(KOSGEB, Bakanlık Destekleri, Hibe ve Vergi Avantajları)
Franchise sistemine yatırım yapmak isteyen girişimciler için devlet destekleri, işletmenin kuruluş maliyetini azaltmak, riskleri dengelemek ve daha hızlı büyümek adına büyük bir fırsattır. Türkiye’de birçok kamu kurumu ve kalkınma ajansı, franchise açmak isteyen girişimcilere hibe, faizsiz kredi, danışmanlık desteği ve vergi avantajı sunmaktadır.
Bu yazıda; franchise yatırımı yapanların başvurabileceği devlet teşvikleri, başvuru süreçleri ve dikkat edilmesi gereken püf noktaları detaylarıyla ele alınacaktır.
1. Türkiye’de Franchise Sistemine Uygulanan Devlet Destekleri Genel Görünüm
Franchise yatırımları, klasik iş kurma modellerine göre daha planlı ve markalı bir yapıya sahip olduğundan, devlet kurumları tarafından da desteklenmeye uygundur. Ancak bu destekler, doğrudan “franchise” adı altında değil, girişimcilik, markalaşma, istihdam, ihracat, AR-GE ve kadın girişimciliği başlıkları altında sağlanır.
Destek veren başlıca kurumlar:
| Kurum / Kuruluş | Sağladığı Teşvik Türleri |
|---|---|
| KOSGEB | Girişimcilik desteği, makine-teçhizat hibesi |
| Ticaret Bakanlığı | Yurt dışı franchise markalaşma, ihracat teşvikleri |
| TÜBİTAK – TEYDEB | Yenilikçi franchise modelleri için AR-GE destekleri |
| İŞKUR | İstihdam teşvikleri, maaş desteği |
| Sanayi Bakanlığı | Dijital franchise modelleri için teknoloji yatırımı |
| Bölgesel Kalkınma Ajansları | Bölge bazlı kira, eğitim ve tanıtım destekleri |
2. KOSGEB Destekleri ile Franchise Açmak
A. KOSGEB Nedir?
KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı), Türkiye’de girişimciliği destekleyen en önemli kurumlardan biridir. Franchise yatırımları, KOSGEB’in girişimcilik destek programlarıyla uyumludur.
B. KOSGEB Girişimcilik Destek Programları
1. Geleneksel Girişimci Desteği
Bu destek, düşük teknoloji içeren, gıda, perakende, hizmet sektöründeki franchise yatırımları için uygundur.
- Kuruluş desteği: 10.000 – 20.000 TL
- Performans desteği: 5.000 – 20.000 TL
- Sertifika desteği: Girişimcilik eğitimi şartı vardır
- Toplam destek: 65.000 TL’ye kadar hibe
2. İleri Girişimci Desteği
Teknoloji veya yazılım temelli franchise sistemleri için uygundur (örneğin: SaaS franchise modelleri).
- Kuruluş desteği: 10.000 – 20.000 TL
- Makine-teçhizat desteği: 100.000 – 300.000 TL (geri ödemesiz / geri ödemeli karışık)
- Mentorluk, danışmanlık, yazılım desteği
- Toplam destek: 375.000 TL’ye kadar çıkabilir
📌 Not: KOSGEB desteğine başvurmadan önce “Girişimcilik Eğitimi” (online veya yüz yüze) tamamlanmalıdır.
C. KOSGEB Desteğiyle Franchise Açma Süreci
- Girişimcilik eğitimi alın
- KOSGEB’e iş planı ve franchise sözleşmesini sun
- İşletmeni kur ve vergi levhasını al
- KOSGEB veri tabanına kaydol
- Destek ödemeleri için fatura ve ödeme belgeleriyle başvuru yap
- Hibe onayı sonrası ödeme alın
3. Ticaret Bakanlığı Destekleri: Yurt Dışına Açılan Franchise Markalarına Teşvik
Franchise markanızı yalnızca Türkiye’de değil, yurt dışında da büyütmek istiyorsanız, Ticaret Bakanlığı’nın Marka Destek Programı’ndan faydalanabilirsiniz. Bu destek, özellikle franchise zinciri olan şirketlerin yurt dışı açılımını hedeflemektedir.
A. Marka ve Turquality Destekleri
- Marka Destek Programı:
Tescilli markanızla franchise sistemi kurarak yurt dışında şube açarsanız, birçok kalem desteklenir: Destek Kalemi Oran Süre Yurt dışı kira giderleri %50 4 yıla kadar Tanıtım giderleri %60 4 yıla kadar Franchise sistem kurulumu %50 4 yıla kadar Danışmanlık ve yazılım %50 4 yıla kadar - TURQUALITY Programı:
Türkiye’nin prestijli markalarını global ölçekte desteklemeyi amaçlayan bu program, franchise zinciri olarak büyümek isteyen markalar için çok kapsamlı destekler içerir. Marka, yönetim, yazılım, danışmanlık, eğitim, reklam, yurt dışı operasyonlar vb. kalemlerde 1 milyon dolara kadar destek sağlanabilir.
📌 Not: TURQUALITY’ye başvurmak için belli sayıda yurt dışı franchise şubenizin aktif olması gerekmektedir.
4. İŞKUR Teşvikleri: Franchise Şubesinde İstihdam Desteği
Yeni bir franchise şubesi açıldığında, işletme en büyük maliyeti personel giderlerinde yaşar. Bu noktada İŞKUR teşvikleri, franchise işletmelerine ciddi katkılar sunabilir.
A. İşbaşı Eğitim Programı
Yeni alınan çalışanlara maaş desteği sağlar.
- Süre: 3 ila 6 ay arası
- Maaş: Asgari ücret düzeyinde
- SGK primleri devlet tarafından ödenir
- Eğitim sonrası çalışanı istihdam ederseniz 6 aydan 30 aya kadar prim teşviki verilir
B. Genç ve Kadın Girişimcilere İstihdam Avantajı
- 18-29 yaş arası genç çalışanlarda SGK işveren primi 1 yıl boyunca devlet tarafından karşılanır
- Kadın çalışanlarda bu süre 2 yıla kadar çıkabilir
- İşe alınan personelin ilk sigortalılığı bu işletmede başlamışsa, daha yüksek teşvik uygulanır
5. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı – Dijital Franchise Yatırımlarına Destek
Eğer franchise sisteminiz teknoloji odaklıysa (örneğin SaaS tabanlı hizmetler, e-ticaret franchise’ları, yazılım temelli hizmet zincirleri), Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sunduğu çeşitli fonlara başvurabilirsiniz.
A. Teknoyatırım Destek Programı
- Ar-Ge’den ticarileşmeye geçen ürünler için
- Franchise ağı üzerinden pazarlanan yenilikçi hizmet modelleri (örneğin dijital pazarlama franchise’ları, CRM yazılım franchise’ları vs.)
- 5 milyon TL’ye kadar yatırım desteği
B. Girişim Sermayesi Fonları
Franchise zincirini büyütmek isteyen teknoloji tabanlı girişimlere melek yatırımcılar ve kamu destekli fonlardan kaynak sağlanabilir.
- TÜBİTAK – TEYDEB
- TUBİTAK BİGG (Bireysel Genç Girişimcilik Programı)
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi destekli VC fonları
6. Bölgesel Kalkınma Ajansları ve Yerel Teşvikler
Her bölgedeki kalkınma ajansları, şehirlerine franchise yatırımı çekmek amacıyla bölgesel destekler sunar. Özellikle AVM dışı lokasyonlara franchise yatırımı yapanlar bu avantajlardan faydalanabilir.
A. Bölgesel Destek Kalemleri
- Kira yardımı
- Eğitim programı hibesi
- Tanıtım ve marka danışmanlığı desteği
- Yerel istihdam teşviki
- Kooperatif destekleri (kadın girişimciler için)
B. Bölge Bazlı Vergi Avantajları
Bazı şehirlerde franchise yatırımları için:
- Vergi indirimi (%40’a kadar)
- SGK primi işveren hissesi desteği
- Yatırım yeri tahsisi
- Faiz desteği sağlanabilir
📌 Örnek: GAP Bölgesi’ndeki illerde gıda sektörüne yapılacak franchise yatırımlarında, 5. ve 6. bölge teşviklerinden yararlanılabilir.
7. Devlet Teşviklerinden Faydalanırken Dikkat Edilmesi Gereken Püf Noktalar
Franchise yatırımınız için devlet desteklerinden yararlanmak, hem mali yükü hafifletir hem de yatırımın geri dönüş süresini kısaltır. Ancak başvuru sürecinde yapılan hatalar, destekten yararlanma şansınızı düşürebilir.
A. Belgelerin Eksiksiz Hazırlanması
- Franchise sözleşmesi, ticaret sicil gazetesi, vergi levhası, kira kontratı gibi belgeler tam olmalıdır.
- Destek sağlayan kurumun istediği iş planı formatına uygun hazırlanmalıdır.
- Bazı teşviklerde fatura tarihleri destek başvurusu sonrası olmalıdır; bu detayı kaçırmayın.
B. Doğru Zamanlama
- Destek başvurusu, işletme faaliyete geçmeden yapılmalıdır. Örneğin KOSGEB’de işletme açılışı sonrası fatura tarihleri önemlidir.
- Bazı destekler için yatırımın tamamlanmış olması şarttır; bu nedenle başvuru koşullarını önceden netleştirin.
C. Uygun Program Seçimi
- Her teşvik programının hedef kitlesi farklıdır. Örneğin TURQUALITY programı, yalnızca belli bir büyüklüğe ulaşmış markalara yöneliktir.
- Küçük ölçekli yeni yatırımcılar için KOSGEB ve kalkınma ajansları daha uygundur.
D. Profesyonel Destek Almak
- Teşvik danışmanları, süreci hızlandırır ve hata riskini azaltır.
- Özellikle büyük meblağlı projelerde danışmanlık ücreti, kazanılacak destek yanında çok düşük kalır.
8. Sık Yapılan Hatalar
- Yanlış Beyan: Gelir-gider projeksiyonunda gereksiz iyimserlik, başvurunun reddine yol açabilir.
- Eksik Evrak: En sık karşılaşılan sorun; bir belgenin eksik ya da yanlış sunulmasıdır.
- Geç Başvuru: Bazı desteklerde son başvuru tarihini kaçırmak, hak kaybına neden olur.
- Yanlış Harcama Türü: Destek kapsamı dışında kalan harcamaları faturalandırmak destek iptaline yol açar.
- Destek Sonrası Uyumsuzluk: Teşvik sonrası işletmenin kapatılması veya faaliyet konusunun değiştirilmesi destek bedelinin geri ödenmesine sebep olabilir.
9. Devlet Teşvikleri ile Franchise Yatırımında Stratejik Yol Haritası
- Yatırım Planını Netleştirin: Hangi sektörde, hangi marka ile franchise açacağınıza karar verin.
- Destek Programlarını Karşılaştırın: KOSGEB, Ticaret Bakanlığı, kalkınma ajansları ve diğer kurumların şartlarını inceleyin.
- Uygun Program Seçin: İş modelinize ve ölçeğinize en uygun desteği belirleyin.
- Belgeleri Hazırlayın: İş planı, franchise sözleşmesi, mali tablolar vb.
- Başvurunuzu Yapın: Online ya da fiziki başvuru süreçlerini tamamlayın.
- Harcama ve Raporlamayı Doğru Yürütün: Teşviklerin en kritik aşaması, raporlama sürecidir.
- Denetim ve Onay Sürecine Hazır Olun: Kurumların saha denetimleri olabilir.
- Yatırım Sonrası Performansı Takip Edin: Teşviklerin sürdürülebilir olması için mali performans raporlarını düzenli sunun.
Sonuç: Devlet Destekleri ile Franchise Başarısını Katlayın
Türkiye’de franchise yatırımı yapmak isteyen girişimciler, doğru devlet teşviklerinden yararlanarak başlangıç maliyetlerini düşürebilir, kârlılık süresini kısaltabilir ve markalarını daha hızlı büyütebilir. Önemli olan, teşviklerin detaylarını iyi bilmek ve doğru stratejiyle başvurmaktır.
📌 Size Özel Franchise Yatırım Danışmanlığı
Franchise sistemine yatırım yapmayı planlıyor, ancak hangi devlet teşviklerinden yararlanabileceğinizi ve başvuru sürecini bilmiyorsanız; yanınızdayım.
Ben Avukat Gökhan Yağmur olarak, franchise sözleşmeleri, yatırım hukuku, teşvik başvuruları ve ticari risk yönetimi konusunda hem hukuki hem de stratejik danışmanlık hizmeti sunuyorum.
📞 İletişim ve detaylı bilgi için:
👉 www.gokhanyagmur.com
👉 www.gokhanyagmur.com.tr
Doğru teşvik, doğru franchise ve doğru strateji ile yatırımınızı güvence altına alın.
