Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçu Nedir? (TCK 300)
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 300. maddesi, “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu hüküm, Türk Bayrağı ve İstiklal Marşı gibi Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik sembollerine yönelik aleni aşağılayıcı eylemleri cezalandırmayı amaçlar.
Madde hükmü şu şekildedir:
- Türk Bayrağını yırtmak, yakmak veya benzeri şekilde alenen aşağılayan kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu koruma, yalnızca klasik anlamda bayrak değil, Anayasada tanımlı beyaz ay yıldızlı al bayrak özelliklerini taşıyan ve devletin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret için geçerlidir.
- İstiklal Marşı’nı alenen aşağılayan kişi 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
- Suçun yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır.
Bu madde ile, Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal değerlerine, milli birlik ve saygı anlayışına karşı işlenebilecek fiillerin önüne geçilmesi ve toplumsal hassasiyetin korunması hedeflenmektedir.
Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçunun Unsurları
TCK m.300’ün madde gerekçesine göre, bu düzenleme ile Türk Bayrağı başta olmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti’nin egemenlik sembollerine yönelik aleni tahkir (aşağılama) fiilleri cezalandırılmaktadır.
1. Suçun Konusu
- Suçun asli konusu Türk Bayrağıdır.
- Türk Bayrağı, Anayasa’nın 3. maddesinin ikinci fıkrasında tanımlandığı şekilde, “şekli kanununda belirtilen beyaz ay yıldızlı al bayrak”tır.
- Bunun yanı sıra, bayrakla aynı nitelikleri taşıyan ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin egemenlik alameti olarak kullanılan her türlü işaret de suçun konusuna girer.
2. Maddi Unsur
- Fiil, bayrağın aşağılanmasıdır.
- Bu aşağılama farklı şekillerde işlenebilir. Kanunda geçen “yırtarak” ve “yakarak” ifadeleri, yalnızca örnek niteliğinde olup, tahkirin gerçekleştirilebileceği yolları gösterir.
- Bayrağın çiğnenmesi, üzerine yazı yazılması, kirletilmesi veya benzeri eylemler de bu kapsamda değerlendirilebilir.
3. İstiklal Marşı’na Yönelik Fiiller
- Maddenin ikinci fıkrasında, milli hâkimiyet sembollerinden İstiklal Marşı’nın alenen aşağılanması, ayrı bir suç olarak düzenlenmiştir.
- Bu durumda fail, 6 aydan 2 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
4. Yabancı Ülkede İşlenme Hali
- Maddenin üçüncü fıkrası uyarınca, bu suçların yabancı bir ülkede bir Türk vatandaşı tarafından işlenmesi halinde ceza 1/3 oranında artırılır.
- Bu düzenleme, milli sembollere karşı yurt dışında işlenen fiillerin Türkiye’nin uluslararası itibarı bakımından daha ağır sonuçlar doğurabileceği düşüncesine dayanır.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
1. Adli Para Cezası
Adli para cezası, işlenen suç karşılığında hapis cezasının yerine veya hapis cezasıyla birlikte uygulanabilen bir yaptırım türüdür.
- TCK 300 kapsamında, Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçundan verilen 1 yıl veya daha az süreli hapis cezaları, mahkeme tarafından adli para cezasına çevrilebilir.
- Bu durumda fail, belirlenen miktarda parayı devlete ödeyerek hapis cezası yerine getirmiş sayılır.
2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen cezanın hemen hüküm doğurmaması ve denetim süresi sonunda ortadan kalkmasını sağlayan bir ceza muhakemesi kurumudur.
- Sanığın beş yıl denetim süresince kasıtlı bir suç işlememesi ve yükümlülüklere uyması halinde, ceza hiç işlenmemiş sayılır.
- TCK 300 kapsamında verilen hapis cezalarında, yasal şartlar mevcutsa HAGB uygulanabilir.
3. Erteleme
Erteleme, mahkemenin hükmettiği hapis cezasının infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir.
- Fail, belirlenen süreyi iyi halli olarak geçirirse, ceza infaz edilmez.
- TCK 300 kapsamında verilen hapis cezaları için, özellikle 2 yıl ve altında kalan cezalar, sanığın geçmişi ve mahkemedeki tutumu dikkate alınarak ertelenebilir.
Bu üç kurum da, Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçundan mahkûm olan kişinin cezaevine girmeden cezayı bertaraf etmesini sağlayabilecek hukuki mekanizmalardır.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
1. Şikayet Süresi
Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, şikayete tabi olmayan suçlar arasındadır.
- Bu nedenle Cumhuriyet savcılığı olayı öğrendiğinde resen soruşturma başlatır.
- Suçun mağduru veya herhangi bir kişi şikayette bulunmasa dahi, savcılık olayı tespit ettiğinde soruşturma yapılır.
- Şikayetten vazgeçme, açılmış olan ceza davasını düşürmez.
2. Zamanaşımı Süresi
Bu suç bakımından olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
- Zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
- 8 yıl içinde dava açılmazsa ya da dava açılmış olmasına rağmen yasal süre içinde sonuçlandırılmazsa, ceza davası düşer.
- Zamanaşımı süresi dolana kadar, suç her zaman soruşturulabilir.
Uzlaşma
Uzlaşma, suç isnadı bulunan kişi ile suçun mağduru arasında, uzlaştırmacı aracılığıyla gerçekleştirilen ve tarafların karşılıklı rızasıyla sonuca bağlanan bir ceza muhakemesi kurumudur. Ancak Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu bu kapsamda yer almaz.
- Bu suçta mağdur, birey değil Türkiye Cumhuriyeti Devleti olduğundan, uzlaşma prosedürü uygulanmaz.
Soruşturma, Kovuşturma ve Görevli Mahkeme
- Bu suç nedeniyle açılan davalar, Asliye Ceza Mahkemesi tarafından görülür.
- Soruşturma aşamasında, şartların mevcut olması halinde kamu davasının açılmasının ertelenmesi (K.D.A.E.) kararı verilebilir.
- TCK m.300/2 kapsamında, yani İstiklal Marşı’nı alenen aşağılamaya ilişkin suçta, kovuşturma aşamasında basit yargılama usulü uygulanarak dosya duruşmasız şekilde karara bağlanabilir.
Devletin Egemenlik Alametlerini Aşağılama Suçu – Yargıtay Kararları
TCK m.300 kapsamında yer alan Devletin egemenlik alametlerini aşağılama suçu, özellikle Türk Bayrağı ve İstiklal Marşı gibi milli sembollere yönelik aleni tahkir fiillerini cezalandırır. Yargıtay kararlarında bu suçun unsurları, aleniyet koşulu ve kastın tespiti bakımından önemli ölçütler belirlenmiştir. Aşağıda öne çıkan bazı içtihatlar özetlenmiştir:
1. Türk Bayrağını Yakma ve Aleniyet Kastı
Sanığın, babasıyla yaşadığı sorun nedeniyle cezaevine girmek amacıyla lisedeki bayrak direğinde asılı bayrağı indirip yakması, yoldan geçen bir vatandaşın müdahalesi üzerine ayağıyla söndürmesi şeklindeki olayda; alenen aşağılama kastının bulunduğu kabul edilmesi gerekirken, beraat kararı verilmesi bozma nedeni olmuştur
(Yargıtay 9. Ceza Dairesi, 2010/2487 K.).
2. Bayrak Yakma Suçunda Aleniyet Unsuru
TCK m.300 ve 5816 sayılı Kanun kapsamında, aleniyetin suçun kurucu unsuru olduğu vurgulanmıştır. Mahkeme, aleniyetin ne şekilde gerçekleştiğini somut olarak açıklamadan mahkûmiyet kararı verirse, bu durum bozma sebebidir
(Yargıtay 17. Ceza Dairesi, 2018/1508 K.).
3. Bayrak Yakma ile Mala Zarar Verme Ayrımı
Sanıkların göndere çekili Türk Bayrağı’nı indirerek yakmaları eylemi, TCK 300/1 kapsamında değerlendirilmiş; ayrıca mala zarar verme suçunun unsurları oluşmadığından bu suçtan hüküm kurulamayacağı belirtilmiştir
(Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2017/13353 K.).
4. Bayrağa Sövme ve Aleniyet Şartı
Sanığın, özel bir evde bayrağa sinkaflı şekilde hakaret etmesi eyleminde aleniyet unsuru oluşmadığından suçun unsurları gerçekleşmemiştir. Bu nedenle beraat yerine mahkûmiyet verilmesi bozma sebebi olmuştur
(Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2017/1151 K.).
5. Bayrak Bulundurma ve Kastın Yokluğu
Araç kasasındaki balık kasalarını bağlayan halatın ucunda Türk Bayrağı bulunması olayında, aşağılama kastı bulunmadığı tespit edilmiştir. Delil yetersizliğine rağmen mahkûmiyet kararı verilmesi bozma sebebidir
(Yargıtay 3. Ceza Dairesi, 2021/10867 K.).
6. “Bayrağı İndireceğim” Söylemi ve Suçun Oluşmaması
Sanığın, bayrağı indirip yerine başka bir bayrak takacağını söylemesi, fiili aşağılama eylemi olmadığından TCK m.300 kapsamında suç oluşturmaz. Bu nedenle mahkûmiyet yerine beraat kararı verilmelidir
(Yargıtay 3. Ceza Dairesi, 2021/11379 K.).
Bu kararlar, TCK m.300 uygulamasında özellikle aleniyet, kastın varlığı ve fiilin niteliği konularında yargısal ölçütlerin netleşmesini sağlamaktadır.
📌 Hukuki Destek ve Danışmanlık
Bu içerik, Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır. Ceza hukuku başta olmak üzere, kamu davası süreçleri, yargılama usulleri ve Yargıtay içtihatları alanında kapsamlı tecrübeye sahibim. Müvekkillerime, dava sürecinin her aşamasında profesyonel hukuki temsil, stratejik savunma planı oluşturma ve hak arama yollarında etkin danışmanlık hizmeti sunmaktayım.
📞 İletişim: 0542 157 06 34
🌐 Web Sitesi: www.gokhanyagmur.com.tr | www.gokhanyagmur.com
Her türlü ceza hukuku ve diğer hukuk dallarındaki sorularınız için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
