Eziyet suçu, bir kişiye insan onuruna aykırı, acı ve aşağılanma hissi veren, sistematik ve süreklilik arz eden fiillerin uygulanmasıyla oluşan bir suç tipidir (TCK m.96).
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK), bu suç tipiyle yalnızca bireyin vücut bütünlüğünü ve ruhsal sağlığını değil, aynı zamanda şerefini ve haysiyetini de koruma altına almıştır.
Eziyet Suçunun Unsurları ve Şartları
Eziyet suçu, özünde kamu görevlisinin işlediği işkence suçunun (TCK 94), sivil kişiler tarafından işlenen şekli olarak değerlendirilebilir. Her iki suçta da ortak unsur, sistematik biçimde insan onurunu zedeleyen ve acı ile aşağılanmaya yol açan davranışların varlığıdır. Ancak işkence suçu yalnızca kamu görevlileri tarafından işlenebilirken, eziyet suçu bakımından herkes fail olabilir.
Eziyet Suçu ile Kötü Muamele Suçu Arasındaki Farklar
- Kötü muamele suçu (TCK 232), faille mağdur arasında özel bir ilişki bulunmasını gerektirir.
- Bu suçta eylemler sistematik ve sürekli değil, geçici niteliktedir.
- Oysa eziyet suçunda, fail ve mağdur arasında önceden bir ilişki bulunması şart değildir.
- Ayrıca eziyet, mağdurun psikolojisinde uzun süreli ve tahrip edici etki bırakacak düzeyde tekrarlanan davranışları kapsar.
Bu yönleriyle eziyet suçu, Türk Ceza Kanunu’nda bağımsız bir suç olarak düzenlenmiştir.
Eziyet Suçunun Maddi Unsurları
TCK m.96’da “bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışlar” ifadesi yer alsa da, hangi eylemlerin bu kapsama girdiği açıkça belirtilmemiştir. Bu nedenle eziyetin kapsamı Yargıtay kararlarıyla şekillenmiştir.
Aşağıda sayılan eylemler, sistematik ve süreklilik arz edecek biçimde işlendiğinde eziyet suçunu oluşturur:
- Mağduru aç veya susuz bırakmak,
- Çıplak gezmeye zorlamak,
- Eve hapsetmek,
- Dışkı yedirmek veya idrar içirmek,
- Belirli aralıklarla dövmek, aşağılama veya korkutma davranışları,
- Köpek, yılan gibi korkutucu veya fare gibi tiksindirici hayvanlarla korkutmak,
- Vücut bölgelerini yakmak, sigara söndürmek.
Eziyet Suçunun Diğer Suçlarla İlişkisi
Eziyet suçunun işlenmesi sırasında başka suçlar da meydana gelirse, faile yalnızca cezası en ağır olan suçtan hüküm verilir.
Örneğin, eziyet sırasında yaralama fiilleri gerçekleşmişse, TCK m.44 uyarınca tek ceza uygulanır.
Ancak mağdurun vücudunda basit yaralamanın ötesinde ağır sonuçlar meydana gelmişse, bu durumda yaralama suçunun ağırlığı dikkate alınarak TCK m.61 gereği ceza alt sınırdan uzaklaştırılarak belirlenir.
Eziyet Suçunda Zincirleme Suç
Eziyet suçu temadi eden (süreklilik arz eden) bir suçtur.
Örneğin, mağduru uzun süre aç bırakmak veya tekrarlanan şekilde dövmek, birbirinden bağımsız eylemler gibi görünse de, tek bir suçun süreklilik kazanan parçası olarak değerlendirilir.
Bu nedenle her eylem için ayrı suç isnadı yapılamaz; fail, tek bir eziyet suçu nedeniyle cezalandırılır. Ancak fiilin işleniş biçimi, süresi ve kastın yoğunluğu göz önüne alınarak ceza alt sınırdan uzaklaştırılabilir.
🔹 Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin 2022/19557 sayılı kararı, temadi eden bu yapının göz ardı edilip TCK m.43 uyarınca zincirleme suç artırımına gidilmesinin bozma nedeni olduğunu belirtmiştir.
Eziyet Suçunun Cezası (TCK 96)
Eziyet suçunun temel ve nitelikli halleri TCK m.96’da düzenlenmiştir.
Temel Hâl
Bir kimsenin eziyet çekmesine yol açan davranışları gerçekleştiren kişi hakkında:
➡️ 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası uygulanır.
➡️ 12/05/2022 tarihli 7406 sayılı Kanun değişikliğiyle, suçun kadına karşı işlenmesi hâlinde alt sınır 2 yıl 6 ay olarak belirlenmiştir (TCK m.96/1).
Nitelikli Hâller
Aşağıdaki kişiler aleyhine işlenmesi hâlinde ceza 3 yıldan 8 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir (TCK m.96/2):
- Çocuk, gebe kadın veya kendini savunamayacak durumda olan kişi,
- Üstsoy, altsoy, baba, anne, eş veya boşanılan eş.
Adli Para Cezası, Erteleme ve HAGB Uygulaması
Adli Para Cezasına Çevirme
Eziyet suçu, niteliği gereği adli para cezasına çevrilemez, zira öngörülen hapis cezası miktarı bu imkânı tanımamaktadır.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Bu kurum, sanık hakkında verilen cezanın belirli bir denetim süresi içinde sonuç doğurmamasını sağlar.
Sanık yükümlülüklerini yerine getirirse, mahkûmiyet ortadan kalkar.
Eziyet suçu için HAGB kararı verilebilir.
Cezanın Ertelenmesi
Mahkeme, sanığın kişiliği ve suçun niteliğini dikkate alarak ceza infazından şartlı olarak vazgeçebilir.
Eziyet suçu bakımından erteleme kararı verilmesi mümkündür.
Eziyet Suçunda Şikayet, Uzlaşma ve Zamanaşımı
Şikayet ve Uzlaşma
Eziyet suçu şikayete tabi değildir.
Mağdurun şikayetinden vazgeçmesi davayı düşürmez.
Ayrıca uzlaşma kapsamında da değildir; bu nedenle uzlaştırma süreci uygulanmaz.
Zamanaşımı Süresi
Eziyet suçunun temel hâlinde olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıl,
nitelikli hâlinde ise 15 yıldır.
Bu süreler içinde suç her zaman soruşturulabilir ve kovuşturulabilir.
Eziyet Suçu Görevli Mahkeme
Eziyet suçu ile ilgili yargılamalar, asliye ceza mahkemesi tarafından yürütülür.
Mahkeme, fiilin ağırlığı ve failin kast derecesine göre cezayı TCK m.61 kapsamında alt sınırdan uzaklaşarak belirleyebilir.
Eziyet Suçu Yargıtay Kararları
Bu bölüm, eziyet suçunun kanuni çerçevesini ve Yargıtay uygulamasındaki ölçütleri somut kararlar üzerinden açıklar. Amaç; bahse konu suçu ile kasten yaralama, kötü muamele, tehdit, şantaj ve hürriyeti tahdit gibi suçların içtima ve ayrım noktalarını, sistematiklik ve süreklilik kriterleri ışığında, karar numaraları korunarak ortaya koymaktır.
Eziyet Suçunun Unsurları ve Kasten Yaralama ile İlişkisi
Özet: TCK m.96, “bir kimsenin eziyet çekmesine yol açacak davranışları gerçekleştirmek” şeklinde maddi unsur tanımlar; hangi fiillerin bahse konu suçu sayılacağı metinde tek tek sayılmamıştır. Gerekçede, insan onuruyla bağdaşmayan ve bedensel/ruhsal acı ile aşağılamaya yol açan davranışlar vurgulanır. Eziyet suçu ile işkence suçu benzerlik gösterse de, eziyette “algılama/irade yeteneğini etkileme” vurgusu yoktur.
Serbest Hareketlilik ve Onur Zedeleme
Eziyet suçu serbest hareketli bir suçtur. Mağdurda korku, utanma, acizlik, değersizlik duyguları uyandıran; insan olmanın gerektirdiği asgari saygınlık düzeyinin altına düşüren, bedensel veya ruhsal acıya yol açan sistematik fiiller, bu suçun kapsamındadır.
Sistematiklik Kriteri ve Asgari Şiddet
Eylemler anlık değil, belli bir süreç içinde, genel bir tutum veya planın parçası olarak tekrarlanmalıdır. Çeşitli nitelikteki hareketler bir bütün olarak bahse konu suç için gerekli asgari ağırlığa ulaştığında suç tamamlanır.
Tekil-Anlık Eylemde Kasten Yaralama
Somut olayda, berberde mağduru duvara yaslama ve başını vurma girişimi gibi anlık eylemlerin sistematikliği kanıtlanamadığından eziyet suçu oluşmamış; sanığın “beden veya ruh bakımından kendini savunamayacak durumda olana karşı kasten yaralama” suçundan cezalandırılması gerektiği kabul edilmiştir (Yargıtay 8. CD, 2021/5931 E., 2023/9230 K.).
Çıplak Bırakma, Tehdit, Elektrik Verme ve Aşağılama: Eziyet Suçu
Özet: Hürriyeti kısıtlama sonrası mağduru şişeye oturmaya zorlama yönündeki tehditler, darp, şok cihazıyla elektrik verme, üzerini soyup çıplak bırakma ve değişen sürelerde aşağılama gibi fiiller bir bütün olarak eziyet suçu oluşturur.
Yargıtay’ın Değerlendirmesi
Bu nitelikteki bir dizi eylemin, eziyet suçunun TCK m.96/1 kapsamında bulunduğu gözetilmeksizin aksi yönde karar verilmesi hukuka aykırıdır (Yargıtay 14. CD, 2015/11368).
Eziyet Suçu ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama İlişkisi
Özet: İşkencede TCK m.95 neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâli düzenler; eziyet suçunda böyle bir hüküm yoktur. Bu nedenle bahse konu suçu ile birlikte ayrıca nitelikli yaralamadan hüküm kurulacağına ilişkin açık bir düzenleme bulunmaz.
Uygulama İlkesi
Eziyet suçunun unsurlarındaki “basit yaralama”yı aşan sonuçlar bulunsa dahi, TCK m.44 (fikri içtima) gözetilerek eylem bir bütün halinde bahse konu suçu kapsamında değerlendirilir; TCK m.3 ve m.61 ölçütleriyle alt sınırdan uzaklaşılır (Yargıtay 8. CD, 2014/18515).
Eziyet Suçu ile Kötü Muamele Suçu Arasındaki Farklar
Özet: TCK m.96/1’de eziyet suçu tanımı yer alır; gerekçede sistematiklik ve uzun süreli psikolojik tahribat vurgulanır. TCK m.232/1’deki kötü muamele ise merhamet/şefkatle bağdaşmayan eylemleri kapsar ve genellikle süreklilikten ziyade anlık veya dağınık davranışlar söz konusudur.
Ayırt Kriterleri
- Eziyet suçu: Sistematiklik, süreklilik, bir bütün olarak asgari şiddet eşiği.
- Kötü muamele: Özel ilişki/otorite bağlamı daha belirgindir; alay etme, korkutma, aç bırakma gibi fiiller eziyet suçu boyutuna varmıyorsa TCK m.232 uygulanır.
Somut olayda uzun süreli darp, aç bırakma ve sürekli aşağılamanın bahse konu suçu oluşturduğu kabul edilmiştir (Yargıtay 8. CD, 2014/14662).
Eziyet Boyutuna Varmayan Kötü Muamele
Özet: Aynı konutta birlikte yaşama bağlamındaki hakaret, basit yaralama ve evden atma eylemleri eziyet suçu eşiğini aşmıyorsa, TCK m.232 kapsamındaki kötü muamele olarak değerlendirilmelidir.
Karar Vurgusu
Bu hâlde eziyet suçundan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. CD, 2012/28574).
Cezaevinde Tutuklu veya Hükümlüye Eziyet Suçu
Özet: Koğuş içi hiyerarşi kurulup, tüzük-dışı baskılarla yeme-içme, hareket ve konuşma yasakları getirilmesi; sözlü/fiili şiddet, zorla yıkama ve tekrarlanan darplar, “kapıya çarptım” şeklinde yönlendirmeler, sistematikliği gösterir.
Yargıtay’ın Tespiti
Süreklilik gösteren bu eylemler bir bütün halinde eziyet suçudur; beraat kararları hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. CD, 2014/1003; ayrıca 2012/21143).
Eziyet – Yaralama Ayrımı ve Nitelikli Haller
Özet: Bir defalık darp ve hakaret, eziyet suçu eşiğini aşmıyorsa yaralama ve hakaret suçlarını oluşturur. Buna karşılık, soğuk suyla zorla duş aldırma, elbise askısıyla dövme gibi tekrarlanan ve küçük düşürücü davranışlar eziyet suçudur.
Uygulama Örnekleri
- Anlık tek darp: eziyet suçu oluşmaz; yaralama/hakaret uygulanır (Yargıtay 8. CD, 2014/310).
- Süreklilik arz eden zorlayıcı ve aşağılayıcı fiiller: TCK m.96/2-a kapsamında eziyet suçu (Yargıtay 14. CD, 2013/658).
Çocuğa Karşı Eziyet ve Cezanın Belirlenmesi
Özet: Sigara söndürme, ısırma, aç-susuz bırakma ve kol kırılması şeklinde süreklilik gösteren eylemler, TCK m.96/2-a kapsamında eziyet suçudur.
Cezada Alt Sınırdan Uzaklaşma
Neticenin ağırlığı nedeniyle TCK m.3 ve m.61 uyarınca ceza alt sınırdan uzaklaştırılarak tayin edilmelidir; ayrıca yaralamadan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 8. CD, 2012/20031).
Eziyet Suçunun Unsurları: Sistematik Darp ve Yakma
Özet: “Eziyet” eylemleri yasada sayılmamıştır; ancak gerekçe ölçütleri ve Yargıtay içtihadı belirleyicidir. Ters askı, sigara söndürme, ayak altlarına sopayla vurma gibi eylemler sistematik biçimde işlendiğinde bahse konu suç oluşur.
Bozma Gerekçesi
Bu durumda kasten yaralama yerine eziyet suçundan hüküm kurulmalıdır (Yargıtay 8. CD, 2019/14546).
Zorla Alıkoyma ile Eziyetin Birlikte Gerçekleşmesi
Özet: Metruk binada iki gün alıkoyma; sopa-hortumla darp, saç kesme, sıcak plastik damlatma, iğne batırma, bıçakla çoklu kesiler gibi fiiller, hem eziyet suçunu (TCK m.96/1) hem de kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu (TCK m.109/2, 109/3-a) oluşturur.
Hükme Etkisi
Her iki suç yönünden doğru vasıflandırma yapılmalıdır (Yargıtay 8. CD, 2019/13546 E., 2022/12045 K.).
Evlilik İçi Eziyet Suçu ve Cezası
Özet: Evlilik ilişkisinde tekrarlanan kötü muamele, darp, hakaret, sosyal izolasyon, evden atma ve bağlama/tehdit etme gibi eylemler, eziyet suçunun sistematik ve süreklilik şartını karşılayabilir.
Karar Örnekleri
- Eşe yönelik 2012’den 2016’ya uzanan sistematik fiillerde verilen 4 yıl 2 ay hapis cezasının “yeterli/makul” bulunmaması (Yargıtay 8. CD, 2022/5286 E., 2023/3375 K.).
- Aynı evde ve ayrı yaşarken sistematik tehdit ve yaralama: eziyet suçu oluşur; hüküm yerindedir (Yargıtay 8. CD, 2021/9606 E., 2024/394 K.).
Cinsel Organ Gösterme ve Yakma Eylemleri
Özet: Mağdura cinsel organ gösterme ve ayak yakma, sistematik ve aşağılayıcı mahiyetiyle eziyet suçu kapsamında değerlendirilmiştir.
Yargıtay’ın Kabulü
Mahkemenin eziyet suçu uygulamasında isabetsizlik görülmemiştir (Yargıtay 8. CD, 2020/669 E., 2020/15070 K.).
Şantaj, Yaralama, Tehdit ile İçtima
Özet: Sistematik süreçte tekrarlanan dövme, hakaret, öldürmekle tehdit, çıplak fotoğraf çekme ve “şikâyet edersen yayımlanır” şeklindeki baskılar, zorlama niteliği taşımayıp eziyet suçu kapsamında kalabilir.
İçtima Sonucu
Bu hâlde kasten yaralama/şantajdan ayrı ayrı hüküm kurulamaz; eziyet suçundan TCK m.3 ve m.61 gözetilerek alt sınırdan uzaklaşılmalıdır (Yargıtay 8. CD, 2014/32272 E., 2015/16125 K.).
Bir Kere Yapılan veya Anlık Çoklu Hareketler: Eziyet Oluşturmaz
Özet: Sistematiklik ispatlanamayan, tekil veya anlık çoklu eylemler eziyet suçu değildir; uygun koşullarda kasten yaralama değerlendirmesi yapılır.
Karar Serisi
- Sigara söndürme iddiasında sistematiklik yönünden mahkûmiyete yeter delil yok; yaralamadan hüküm gerekir (Yargıtay 8. CD, 2021/8366 E., 2023/10339 K.).
- Eşe yönelik tekil eylem: eziyet suçu değil; yaralama suçu (Yargıtay 8. CD, 2021/8139 E., 2023/10334 K.).
- Yemek vermeme iddiasında sistematiklik kanıtlanamadı: beraat gerekir (Yargıtay 8. CD, 2020/10196 E., 2023/7884 K.).
- Berber olayı: anlık ve süreksiz; eziyet suçu değil, nitelikli yaralama (Yargıtay 8. CD, 2021/5931 E., 2023/9230 K.).
Eşine Eziyet Suçu: Süreklilik Ölçütü
Özet: Çocuğa yönelik ısırma, çimdik, tokat ve bir yıllık süreçte tekrarlanan darplar eziyet suçu sınırını aşar. Aynı şekilde, boşanılan eşe karşı yaralama, tehdit ve hakaretin sistematik biçimde sürmesi eziyet suçudur.
Uygulamalar
- Doğumdan itibaren bir yıl süren tekrarlı eylemler: TCK m.96/2-a, b kapsamında mahkûmiyet gerekir (Yargıtay 8. CD, 2021/9349 E., 2024/393 K.).
- Boşanılan eşe sistematik eylemler: eziyet suçu hükmü yerindedir (Yargıtay 8. CD, 2021/7042 E., 2023/9694 K.).
Sistematik Hakaret, Tehdit ve Yaralamalar: Eziyetin Kapsamı
Özet: Uzun süreli aç bırakma, sigara basma, kırık oluşturma, çoklu darp, ekonomik ve sosyal yoksun bırakma, koğuş içi aşağılama ve zorlama, eziyet suçunun tipik görünümleridir.
Karar Demeti
- Öz babanın sekiz yaşındaki mağdura karşı sistematik eylemleri: eziyet suçu (Yargıtay 8. CD, 2021/7671 E., 2024/1696 K.).
- Eşi hakaret/tekme/tokat ve keser sapıyla yaralama şeklinde bir yıllık süreç: hüküm yerindedir (Yargıtay 8. CD, 2021/8953 E., 2023/9971 K.).
- Darp, sigara söndürme, bıçakla yaralama: eziyet suçu (Yargıtay 8. CD, 2021/6214 E., 2023/9257 K.).
- Evlilik sürecinde aç bırakma ve temel ihtiyaçlardan yoksun bırakma: eziyet suçu (Yargıtay 8. CD, 2021/9725 E., 2024/1684 K.).
- Koğuşta poşet yakıp damlatma, idrar yapma, tükürtme ve zorla yalama, birbirine dövdürtme: eziyet suçu (Yargıtay 8. CD, 2021/8858 E., 2024/1671 K.).
- Üvey annenin duvara vurma, sıcak su dökme, saç maşasıyla yakma gibi sistematik fiilleri: eziyet suçu; beraat isabetli değildir (Yargıtay 8. CD, 2021/10904 E., 2023/4536 K.).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
