Gizliliğin ihlali suçu, soruşturma veya kovuşturma sürecinde mahiyeti gereği gizli kalması gereken işlemlerin açıklanmasıyla ortaya çıkan bir suç tipidir. TCK m.285’te “Adliyeye Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenen gizliliğin ihlali suçu üç ana görünümde karşımıza çıkar: soruşturmanın gizliliğini ihlal, kapalı duruşmanın gizliliğini ihlal ve görüntü yayınlamak suretiyle masumiyet karinesinin ihlali. Bu düzenleme, adil yargılanma hakkının ve özel hayatın korunmasına hizmet eder; idari soruşturmalar ise kapsam dışındadır.
Gizliliğin İhlali Suçunun Kapsamı ve Temel Görünümleri (TCK 285)
Soruşturmanın gizliliğini ihlal (TCK m.285/1-2), kapalı duruşmanın gizliliğini ihlal (TCK m.285/3) ve soruşturma/kovuşturmada görüntü yayınıyla masumiyet karinesinin zedelenmesi (TCK m.285/5), gizliliğin ihlali suçunun temel görünümleridir. Gizliliğin ihlali suçu yalnızca adli süreçleri konu alır; idari soruşturmaların gizliliğinin bozulması bu madde kapsamında değerlendirilmez.
- Soruşturmanın Gizliliğini İhlal: Soruşturma işlemlerinin içeriklerini alenen açıklamakla oluşur.
- Kapalı Duruşmanın Gizliliğini İhlal: Kapalı yürütülen duruşmada yapılan açıklama veya paylaşımların aleni şekilde ifşasıdır.
- Görüntü Yayınıyla Masumiyet Karinesinin İhlali: Kişiyi suçlu gibi gösterecek nitelikte görüntülerin yayınlanmasıdır.
Soruşturma, Kovuşturma ve Duruşmanın Gizliliğinin İhlali Suçunun Unsurları
Soruşturma evresi kural olarak kamuya kapalıdır; CMK m.157 uyarınca usul işlemleri gizlidir. Gizliliğin ihlali suçu bakımından bu ilke, taraflar ve müdafiler dışındaki tüm üçüncü kişilere karşı geçerlidir. Ayrıca CMK m.153/2 gereği belirli suçlarda dosyadan örnek almaya kısıtlama getirilebilir; kısıtlama kararı mevcutsa gizlilik, şüpheli, müşteki ve avukatları da kapsar.
- Soruşturmanın Gizliliğini İhlal (TCK 285/1-2): İfade alma, sorgu, yakalama, arama, olay yeri inceleme, elkoyma gibi soruşturma işlemlerinin içeriklerinin açıklanmasıyla gündeme gelir. Soruşturma işlemi niteliği taşımayan belgeler (ör. şikâyet dilekçesi) gizlilik kapsamında sayılmaz.
- Sonuç Şartı: Sırf açıklama yetmez; açıklama sonucunda (i) özel hayatın gizliliğinin, (ii) haberleşmenin gizliliğinin, (iii) masumiyet karinesinin ihlali veya (iv) maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasının engellenmesi gerekir (TCK 285/1-a-b).
- Aleniyet Koşulu: Soruşturmanın gizliliğini ihlal için içeriklerin belirlenemeyen sayıda kişi tarafından görülme/duyulma olanağı (aleniyet) aranır. Örneğin, gizli içeriğin yalnızca bir arkadaşla paylaşılması aleniyet oluşturmadığından gizliliğin ihlali suçu doğmaz.
Kararların Gizliliğinin İhlali (TCK 285/2)
Bu başlık, soruşturma evresinde ilgilisine karşı gizli tutulması zorunlu kararlar ve gereği yapılan işlemler için ayrıca koruma getirir. Fiziki takip veya iletişimin tespiti/dinlenmesi kararları gibi tedbirlerin etkinliği, gizliliğe bağlıdır. Burada aleniyet aranmaksızın bir kişiye dahi açıklama gizliliğin ihlali suçunu oluşturabilir.
Kısa Öz: Karar ve tatbikinin açıklanması, tek kişiye dahi bildirilse gizliliğin ihlali suçu sayılır; aleniyet şartı aranmaz.
Gizli Soruşturmada Avukatın Hak ve Yükümlülükleri
Kural olarak kısıtlama kararı yoksa (CMK m.153/3) avukat, dosyayı inceleyip vekâletnameyle örnek alabilir. Ancak avukat, dosyadan edindiği bilgileri yalnızca savunma amacıyla kullanabilir; bunları yayımlaması veya medyaya servis etmesi mümkün değildir. Avukatın gizliliğin ihlali suçu işlemesi, kamu görevlilerinin ihlallerinde olduğu gibi cezayı ağırlaştıran niteliktedir.
Kısa Öz: Müdafiin dosya erişimi kuraldır; fakat bilgilerin yayımlanması yasak olup gizliliğin ihlali suçu kapsamında sorumluluk doğurur.
Gizli Soruşturma ve Habercilik Dengesi
Gizliliğin ihlali suçu ile basın özgürlüğü ve toplumun haber alma hakkı birlikte değerlendirilmelidir. Medya, görünür gerçeğe uygun haber yapabilir; ancak soruşturmanın ayrıntılarının ifşasıyla masumiyet karinesinin ihlali veya delillerin karartılmasına sebebiyet verilmesi gizliliğin ihlali suçunu doğurur. Kamu yararı, güncellik ve ölçülülük ilkesi gözetilmeli; haber dili, kişilerin onur ve saygınlığını zedelememelidir.
Kısa Öz: Haberde kamu yararı ve ölçülülük şarttır; masumiyet karinesi ve soruşturmanın selameti zedelenmemelidir.
Kapalı Duruşmanın Gizliliğini İhlal (TCK 285/3)
Kovuşturma genel olarak alenidir; ancak kamu güvenliği, genel ahlak (CMK 182) veya yaş küçüklüğü (CMK 185) nedenleriyle duruşma kapalı yapılabilir. Bu durumda kapalı duruşmadaki açıklama veya görüntülerin alenen ifşası gizliliğin ihlali suçu oluşturur. Öte yandan, tanık korumasına yönelik gizlilik kararlarının ihlalinde aleniyet aranmaz; tek kişiye açıklama dahi suçu meydana getirir.
Kısa Öz: Kapalı duruşmada aleni ifşa cezalandırılır; gizli tanık kimliğinin açıklanmasında aleniyet şartı yoktur.
Görüntü Yayınlamak Suretiyle Masumiyet Karinesinin İhlali (TCK 285/5)
Soruşturma veya kovuşturma sırasında kişileri suçlu gibi gösterecek şekilde görüntülerinin yayımlanması, gizliliğin ihlali suçu kapsamında ayrı bir fiil olarak düzenlenmiştir. Bu fıkra, gizlilikten ziyade masumiyet karinesini ve lekelenmeme hakkını korumayı hedefler.
Kısa Öz: Suçlu algısı yaratacak görüntülerin yayımlanması, gizliliğin ihlali suçu içinde bağımsız yaptırıma bağlanmıştır.
Soruşturma ve Kovuşturma İşlemlerinin Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası (TCK 285)
Gizliliğin ihlali suçu bakımından öngörülen yaptırımlar aşağıdaki gibidir:
- TCK m.285/1: Soruşturmanın gizliliğini alenen ihlal eden kişi, 1–3 yıl hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
- TCK m.285/2: Soruşturma evresindeki gizli kararların ve bunların icrasına ilişkin işlemlerin gizliliğini ihlal eden kişi, 1–3 yıl hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
- TCK m.285/3: Kanunen kapalı yapılması gereken veya kapalı yapılmasına karar verilen duruşmadaki açıklama/görüntülerin gizliliğini alenen ihlal eden kişi, birinci fıkraya göre cezalandırılır. Tanık koruma kararına aykırılıkta aleniyet aranmaz.
- TCK m.285/4: Suç, kamu görevlisince görevin sağladığı kolaylıktan yararlanılarak işlenirse ceza yarısına kadar artırılır.
- TCK m.285/5: Kişilerin suçlu gibi algılanmasına yol açacak şekilde görüntülerinin yayımlanması hâlinde 6 ay–2 yıl hapis cezası verilir.
Kısa Öz: Gizliliğin ihlali suçu için temel yaptırım 1–3 yıl hapis veya adlî para cezasıdır; kamu görevlisi bakımından artırım ve görüntü yayını için 6 ay–2 yıl hapis öngörülür.
HAGB, Erteleme ve Adlî Para Cezasına Çevirme
- Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB): Gizliliğin ihlali suçu nedeniyle hükmolunan hapis cezası 2 yıl veya altında ise HAGB kararı verilebilir.
- Adlî Para Cezasına Çevirme: Gizliliğin ihlali suçu sebebiyle verilen 1 yıl veya altındaki hapis cezaları adlî para cezasına çevrilebilir.
- Cezanın Ertelenmesi: Hapis cezası 2 yıl veya altındaysa erteleme mümkündür.
Kısa Öz: Gizliliğin ihlali suçu için belirli ceza sınırlarında HAGB, erteleme ve para cezasına çevirme seçenekleri uygulanabilir.
Gizliliğin İhlali Suçunda Yetkili ve Görevli Mahkeme
- Avukatlar Bakımından: Suçun avukat tarafından işlendiği iddiasında suç yerindeki ağır ceza mahkemesi görevlidir (Avukatlık Kanunu m.58, m.59).
- Basın Mensupları ve Diğer Kişiler: Suç yerindeki asliye ceza mahkemesi görevlidir.
Kısa Öz: Failin sıfatına göre görevli mahkeme değişir; avukatlar yönünden ağır ceza, diğerleri yönünden asliye ceza mahkemesi görevlidir.
Soruşturma ve Kovuşturmanın Gizliliğinin İhlali Suçu (TCK 285) – Yargıtay Kararları
Bu bölümde Yargıtay’ın gizliliğin ihlali suçu kapsamında verdiği kararlar, olay örgüsü ve hukuki sonuçları korunarak özetlenmiştir. Kararlar, soruşturmanın gizliliğini ihlal, basın özgürlüğü ile gizlilik dengesini ve masumiyet karinesinin korunmasını konu edinir.
İddianamenin Kabulünden Önce İçeriğin Paylaşılması
Olay: Antalya Semt Pazarcılar Odası seçimi öncesinde, mevcut başkana ilişkin 14.01.2014 tarihli iddianame kabul edilmeden önce sanık tarafından örneği temin edilerek semt pazarlarında dağıtılmış; basın ve internet mecralarında yayımlanması sağlanmıştır. İlk derece mahkemesi, gizliliğin ihlali suçu yönünden mahkûmiyet kurmuştur.
Hukuki Değerlendirme: Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 15.02.2023 tarihli kararı da gözetilerek; iddianame, CMK m.175 uyarınca mahkemece kabul edilinceye kadar soruşturma evresinin parçasıdır ve gizliliğe tabidir. Bu nedenle, sanığın eylemi TCK 285/1 kapsamında gizliliğin ihlali suçunu oluşturduğundan, istinafın esastan reddi gerekirken beraat kararı verilmesi bozma sebebi sayılmıştır (Yargıtay 12. CD, 2023/2798 E., 2024/4670 K.).
Basın Özgürlüğü ve Gizliliğin İhlali Suçu – Görünür Gerçek ve Kamu Yararı
Olay: Aksiyon dergisinde yayımlanan yazıda, daha önce farklı mecralarda yer almış teknik takip içerikleri derlenmiştir.
Hukuki Değerlendirme: Haber, görünür gerçeğe uygundur; kamu yararı ve güncellik mevcuttur; ölçülülük ilkesine aykırılık yoktur. Soruşturmayı tehlikeye düşürecek gizli bir husus açıklanmamış; özel hayat ve haberleşme gizliliği ihlali unsurları da oluşmamıştır. Sonuç olarak beraat onanmıştır (Yargıtay 12. CD, 2014/7894).
Soruşturma Dosyasından Temin Edilmeyen Fotoğraf
Olay: “Grup Şantajı” başlıklı haberde katılanın müstehcen fotoğrafları yayımlanmıştır.
Hukuki Değerlendirme: Haber metni, soruşturma dosyası işlemlerinin içeriğini açıklamamış; yayımlanan fotoğraflar da dosyadan elde edilmemiştir. Bu nedenle eylem, gizliliğin ihlali suçu kapsamında suç teşkil etmemiş; beraat hükmü onanmıştır (Yargıtay 12. CD, 2014/10228).
Gazetecilik Sınırlarının Aşılması – Lekelenmeme Hakkının İhlali
Olay: Güncel ve kamuya mal olmuş kişilere ilişkin haber/makale, kişi, zaman ve mekân ayrıntılarıyla verilmiş; soruşturma açılmamış kişiler hakkında yolsuzluk iması yaratacak şekilde suçlayıcı üslup kullanılmıştır.
Hukuki Değerlendirme: Haber verme sınırı aşılmış; lekelenmeme hakkı zedelenmiştir. Böylece basın özgürlüğü ile gizliliğin ihlali suçu arasındaki denge bozulmuş; hükmün bozulmasına karar verilmiştir (Yargıtay 16. CD, 2016/4656).
Basın Yayın Yoluyla Kovuşturmanın Gizliliğini İhlal İddiası – Hukuka Uygunluk Hali
Olay: Günlük gazetede, bir Yargıtay üyesinin aile etkinliğinde yer alan kişiyle birlikte görüntüsüne dayalı haber yapılmış; taraflı davranma imasında bulunulmuştur.
Hukuki Değerlendirme: Haber gerçek ve günceldir; kamusal ilgi ve yarar mevcuttur; açıklama biçimi ile konu arasında düşünsel bağ vardır; dil ölçülüdür. Haberde soruşturma/kovuşturma işlem içeriği açıklanmamış; bu nedenle beraat yerindedir (Yargıtay 12. CD, 2014/26240).
Normal Yaşam Görüntüsü Yayınlamak – Suç Algısı Oluşturmayan Paylaşım
Olay: Yerel gazete yazısında, katılanın suç işlediği izlenimi vermeyen, gündelik hayattan bir görüntüsü siyah bantla yayımlanmıştır.
Hukuki Değerlendirme: TCK 285/5 kapsamındaki “suçlu gibi algı yaratacak” görüntü koşulu oluşmamıştır. Mahkûmiyet yerine beraat verilmesi gerekirken aksi yönde karar kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 16. CD, 2016/2263).
Uygulamada Gizliliğin İhlali Suçunun Görünümü
Son dönemde gizliliğin ihlali suçu, çoğunlukla polis, jandarma ve savcılık gibi birimlerce yürütülen süreçlerde gündeme gelmektedir. Sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla kamuoyunu ilgilendiren soruşturmalara ait işlem ve içeriklerin internet üzerinden paylaşımı artmış; bu da gizliliğin ihlali suçu bakımından somut olay sayısını yükseltmiştir.
Kısa Öz: Dijital mecralar, gizliliğin ihlali suçu bakımından riskleri artırmış; özellikle soruşturma içeriklerinin çevrimiçi dolaşımı suça vücut verebilmektedir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
