Suç Delillerini Yok Etme Suçu, Gizleme veya Değiştirme Suçu Nedir? (TCK 281)
Suç delillerini yok etme suçu -TCK 281 kapsamında düzenlenen suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu, adaletin tecellisini engelleyen fiiller arasında yer alır. Bu makalede suçun unsurları, cezaları, etkin pişmanlık hükümleri ve yargılama süreci detaylı biçimde açıklanmıştır.
Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçunun Tanımı
Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu; bir suçun işlenip işlenmediği veya işlenmiş bir suçun aydınlatılmasını engellemek amacıyla deliller üzerinde yapılan fiilleri kapsar. Bu suç, “delilleri karartma suçu” olarak da bilinmektedir.
Türk Ceza Kanunu’nun 281. maddesinde, adliyeye karşı suçlar bölümünde düzenlenen bu fiil, maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasını engelleyen davranışları cezalandırmaktadır. Zira delillerin yok edilmesi, gizlenmesi veya değiştirilmesi adaletin tecellisine doğrudan zarar verir.
Suçun Konusu ve Unsurları
Delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme suçunun oluşabilmesi için ortada bir suçun delili olabilecek nitelikte bir şey bulunmalıdır. Delil değerine sahip olmayan herhangi bir eşya veya belgenin yok edilmesi bu suçu oluşturmaz.
Ceza muhakemesi hukukunda deliller;
- Beyan delilleri (tanık, sanık ifadeleri),
- Belge delilleri (evrak, kayıtlar),
- Belirti delilleri (iz, eser, emare)
şeklinde üç gruba ayrılır.
Bu nedenle, bu tür delillerin herhangi birinin yok edilmesi, gizlenmesi veya değiştirilmesi, suçun unsurlarını oluşturur. Örneğin, ölümlü bir trafik kazasında olayın oluş biçimini gösterebilecek fren izlerinin silinmesi, suç delillerini yok etme suçuna örnektir.
Suçun İşlenme Şekli ve Seçimlik Hareketler
Bu suç, “yok etme”, “gizleme” veya “değiştirme” fiillerinden herhangi biriyle işlenebilir. Bu fiillerin birinin gerçekleşmesi dahi suçun oluşması için yeterlidir.
Ayrıca “silme” eylemi, kanundaki “yok etme” kavramı içinde; “bozma” eylemi ise “değiştirme” kavramı içinde değerlendirilir.
➡️ Örneğin, bilgisayarın hard diskinde yer alan ve suç delili teşkil eden bir veriyi silmek, suç delilini yok etme suçu kapsamında cezalandırılır.
Kendi Suçunun Delillerini Yok Etme Hali
Kanun koyucu, kişinin kendi işlediği veya iştirak ettiği suçun delillerini yok etmesi hâlinde cezalandırılmamasını öngörmüştür.
Bu durum, şahsi cezasızlık sebebi olarak adlandırılır (TCK m.281/1-2. cümle).
Yani, fail kendi suçuna ilişkin delilleri gizlemiş veya yok etmişse, bu eyleminden dolayı ayrıca bir cezaya hükmedilmez.
Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçunun Cezası
Temel Cezai Yaptırım
Bir suçun delillerini yok eden, gizleyen, silen veya değiştiren kişi 6 aydan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Ancak kişi kendi suçunun delillerini yok etmişse bu hüküm uygulanmaz (TCK m.281/1).
Nitelikli Hal – Kamu Görevlisi Tarafından İşlenmesi
Kamu görevlisi (örneğin polis, savcı, hakim, avukat, jandarma) bu suçu göreviyle bağlantılı olarak işlerse, cezası yarı oranında artırılır.
Görevi dışında bu fiili gerçekleştirmesi halinde ise suçun temel hali uygulanır.
💡 Örnek: Bir soruşturmayı yürüten polis memurunun delilleri ortadan kaldırması hâlinde, suça nitelikli hal hükümleri uygulanır.
Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık, failin işlediği suçtan dolayı pişmanlık duyarak zararı gidermesi veya suçu aydınlatmaya yardımcı olması halinde uygulanır.
TCK 281/3’e göre, mahkeme hüküm vermeden önce gizlediği delilleri teslim eden kişi, alacağı cezanın beşte dördü oranında indirim alır.
Bu hüküm, suçun ortaya çıkarılmasını kolaylaştırmayı ve maddi gerçeğe ulaşmayı amaçlar.
Adli Para Cezasına Çevirme, Erteleme ve HAGB
Adli Para Cezasına Çevirme
Bu suçtan hükmedilen hapis cezaları, koşulları varsa adli para cezasına çevrilebilir.
Bu, failin hapis cezası yerine para ödemesi suretiyle cezalandırılmasını sağlar.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, hükmolunan cezanın belirli bir denetim süresi sonunda hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kaldırılmasıdır.
TCK 231 uyarınca, suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu hakkında da HAGB kararı verilebilir.
Cezanın Ertelenmesi
Mahkeme, koşulların oluşması halinde, hükmedilen hapis cezasını erteleme kararıyla infaz dışı bırakabilir.
Bu durumda fail, belirli süre içinde suç işlemezse cezası infaz edilmiş sayılır.
Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaşma ve Görevli Mahkeme
Şikayete Tabi Olmayan Suç
Bu suç şikayete tabi değildir.
Savcılık, suçun işlendiğini öğrendiği anda kendiliğinden soruşturma başlatmak zorundadır.
Bu nedenle suç, kamu davası olarak yürütülür.
Dava Zamanaşımı
Dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Suçun işlendiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde soruşturma başlatılmadığı takdirde, zamanaşımı sebebiyle dava düşer.
Uzlaşma Kapsamı Dışında
Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu, uzlaşma kapsamına girmez.
Fail ile mağdur arasında uzlaşma yapılsa dahi, bu durum yargılamayı sona erdirmez.
Görevli Mahkeme
Bu suçlara ilişkin davalar Asliye Ceza Mahkemesi tarafından görülür.
Mahkeme, delillerin niteliğine ve suçun unsurlarına göre hüküm verir.
Sonuç
TCK 281 kapsamında düzenlenen suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu, adaletin gerçekleşmesini engelleyen ve toplumda güven duygusunu zedeleyen bir fiil olarak kabul edilir. Bu suçun cezası, faillerin adalet sistemini manipüle etmesini önlemeye yöneliktir.
Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçu Yargıtay Kararları
TCK 281 kapsamında düzenlenen suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu hakkında Yargıtay kararları, suçun unsurlarını, sınırlarını ve uygulamadaki farklı yorumlarını açıkça ortaya koymaktadır. Bu makalede, Yargıtay’ın önemli içtihatları ışığında suçun kapsamı, failin amacı ve cezai sorumluluk koşulları ayrıntılı biçimde incelenmiştir.
Suç Delillerini Yok Etme, Gizleme veya Değiştirme Suçunun Unsurları
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 281. maddesinin 1. fıkrası şu şekildedir:
“Gerçeğin meydana çıkmasını engellemek amacıyla, bir suçun delillerini yok eden, silen, gizleyen, değiştiren veya bozan kişi, altı aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Kendi işlediği veya işlenişine iştirak ettiği suçla ilgili olarak kişiye bu fıkra hükmüne göre ceza verilmez.”
Bu madde, daha önce işlenmiş bir suçun maddi izlerinin ortadan kaldırılmasını, silinmesini, değiştirilmesini veya gizlenmesini bağımsız bir suç tipi olarak düzenlemektedir.
Suçun Konusu
Suçun konusunu, önceden işlenmiş bir suçun delil veya eserleri oluşturur.
Bir suçtan elde edilen eşyalar da bu kapsamda değerlendirilir.
Dolayısıyla, suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu ancak önceden işlenmiş bir suçun varlığı hâlinde ortaya çıkar.
Seçimlik Hareketler
Bu suç, seçimlik hareketli bir suçtur. Fail, şu fiillerden biriyle suçu işleyebilir:
- Delil ve eserleri yok etme,
- Delil ve eserleri gizleme,
- Delil ve eserleri değiştirme veya bozma.
Suçun oluşması için failin gerçeğin ortaya çıkmasını engelleme amacıyla hareket etmesi gerekir.
Ancak, madde metninde şahsi cezasızlık sebebi öngörülmüştür.
Kişi kendi işlediği veya iştirak ettiği suçun delillerini ortadan kaldırmışsa bu fiilden dolayı ayrıca cezalandırılmaz.
Bununla birlikte, failin eylemi başka bir suçu oluşturuyorsa (örneğin resmî belgeyi bozmak, mala zarar verme veya hırsızlık gibi), bu ayrı suçlardan dolayı cezalandırılması mümkündür.
📚 (Yargıtay Ceza Genel Kurulu, 2019/325 E., 2021/590 K.)
Suç Delili Olan Esrarın Yok Edilmesi
Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2020/5746 sayılı kararında;
Kolluk kuvvetleri arama yapmak üzere geldiğinde, sanığın evde bulundurduğu esrarı klozete ve mutfak evyesine dökmesi, TCK 281 kapsamındaki “suç delillerini yok etme” suçuna örnek teşkil etmektedir.
Mahkemenin, bu eylemi uyuşturucu madde ticareti olarak değerlendirmesi ve sanığı bu suçtan mahkûm etmesi hatalı bulunmuş; karar bozulmuştur.
Kendisinin İşlediği Suçun Delilini Gizleme
Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2014/14984 sayılı kararında;
6136 sayılı Kanuna muhalefet suçundan yargılanan sanığın, kendisine ait ruhsatsız silahı samanlığa saklaması delil gizleme eylemi olarak değerlendirilmiştir.
Ancak TCK 281’deki şahsi cezasızlık sebebi uyarınca, kişinin kendi işlediği suça ilişkin delilleri gizlemesi halinde ayrıca cezalandırılmayacağına hükmedilmiştir.
Bu nedenle, yerel mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Yok Edilen Eşyanın Suç Delili Niteliği
Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin 2014/6210 sayılı kararında;
Sanığın dernekte yapılmak istenen aramayı engellemek için veri depolama cihazını çıkarıp bozarak binanın çatısına atması eylemi incelenmiştir.
Mahkeme, cihazın suç delili niteliği taşıyıp taşımadığının kesin delillerle ispatlanmadığını belirlemiş ve bu şüphe sanık lehine değerlendirilmelidir demiştir.
Bu nedenle, beraat yerine mahkûmiyet kararı verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur.
Görevli Polis Memurunun Delil Karartması
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2013/1081 sayılı kararında;
Bir polis memurunun cinsel istismar şikayetinde bulunan mağdurun telefonundaki mesajları okuduktan sonra mağdurdan bu mesajları silmesini istemesi eylemi, hem görevi kötüye kullanma (TCK 257/2) hem de suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme (TCK 281) suçlarını oluşturduğu yönünde değerlendirilmiştir.
Mahkemenin yalnızca bir suçtan karar vermesi hukuka aykırı bulunmuştur.
Aracın Motor ve Şase Numarasını Değiştirme
Yargıtay 4. Ceza Dairesi 2010/17064 sayılı kararında;
Sanığın çalınan aracın motor ve şase numaralarını değiştirmesi eyleminin, mühürde sahtecilik değil; suç delillerini gizleme veya değiştirme suçu kapsamında değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Ancak failin bu eylemi, hırsızlık suçunun delillerini ortadan kaldırma amacı taşıdığından, bu fiilin asıl suç içinde eridiği ve ayrıca cezalandırılmaması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Adam Öldürme Olayında Delil Gizleme
Yargıtay 1. Ceza Dairesi’nin 2008/5944 sayılı kararında;
Sanığın, ölen kişinin kendi tabancasıyla intihar ettiğini görmesi üzerine, olay yerindeki silahı alarak yok etmesi, adam öldürme suçunun delillerini gizleme fiili olarak kabul edilmiştir.
Bu durumda, sanığın hem öldürme hem de delil gizleme suçlarından birlikte beraatine karar verilmesi hatalı bulunmuş; yalnızca delilleri yok etme suçundan cezalandırılması gerektiği belirtilmiştir.
Dijital Ortamda Suç Delillerini Yok Etme
Teknolojinin gelişmesiyle birlikte, suç delillerini yok etme veya gizleme suçu artık dijital ortamda da yaygın şekilde işlenmektedir.
Bilgisayar, cep telefonu, tablet gibi cihazlar ile WhatsApp, Facebook, Twitter, Instagram gibi sosyal medya uygulamaları, suç delillerinin silinmesi veya değiştirilmesinde sıkça kullanılmaktadır.
Bu tür durumlarda, gerek iddia gerekse savunma hakkının bir avukat aracılığıyla profesyonel biçimde kullanılması büyük önem taşır.
Sonuç
TCK 281 kapsamında suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme suçu, adaletin ortaya çıkmasını engelleyen ağır bir fiil olarak değerlendirilmektedir.
Yargıtay kararları, bu suçun kapsamını geniş yorumlamakta; özellikle dijital delillerin yok edilmesini de bu suçun içine dahil etmektedir.
Ancak failin kendi suçuna ilişkin delilleri gizlemesi durumunda cezalandırılmaması, şahsi cezasızlık sebebi olarak her zaman dikkate alınmalıdır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
