Reşit Olmak Ne Demektir? Hangi Yaşta Reşit Sayılırım?
Reşit olmak ne demektir, hangi yaşta reşit sayılırım? TMK’ya göre ergin olma yaşı, erken erginlik, evlenme ile ergin olma ve sonuçlarını sade bir dille açıklıyoruz.
Giriş
“Reşit olmak ne demektir?”, “Hangi yaşta reşit sayılırım?”, “18 yaşından önce reşit olabilir miyim?” gibi sorular, hem gençlerin hem de ailelerin aklını en çok kurcalayan sorulardandır.
Reşit olmak, sadece “yaş doldurmak” anlamına gelmez. Reşit olmak; hukuken ergin sayılmak, yani kendi kararlarınızla sözleşme yapabilmek, borçlanabilmek, dava açabilmek, kısacası tam fiil ehliyetine doğru ilerlemek demektir.
Bu yazıda; reşit olmak ne demektir, hangi yaşta reşit sayılırım, erken ergin kılınma mümkün müdür, evlenme ile ergin olmanın şartları ve sonuçları nelerdir; bunları Türk Medenî Kanunu çerçevesinde sistematik olarak ele alacağız.
Hukuki Kavram: Reşit Olmak = Ergin Olmak
Reşit olmanın kanuni karşılığı: Erginlik (TMK m. 11)
Türk Medenî Kanunu’nda “reşit olmak” yerine “ergin olmak” kavramı kullanılır. TMK m. 11’e göre:
- On sekiz yaşını dolduran herkes ergin olur.
- Evlenme kişiyi ergin kılar.
- Mahkeme kararıyla erken ergin kılınma (kazai rüşt) mümkündür.
Dolayısıyla “Hangi yaşta reşit sayılırım?” sorusunun temel cevabı şudur:
- Kural olarak 18 yaşını doldurduğunuz gün, hukuken reşit (ergin) sayılırsınız.
18 yaşını doldurmadan önce reşit sayılmanın ise iki istisnası vardır:
- Evlenme ile ergin olma,
- Mahkeme kararıyla ergin kılınma (TMK m. 12).
Bu iki istisna, ayrı ayrı incelenmelidir.
Reşit Olmak Ne Demektir?
Reşit olmanın fiil ehliyetiyle ilişkisi
Sık sorulan sorulardan biri şudur: “Reşit olmak ne demektir, sadece yaş büyümesi midir?”
Reşit olmak, hukuken erginlik şartının sağlanmasıdır. Fiil ehliyeti için gereken üç şarttan biri de erginliktir:
- Ergin olmak,
- Ayırt etme gücüne sahip olmak,
- Kısıtlı olmamak.
Yani:
- Reşit olmak, fiil ehliyetinin ön koşullarından biridir.
- Ancak tek başına yeterli değildir; reşit olsanız bile, ağır akıl hastalığı nedeniyle kısıtlı iseniz, fiil ehliyetiniz sınırlanabilir.
Buna rağmen, pratikte vatandaş “reşit olmak” deyince genellikle şunu kasteder:
“Artık velimin iznine bağlı olmadan, kendi adıma hukuki işlem yapabilirim.”
Reşit olunca neler değişir?
Reşit olan kişi, ayırt etme gücü de varsa ve kısıtlı değilse:
- Kendi adına sözleşme yapabilir (kira, satış, iş sözleşmesi vb.),
- Banka hesabı açabilir, kredi kartı başvurusu yapabilir (bankanın kendi iç şartları ayrıca saklı kalmak üzere),
- Dava açabilir, kendisine karşı açılan davayı bizzat takip edebilir,
- Çalışma, ikamet, eğitim gibi hayatına ilişkin önemli kararları velisinin iznine tabi olmaksızın alabilir.
Bu sebeple “Reşit olmak ne demektir?” sorusunun günlük hayattaki karşılığı:
“Artık hukuken ‘çocuk’ değil, ‘ergin kişi’ sayılmam, kararlarımın sorumluluğunu kendim üstlenmemdir.”
Hangi Yaşta Reşit Sayılırım?
Kural: 18 yaşını doldurunca reşit sayılırsınız
TMK m. 11 uyarınca; 18 yaşını dolduran herkes ergin (reşit) olur.
Burada dikkat edilmesi gereken birkaç nokta var:
- 18 yaş “doldurulmalıdır”; yani 18. doğum gününüz geldiğinde değil, 18. doğum gününüz tamamlandığında artık 18 yaşını doldurmuş sayılırsınız.
- Uygulamada nüfus kayıtlarındaki doğum tarihi esas alınır.
Dolayısıyla “Hangi yaşta reşit sayılırım?” sorusunun normal cevabı:
“Nüfusta kayıtlı doğum tarihinize göre 18 yaşınızı doldurduğunuz gün.”
İstisna 1: Evlenme ile ergin (reşit) olma
TMK m. 11/2, “evlenme kişiyi ergin kılar” hükmünü getirir.
Bu ne anlama gelir?
- Kanunen evlenmesine izin verilen bir kişi, evlendiği anda ergin (reşit) sayılır.
- Bu durumda, sırf yaş nedeniyle artık velayet ve vesayet altında değildir; eşitler arası bir evlilik ilişkisi kurulur.
Burada unutulmaması gereken husus:
- Evlenme yaşı, ayrıca kanunla belirlenmiştir (kural olarak 17; bazı hâllerde hakim izniyle 16 gibi istisnalar).
- Her evlenme, kanunen geçerli ise kişiyi ergin kılar; yani 18 yaşından önce de reşit sayılmasına yol açabilir.
Örnek:
17 yaşında, mahkeme izni ve velisinin rızasıyla geçerli bir evlilik yapan kişi, evlendiği anda reşit olur. Boşansa bile, artık yeniden “küçük” sayılmaz; erginliği devam eder.
İstisna 2: Mahkeme kararıyla ergin kılınma (TMK m. 12)
TMK m. 12’de düzenlenen “ergin kılınma” (kazai rüşt) ise, 18 yaşından önce reşit sayılmanın bir diğer yoludur. Buna göre:
- On beş yaşını dolduran küçük,
- Kendi isteğiyle,
- Velisinin rızasıyla,
- Mahkemeye başvurarak ergin kılınmasını isteyebilir.
Mahkeme, somut olaya göre:
- Küçüğün olgunluk düzeyini,
- Hayat şartlarını,
- Geleceğe yönelik planlarını,
- Kendisini geçindirme imkanını
değerlendirir ve uygun görürse ergin kılınmasına karar verir.
Bu durumda kişi, 18 yaşını doldurmamış olsa bile artık hukuken reşit sayılır.
Özetle:
“Hangi yaşta reşit sayılırım?” sorusunun sistematik cevabı:
- Normalde → 18 yaşını doldurunca,
- Evlenirseniz → Geçerli evlilikle birlikte,
- Mahkeme ergin kılarsa → En erken 15 yaşını doldurduktan sonra, mahkeme kararıyla.
Reşit Olmanın Hukuki Sonuçları
Velayet ve vesayet ilişkisi
Reşit olmanın en önemli sonuçlarından biri, velayet ve vesayet ilişkilerinde ortaya çıkar:
- Çocuk, reşit olduğunda artık velayet altında olmaz; kendi hukukî sorumluluğunu kendisi taşır.
- Vesayet altındaki kişi, ergin olsa bile (örneğin akıl hastalığı nedeniyle) vesayet devam edebilir; bu durumda reşit olmak fiil ehliyetini tam sağlamaya yetmeyebilir.
Bu sebeple “reşit olmak ne demektir?” sorusunda, sadece yaş değil, kısıtlılık durumu da dikkate alınmalıdır.
Sözleşme yapma ve borçlanma
Reşit kişi, ayırt etme gücüne de sahipse:
- Kendi adına satış, kira, hizmet, kredi gibi sözleşmeler yapabilir,
- Bu sözleşmelerden doğan borçlardan bizzat sorumludur,
- Borçları nedeniyle hakkında icra takibi yapılabilir, malvarlığına haciz konulabilir.
Özellikle 18 yaşını doldurup reşit olduktan sonra imzalanan belgelerin “ben küçüktüm, anlamadım” gerekçesiyle kolayca geçersiz sayılmayacağını bilmek gerekir.
Dava ehliyeti
Reşit kişi:
- Kendi adına dava açabilir,
- Davayı bizzat takip edebilir,
- Avukatına vekaletname verme yetkisine sahiptir.
Böylece, hukuki uyuşmazlıklarda velisinin onayına ihtiyaç olmadan doğrudan taraf olabilir.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Sorunlar
Örnek 1: 17 yaşında evlenen kişi boşanınca tekrar “reşit değil” olur mu?
Hayır. Evlenme ile ergin olan (reşit sayılan) kişi, sonradan boşansa da erginlik sıfatını kaybetmez. Yani tekrar “küçük” sıfatına dönmez.
Bu, “evlenme ile ergin olma”nın kalıcı etkisidir.
Örnek 2: 16 yaşında mahkemenin ergin kıldığı kişi ailesinden bağımsız yaşayabilir mi?
Mahkeme, on beş yaşını dolduran bir kişiyi ergin kıldığında, bu kişi hukuken artık reşit sayılır. Bu da:
- Sözleşme yapma,
- Dava açma,
- Kendi kazancını yönetme
gibi konularda bağımsızlık sağlar. Ancak pratikte; barınma, eğitim, ekonomik koşullar gibi hususlar ayrıca değerlendirilmelidir. Reşit olmak, her zaman ekonomik olarak “tam bağımsızlık” anlamına gelmeyebilir; ama hukuken kendi iradesiyle hareket etmesi esastır.
Örnek 3: Reşit olmayan çocuğun kendi başına yaptığı yüksek bedelli sözleşmeler
Reşit olmayan (ergin olmayan) bir çocuk, yüksek bedelli bir telefon, bilgisayar vb. almak için taksitli sözleşme imzalarsa:
- Bu kişi, ayırt etme gücüne sahip bir küçük olduğundan, sınırlı ehliyetsiz grubundadır.
- Küçüğün yaptığı borçlandırıcı işlemler, kural olarak yasal temsilcinin rızasına tabidir.
- Veliler, hukuki yollara başvurarak bu sözleşmenin geçerliliğini tartışabilir.
Burada, ehliyet kuralları ve “reşit olmak ne demektir, hangi yaşta reşit sayılırım” sorusunun cevabı doğrudan işlemin akıbetini belirler.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
Reşit olmak ne demektir?
Reşit olmak; Türk Medenî Kanunu’na göre ergin sayılmak, yani 18 yaşını doldurmak, evlenmek veya mahkeme kararıyla ergin kılınmak suretiyle tam fiil ehliyetine doğru ilerlemek demektir. Reşit kişi, kendi adına işlem yapabilir ve sorumluluk üstlenir.
Hangi yaşta reşit sayılırım?
Kural olarak 18 yaşını doldurduğunuzda reşit sayılırsınız. Bunun dışında; kanuna uygun bir evlilik yaparsanız evlenme ile, on beş yaşını doldurduktan sonra mahkeme kararıyla da ergin kılınarak daha erken reşit sayılabilirsiniz.
18 yaşımdan önce reşit olabilir miyim?
Evet. İki yol vardır:
- Kanunen izin verilen yaşta geçerli bir evlilik yaparsanız evlenme ile ergin olursunuz.
- On beş yaşını doldurduktan sonra, kendi talebiniz ve velinizin rızasıyla mahkemeye başvurup ergin kılınabilirsiniz.
Evlenme ile ergin olursam, boşanınca yeniden küçük sayılır mıyım?
Hayır. Evlenme ile ergin olan kişi, evlilik daha sonra sona erse bile erginlik (reşitlik) sıfatını kaybetmez. Yani bir daha “çocuk” sayılmaz.
Reşit olduktan sonra ailemin benim adıma sözleşme yapma yetkisi devam eder mi?
Hayır. Reşit olduğunuzda velayet sona erer ve kendi adınıza hukukî işlem yapma yetkisi sizdedir. Aileniz, sizin adınıza ancak vekalet verirseniz işlem yapabilir. Aksi halde, sizin adınıza tek başına sözleşme imzalamaları hukuken tartışmalı hale gelir.
Sonuç ve Değerlendirme
Reşit olmak ne demektir, hangi yaşta reşit sayılırım sorularının cevabı, günlük hayatın her alanında karşımıza çıkar: sözleşme imzalamak, işe girmek, dava açmak, kredi çekmek, evlenmek, boşanmak, miras işlemleri yürütmek…
Özetle:
- Kural olarak 18 yaşını doldurduğunuzda reşit olursunuz,
- Evlenirseniz yaşınız ne olursa olsun (kanunen izin veriliyorsa) evlenme ile ergin sayılırsınız,
- On beş yaşını doldurduktan sonra mahkeme kararıyla da ergin kılınabilir, yani reşit sayılabilirsiniz.
Reşit olmanın, haklar kadar sorumluluk da getirdiği unutulmamalıdır. İmzaladığınız her sözleşmenin, attığınız her imzanın, aldığınız her kararın hukuki sonuçları olacaktır. Bu nedenle, özellikle ekonomik ve kişisel açıdan önemli işlemlerde tereddüt yaşarsanız, uzman bir hukukçudan görüş almanız, ileride doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçmek açısından son derece önemlidir.
Önceki makale: Doğumdan Önce ve Sonra Kişilik Ne Zaman Başlar, Ne Zaman Sona Erer?
Sonraki makale: Evlenme ile Ergin Olma Nedir, Hangi Sonuçları Doğurur?
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
