TCK 237. Madde Düzenlemesi

Fiyatları etkileme suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 237. maddesinde, “Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Bu madde ile, serbest piyasa düzenini bozacak şekilde yalan haber yayılması veya hileli yöntemlere başvurulması cezai yaptırım altına alınmıştır.

Kanun Maddesi

Madde 237 –

1. İşçi ücretlerinin veya besin ya da malların değerlerinin artması veya azalması sonucunu doğurabilecek şekilde ve bu amaçla yalan haber ya da havadis yayan veya diğer hileli yolları kullanan kişiye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis ve adlî para cezası verilir.
2. Eğer bu fiil sonucunda gerçekten besin, mal değeri veya işçi ücretleri artar ya da azalırsa, ceza yarı oranında artırılır.
3. Suçun faili ruhsatlı simsar veya borsa tellalı ise, verilecek ceza ayrıca yarı oranında artırılır.

Suçun Koruduğu Hukuki Değer

Bu düzenleme ile korunan değer, serbest piyasa düzeni, ekonomik istikrar ve adil rekabet ortamıdır. Yalan haberler, manipülasyonlar veya hileli yöntemlerle fiyatların yapay olarak değiştirilmesi engellenmek istenmiştir. Böylece hem üreticilerin hem de tüketicilerin ekonomik güvenliği korunmaktadır.

Suçun Unsurları

• Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Ancak ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması halinde ceza daha ağırdır.
• Fiil: Yalan haber veya söylenti yaymak, hileli yöntemlere başvurmak.
• Amaç: Mal veya hizmet fiyatlarını, işçi ücretlerini yükseltmek veya düşürmek.
• Netice: Fiyatların gerçekten değişmesi suçun ağırlaştırıcı sebebidir.

Cezanın Ağırlaşma Halleri

1. Fiil sonucunda fiyatlar gerçekten etkilenirse → ceza %50 artırılır.
2. Fail simsar veya borsa tellalı ise → ceza %50 artırılır.

Bu düzenlemeler, ekonomik düzenin korunması amacıyla yaptırımların daha caydırıcı hale getirilmesini sağlar.

Fiyatları Etkileme Suçunun Unsurları

Hukuki Yarar

TCK m.237’de düzenlenen fiyatları etkileme suçunun amacı, serbest rekabet düzenini ve piyasa dengesini korumaktır. Kanun koyucu, işçi ücretlerinin, temel ihtiyaç maddelerinin veya diğer malların değerlerinin yalan haberler veya hileli yöntemlerle yapay biçimde değiştirilmesini engellemek istemiştir. Bu nedenle, suçun esasen koruduğu hukuki yarar, piyasa güvenliği ve ekonomik istikrardır.

Sermaye Piyasası Araçları İstisnası

Maddenin gerekçesinde, borsalarda işlem gören sermaye piyasası araçlarının değerini etkileyen yalan veya yanıltıcı bilgi verme fiillerinin ayrıca 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun (şimdiki 6362 sayılı SPKn.) ilgili hükümlerinde düzenlendiği vurgulanmıştır. Dolayısıyla, kıymetli evrak fiyatlarını etkilemeye yönelik fiiller bu madde kapsamında değil, özel sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde değerlendirilir.

Maddi Unsur

Suçun maddi unsurunu şu fiiller oluşturur:

• Yalan haber veya havadis yaymak,
• Aynı amaçla hileli yollara başvurmak.

Bu fiillerin mutlaka şu amaca yönelik olması gerekir:

• İşçi ücretlerinin,
• Besin maddelerinin,
• Diğer malların değerinin yapay biçimde artmasını veya azalmasını sağlamak.

Suç, tehlike suçu niteliğindedir. Yani suçun oluşması için fiyatların fiilen değişmiş olması gerekmez; yalan haberin yayılması veya hileli hareketin yapılması suçun tamamlanması için yeterlidir.

Manevi Unsur

Failin kastı, bilerek ve isteyerek piyasayı etkilemeye yöneliktir. Özellikle “maksat” unsuru önemlidir; failin haber yayma veya hileli davranışları, doğrudan fiyatlarda yapay değişiklik oluşturma amacı taşımalıdır.

Netice Sebebiyle Ağırlaşmış Hâl

Kanunun ikinci fıkrasında, failin amacına ulaşması hâlinde yani gerçekten fiyatlarda artış veya düşüş meydana gelirse, ceza yarı oranında artırılır. Burada artık yalnızca tehlike değil, somut zarar gerçekleşmiş olur.

Nitelikli Unsur

Maddenin üçüncü fıkrasında, failin ruhsatlı simsar veya borsa tellalı olması hâlinde cezanın ayrıca artırılacağı düzenlenmiştir. Bu kişiler piyasada güven tesis etmesi gereken kimseler olduklarından, hukuki konumları sebebiyle sorumlulukları daha ağırdır.

---

Böylece fiyatları etkileme suçunun unsurları;

1. Failin hareketi (yalan haber, hileli yol),
2. Amaç unsuru (fiyatları yapay biçimde değiştirme kastı),
3. Tehlike doğuran fiil (sonucun gerçekleşmesine gerek olmaması),
4. Netice sebebiyle ağırlaşma hâli (fiyatların gerçekten değişmesi),
5. Nitelikli hal (simsar veya borsa tellalı tarafından işlenmesi)
   şeklinde özetlenebilir.

Güvenlik Tedbiri Uygulanması

TCK m.237 kapsamında düzenlenen fiyatları etkileme suçu, yalnızca gerçek kişiler açısından değil, tüzel kişiler bakımından da sonuç doğurabilecek bir suç tipidir. Kanun koyucu, bu suçun işlenmesi sonucunda bir tüzel kişinin yararına haksız menfaat sağlanması halinde, söz konusu tüzel kişiye özgü güvenlik tedbirlerinin uygulanacağını açıkça belirtmiştir.

Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri

Türk Ceza Kanunu’nun 60. maddesine göre, tüzel kişiler hakkında uygulanabilecek güvenlik tedbirleri şunlardır:

• İzin veya ruhsatın iptali,
• Müsadere (kazancın el konulması),
• Faaliyetten men.

Dolayısıyla, fiyatları etkileme suçunun işlenmesi sonucu bir şirket, dernek, kooperatif veya benzeri tüzel kişi haksız kazanç elde etmişse, bu tüzel kişiye yönelik olarak yukarıda sayılan yaptırımlar mahkemece hükmedilebilir.

Amaç

Bu düzenleme ile hedeflenen, ekonomik suçlardan elde edilen haksız kazançların tüzel kişilikler üzerinden meşrulaştırılmasını önlemek ve piyasada adil rekabetin korunmasını sağlamaktır.

Sonuç

Kısacası, fiyatları etkileme suçunun yalnızca faile ceza verilmesiyle yetinilmez; suçtan doğrudan veya dolaylı olarak fayda sağlayan tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbiri kararı verilerek ekonomik düzenin korunması sağlanır.

Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması

Adli Para Cezası

Adli para cezası, hapis cezasının yerine veya yanında uygulanabilen bir yaptırımdır. TCK m.237’de düzenlenen fiyatları etkileme suçu için öngörülen temel ceza 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve ayrıca adli para cezasıdır.
Mahkeme, verilen hapis cezası 1 yıl veya daha az ise bu cezayı adli para cezasına çevirebilir. Böylece fail, hapis yerine belirli bir para cezası ödeyerek cezadan kurtulabilir.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

HAGB, sanık hakkında verilen mahkûmiyet kararının hukuki sonuç doğurmaması ve belli bir denetim süresi sonunda ortadan kalkması anlamına gelir. Sanık, denetim süresinde yükümlülüklere uygun davranırsa ceza hiç verilmemiş sayılır.
Fiyatları etkileme suçunda, hükmolunan hapis cezası 2 yıl veya altında ise sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.

Erteleme

Erteleme, mahkeme tarafından hükmedilen hapis cezasının infazının şartlı olarak kaldırılmasıdır. Fail, cezasını fiilen cezaevinde çekmez; bunun yerine belirlenen süre içinde denetim altında tutulur.
Fiyatları etkileme suçunda, hükmolunan hapis cezası 2 yıl veya daha az ise mahkeme fail hakkında cezanın ertelenmesine karar verebilir.

Sonuç

Fiyatları etkileme suçu nedeniyle verilen cezalarda;

• 1 yıl ve altındaki hapis cezaları adli para cezasına çevrilebilir,
• 2 yıl ve altındaki hapis cezaları için HAGB uygulanabilir,
• 2 yıl ve altındaki hapis cezaları ertelenebilir.

Bu hükümler, özellikle ilk kez suç işleyen sanıklar açısından önemli bir hukuki avantaj sağlayarak cezai yaptırımların daha esnek biçimde uygulanmasına olanak tanır.

Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Şikayet Süresi

Fiyatları etkileme suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle, suç işlendiğinde savcılık makamı resen (kendiliğinden) soruşturma başlatır. Mağdurun şikâyetçi olup olmaması soruşturma yapılmasına engel değildir.
Ayrıca, şikayetten vazgeçme durumunda da ceza davası düşmez; süreç kamu düzenine ilişkin kabul edildiği için yargılama devam eder.

Dava Zamanaşımı

Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belirli bir sürede dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen yargılama süresi içinde sonuçlandırılmamışsa davanın düşmesi sonucunu doğuran bir kurumdur.
TCK’ya göre fiyatları etkileme suçunda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.

Sonuç

• Suç şikayete tabi değildir → savcılık doğrudan soruşturur.
• Şikayetten vazgeçme davayı düşürmez.
• Olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıl olup bu süre geçtikten sonra soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.

Bu düzenlemelerle, ekonomik düzeni bozma potansiyeli taşıyan fiyat manipülasyonu fiillerinin uzun süreli takip ve denetime açık olması sağlanmıştır.

Uzlaşma ve Görevli Mahkeme

Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altındaki kişi ile mağdurun, bir uzlaştırmacı aracılığıyla anlaşması sürecidir. Ancak fiyatları etkileme suçu, uzlaşma kapsamında değerlendirilen suçlardan değildir. Dolayısıyla, bu suç işlendiğinde tarafların uzlaşması mümkün değildir ve yargılama kamu adına devam eder.

Görevli Mahkeme

Fiyatları etkileme suçu nedeniyle açılan davalara asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir. Suçun temel şekli için basit yargılama usulü uygulanabilir. Bu sayede, dosya üzerinden daha hızlı ve pratik bir kovuşturma yapılması mümkündür.

Sonuç

Basit yargılama usulü uygulanarak dosya üzerinden karar verilebilir.

Fiyatları etkileme suçu → uzlaşmaya tabi değildir.

Yargılama → asliye ceza mahkemesinde yapılır.

Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?

Avukat Gökhan Yağmur, uzun yıllardır hem bireysel hem de kurumsal müvekkillerine hukukun farklı alanlarında danışmanlık ve dava takibi hizmeti sunan, tecrübeli bir hukukçudur. Akademik altyapısını psikoloji ve hukuk disiplinleri üzerine inşa eden Gökhan Yağmur, bu çok yönlü yaklaşımıyla müvekkillerine yalnızca hukuki değil, aynı zamanda insani değerleri ön planda tutan bir hizmet anlayışı geliştirmiştir.

Küçükçekmece ve Bakırköy başta olmak üzere İstanbul’un pek çok bölgesinde aktif şekilde dava ve danışmanlık süreçleri yürüten Av. Gökhan Yağmur, özellikle aile hukuku, ceza hukuku, ticaret ve şirketler hukuku, fikri mülkiyet hakları ve marka-patent davaları gibi alanlarda uzmanlaşmıştır. Müvekkillerinin sorunlarını yalnızca bir dosya olarak değil, bir hayat hikâyesi olarak gören yaklaşımı, onun mesleğinde fark yaratmasını sağlamaktadır.

Avukat Gökhan Yağmur, aynı zamanda dijital hukuk platformları, öğrencilere yönelik ders notları ve meslektaşlara sunduğu kaynaklarla da hukuk camiasında bilinen bir isimdir. Geliştirdiği web siteleri ve içerikler aracılığıyla hem vatandaşlara hem de hukukçulara güncel ve güvenilir bilgi akışı sunmaktadır.

Her davada şeffaflık, disiplin ve çözüm odaklı stratejiler benimseyen Av. Gökhan Yağmur, hukuki sürecin her aşamasında müvekkilleriyle etkin iletişim kurmayı ilke edinmiştir. Onun için başarı, yalnızca davanın sonucuyla değil, aynı zamanda müvekkillerin güvenini kazanmakla da ölçülmektedir.

📌 Daha fazla bilgi için:
👉 www.gokhanyagmur.com
👉 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 İletişim: 0542 157 06 34