellediğini veya yönünü değiştirdiğini bilerek ve isteyerek hareket etmelidir.
3. Özel İçtima Hükümleri
- Suç işlenirken kişilerin hürriyetinin kısıtlanması halinde, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçundan ceza verilir. Bu fiilin oluşması, ulaşım aracının kaçırılması suçunun gerçekleşmesi için şart değildir.
- Fiil sırasında kasten yaralama meydana gelir ve bu yaralama neticesi sebebiyle ağırlaşmış haller gerçekleşirse, ayrıca kasten yaralama suçuna ilişkin hükümler uygulanır.
4. Diğer Hususlar
- Suç işlenirken araca zarar verilmesi, mala zarar verme suçunun nitelikli hali kapsamında ayrıca değerlendirilecektir. Bu nedenle TCK 223 içerisinde ayrıca düzenlenmemiştir.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu (TCK m.223) bakımından uygulanabilecek ceza muhakemesi ve infaz hukuku kurumları, işlenen fiilin fıkrasına göre değişiklik göstermektedir.
1. Adli Para Cezası
Adli para cezası, hapis cezasının tek başına veya hapisle birlikte uygulanabilen bir yaptırım türüdür.
- TCK m.223/1 kapsamında verilen 1 yıl veya altındaki hapis cezaları, mahkeme tarafından adli para cezasına çevrilebilir.
- Ancak ikinci ve üçüncü fıkralarda öngörülen hapis cezalarının alt sınırları yüksek olduğundan, bu fıkralara göre adli para cezasına çevirme imkanı bulunmaz.
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen mahkumiyet kararının belirli bir denetim süresi içinde hukuki sonuç doğurmaması ve şartlar yerine getirildiğinde tamamen ortadan kalkmasıdır.
- TCK m.223/2 ve m.223/3 uyarınca verilen hapis cezaları yönünden HAGB uygulanması mümkündür.
- HAGB kararı verilebilmesi için cezanın 2 yıl veya altında olması, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması ve mağdurun zararının giderilmiş olması gerekir.
3. Erteleme
Erteleme, verilen hapis cezasının infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi anlamına gelir.
- TCK m.223/2 ve m.223/3 kapsamındaki hapis cezaları için cezanın ertelenmesi kararı verilebilir.
- Erteleme kararı verilebilmesi için cezanın 2 yıl veya altında olması, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması ve yeniden suç işlemeyeceği kanaatine ulaşılması gerekir.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu (TCK m.223), şikayete tabi suçlar arasında yer almaz. Bu nedenle, suçun işlendiğini öğrenen savcılık makamı, şikayet olmasa bile resen soruşturma yapar.
- Bu suçta herhangi bir şikayet süresi yoktur.
- Şikayetten vazgeçme, ceza davasının düşmesine yol açmaz.
- Soruşturma, dava zamanaşımı süresi içinde her zaman başlatılabilir.
Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirlenen süre içinde dava açılmamış veya açılan dava kanuni süre içinde sonuçlandırılmamışsa, ceza davasının düşmesini sağlayan ceza hukuku kurumudur.
TCK m.223 açısından olağan dava zamanaşımı süreleri şunlardır:
- TCK m.223/1 (kara ulaşım araçları) ve TCK m.223/2 (deniz/demiryolu ulaşım araçları) için: 8 yıl
- TCK m.223/3 (hava ulaşım araçları) için: 15 yıl
Bu süreler dolduktan sonra, artık soruşturma veya kovuşturma yapılamaz.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile mağdurun, tarafsız bir uzlaştırmacı aracılığıyla iletişim kurarak anlaşmaya varmasıdır. Ancak Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu (TCK m.223), uzlaşma kapsamında yer alan suçlardan değildir. Bu nedenle, tarafların uzlaşması halinde dahi ceza davası açılabilir veya açılmış dava devam eder.
Soruşturma, Kovuşturma ve Görevli Mahkeme
Bu suçla ilgili yargılama süreci şu şekilde işler:
- Soruşturma:
- Suç, şikayete tabi olmadığı için savcılık tarafından resen soruşturulur.
- TCK m.223/1 kapsamında düzenlenen fiillerde, şartlar oluştuğunda kamu davasının açılmasının ertelenmesi (K.D.A.E.) kararı verilebilir.
- Kovuşturma:
- Soruşturma sonucunda yeterli delil elde edilirse, savcılık kamu davası açar.
- Yargılama, görevli mahkeme olan Asliye Ceza Mahkemesi tarafından yürütülür.
Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu – Yargıtay Kararları
5237 sayılı TCK m.223 kapsamında düzenlenen Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu, Yargıtay kararları ile uygulamada sınırları netleştirilmiş bir suç tipidir. Aşağıda, Yargıtay’ın farklı olaylara ilişkin değerlendirmeleri özetlenmiştir.
1. Trafikteki Anlaşmazlık Nedeniyle Araca Zarar Verme veya Yaralama
Trafikte yaşanan tartışma sonucunda aracın önünde durarak zarar verme veya sürücüyü yaralama eylemi, ulaşım araçlarının kaçırılması/alıkonulması suçunun kast unsurunu taşımıyorsa bu suç oluşmaz. Yargıtay, salt kavga veya hasar verme amacıyla aracın durdurulması halinde TCK m.223’ün uygulanamayacağını kabul etmiştir.
(Yargıtay 8. CD, 2021/17042 E., 2024/1817 K.)
2. Kara Ulaşım Aracının Önünü Kesme ve Yolunu Durdurma
Sanıkların, aracı takip edip önüne geçerek durdurması ve bu sırada araçtaki kişiye fiziki saldırıda bulunması, TCK m.223/1 anlamında suçun oluşmasına yol açar.
(Yargıtay 14. CD, 2018/2856 K.)
3. Hava Ulaşım Aracının Alıkonulması – Bomba İhbarı
Sanığın asılsız bomba ihbarı yapması nedeniyle uçağın hareketinin engellenmesi, tehlike suçu niteliğinde olup genel kastın yeterli olduğu, bu nedenle TCK m.223/3 kapsamında cezalandırılması gerektiği belirtilmiştir.
(Yargıtay CGK, 2020/319 E., 2023/120 K.)
4. Yolun Kesilerek Araçların Bekletilmesi
Taş ve lastik yakarak yolu kapatma, araçların geçişini engelleme ve uzun süre bekletme eylemi, TCK m.223/1 kapsamında suç oluşturur.
(Yargıtay 8. CD, 2023/274 E., 2023/3607 K.)
5. Araç Önünü Kesme – Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma ile Karıştırılmaması
Sanığın aracı takip edip önünü kesmesi, TCK m.223/1 kapsamında değerlendirilmelidir. Bu fiil, ayrıca kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu oluşturmaz.
(Yargıtay 14. CD, 2017/2 K.)
6. Araç Önüne Geçerek Durdurma – Husumet Nedeniyle Takip
Husumet nedeniyle aracı takip edip önüne geçerek durdurma eylemi, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma değil, TCK m.223/1 kapsamında ulaşım aracının alıkonulması suçunu oluşturur.
(Yargıtay 14. CD)
7. Biçerdöverin Önünü Kesme – Yanlış Nitelendirme
Sanığın biçerdöverin önünü keserek çalışmasını engellemesi, iş ve çalışma hürriyetinin ihlali (TCK m.117) suçunu oluşturur. Yargıtay, bu tür durumlarda TCK m.223’ün uygulanamayacağını vurgulamıştır.
(Yargıtay 14. CD, 2018/2551 K.)
Avukat Gökhan Yağmur olarak, ceza hukuku alanındaki tecrübemle Ulaşım Araçlarının Kaçırılması veya Alıkonulması Suçu hakkında kapsamlı bilgiler ve güncel Yargıtay kararlarını sizlere sunuyorum. Bu yazıda, TCK m.223 kapsamında suçun tanımı, unsurları, ceza miktarları, zamanaşımı, HAGB, erteleme, uzlaşma hükümleri ve Yargıtay’ın emsal içtihatları yer almaktadır.
Ceza hukuku ve diğer hukuk alanlarında profesyonel hukuki destek almak, davalarınızda etkin savunma stratejileri oluşturmak ve detaylı bilgi edinmek için benimle iletişime geçebilirsiniz:
📞 0542 157 06 34
🌐 www.gokhanyagmur.com.tr
