Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu Nedir? (TCK 186)
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu, kişilerin yaşamı ve sağlığı açısından ciddi bir tehlike doğuran fiilleri cezalandıran bir düzenlemedir. Türk Ceza Kanunu’nun 186. maddesi kapsamında değerlendirilen bu suç, bozulmuş veya içeriği değiştirilmiş her türlü yenilecek, içilecek madde ya da ilacın satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulması yoluyla oluşur.
Suçun Tanımı ve Niteliği
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu, TCK’nın “Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar” bölümünde bir tehlike suçu olarak düzenlenmiştir. Bu suçun oluşması için fiil sonucunda bir zarar meydana gelmesi şart değildir; kişilerin yaşamı veya sağlığı açısından tehlike doğması yeterlidir.
Örneğin, herhangi bir kişinin sağlığı zarar görmemiş olsa bile son kullanma tarihi geçmiş sütleri satışa sunan bir market yöneticisi bu suçtan dolayı cezalandırılır.
Gıda veya İlacın Bozulma Durumunun Tespiti
Suçun konusunu oluşturan gıda veya ilaçların bozulmuş veya değiştirilmiş olup olmadığı, kontrol laboratuvarlarında yapılan analizlerle belirlenir. Analiz raporları sonucunda bu ürünlerin insan sağlığı açısından tehlike oluşturup oluşturmadığı ise bilirkişi raporuyla ortaya konulur.
Bu inceleme, suçun tespiti açısından belirleyici niteliktedir ve bilimsel verilere dayanmalıdır.
Mağduriyet ve Müdahillik Durumu
Bu suç, kamu sağlığını korumaya yönelik olduğundan mağdur veya zarar gören kişilerin doğrudan davaya müdahil olarak katılması mümkün değildir. Çünkü suçun koruduğu hukuki değer bireysel çıkar değil, kamunun sağlığıdır.
Suçun Konusu ve Seçimlik Hareketler
TCK m.186’ya göre her türlü yenilecek veya içilecek madde ile ilaç bu suçun konusunu oluşturabilir. Ancak bu maddelerin kişilerin hayatını veya sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya muhteviyatı değiştirilmiş olması gerekir.
Bu suç;
- Satma,
- Tedarik etme, veya
- Bulundurma
fiillerinden herhangi biriyle işlenebilir. Bu nedenle, seçimlik hareketli bir suç niteliği taşır.
Ayrıca, suçun resmî izinle yürütülen bir meslek veya sanatın icrası kapsamında işlenmesi durumunda, cezanın artırılması öngörülmüştür. Bu hüküm, TCK m.186’nın ikinci fıkrasında açıkça düzenlenmiştir.
Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçunun Cezası (TCK 186)
Bu suçun yaptırımı, toplum sağlığını korumak amacıyla oldukça ağırdır. Kanun, fiili işleyen kişiye hem hapis hem de adli para cezası öngörmüştür.
Temel Ceza
Kişilerin yaşamını veya sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş, değiştirilmiş gıda veya ilaçları satan, tedarik eden veya bulunduran kimseler, bir yıldan beş yıla kadar hapis ve bin beş yüz güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır (TCK m.186/1).
Ağırlaştırılmış Hâl
Suçun resmî izinle yürütülen bir meslek veya sanat faaliyeti kapsamında işlenmesi hâlinde, verilecek ceza üçte bir oranında artırılır (TCK m.186/2).
Bu hüküm, kamu güvenini kötüye kullanan profesyonel faaliyetlerin daha ağır şekilde cezalandırılmasını hedefler.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Bu bölüm, mahkeme tarafından hükmedilen cezanın infazı veya sonuçları açısından önem taşır.
Adli Para Cezasının Uygulanabilirliği
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçunda hapis cezası adli para cezasına çevrilemez. Çünkü madde metninde açıkça her iki ceza birlikte öngörülmüştür. Dolayısıyla hâkim, sadece adli para cezasına hükmedemez.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), sanık hakkında verilen cezanın belirli bir denetim süresi içinde sonuç doğurmamasını ifade eder. Sanık bu sürede yükümlülüklerine uyarsa, ceza hiçbir sonuç doğurmayacak şekilde ortadan kalkar.
TCK 186 kapsamında verilen hapis ve adli para cezaları hakkında HAGB kararı verilebilir.
Cezanın Ertelenmesi
Ceza ertelemesi, mahkeme tarafından hükmedilen hapis cezasının cezaevinde infazından koşullu olarak vazgeçilmesidir. Bu suç yönünden, erteleme hükümleri uygulanabilir. Ancak erteleme kararı verilip verilmeyeceği hâkimin takdirine bağlıdır.
Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma Süreçleri
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu bakımından şikayet, uzlaşma ve zamanaşımı kuralları diğer bazı suç tiplerinden farklıdır.
Uzlaşma Kapsamı
Bu suç uzlaşmaya tabi değildir. Yani fail ile mağdur arasında uzlaşma prosedürü uygulanamaz.
Şikayet Hakkı
Suç, şikayete bağlı değildir. Cumhuriyet savcılığı tarafından resen soruşturulur. Bu nedenle şikayetten vazgeçilse dahi ceza davası düşmez.
Zamanaşımı Süresi
Dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır. Suçun işlendiği tarihten itibaren sekiz yıl geçmesi hâlinde dava açılmamışsa veya dava bu süre içinde sonuçlanmamışsa, kamu davası düşer.
Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçunda Görevli Mahkeme
Bu suçla ilgili yargılamalar, asliye ceza mahkemesi tarafından yürütülür. Çünkü TCK m.186 kapsamındaki fiiller, genel ceza mahkemelerinin görev alanına girer.
Asliye ceza mahkemesi, olayın delillerini, bilirkişi raporlarını ve analiz sonuçlarını değerlendirerek karar verir. Bu süreçte, kamu sağlığını koruma amacı esas alınır.
Bozulmuş veya Değiştirilmiş Gıda veya İlaçların Ticareti Suçu Yargıtay Kararları
Anahtar kelime: bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu hakkında Yargıtay içtihatları, hem suçun oluşum şartlarını hem de yargılama sürecinde dikkat edilmesi gereken usulî hususları ortaya koymaktadır. Aşağıda, TCK m.186 kapsamında verilen önemli karar örnekleri yer almaktadır.
Etin İnsan Sağlığına Zararlı Olup Olmadığına Dair Bilirkişi Raporu
TCK’nın 186/1. maddesinde, kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş veya değiştirilmiş gıda ve ilaçların satılması, tedarik edilmesi veya bulundurulmasının cezalandırılacağı belirtilmiştir.
Yargıtay, tek tırnaklı hayvan eti olduğu tespit edilen numunelere ilişkin davada, bu etlerin insan sağlığına zararlı olup olmadığının uzman bir kurum raporuyla belirlenmesi gerektiğine hükmetmiştir. Eğer ürünler insan sağlığına zararlı bulunursa TCK 186/1 kapsamında değerlendirme yapılmalı, zararsız olduğu tespit edilirse 5996 sayılı Kanun’un 21/5 ve 40/1-d maddeleri uyarınca işlem yapılmalıdır. Eksik araştırma ile hüküm kurulması, bozma nedeni sayılmıştır.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2020/2256)
Gıda Maddelerinin Niteliğine İlişkin Raporlarda Çelişki
Bursa ve İstanbul İl Kontrol Laboratuvar Müdürlüklerinin raporları arasında çelişki bulunması üzerine, Yargıtay bu raporların uzman bilirkişi tarafından değerlendirilmesini ve çelişkilerin giderilmesini zorunlu görmüştür.
Ayrıca, aflotoksin tespitine ilişkin olarak maddenin üretim aşamasında mı yoksa saklama koşulları sırasında mı oluştuğunun araştırılması gerektiği vurgulanmıştır. Bu araştırma yapılmadan verilen hüküm eksik inceleme ve yetersiz gerekçe nedeniyle bozulmuştur.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/4126)
Son Kullanma Tarihi Geçmiş Ürünlerin Satışa Sunulması
Somut olayda, sanığın işlettiği markette son kullanma tarihi geçmiş sütlerin satış reyonunda bulunduğu, bir çocuğun bu sütü içmesi sonucu basit tıbbi müdahale ile giderilebilecek bir zarar meydana geldiği belirlenmiştir.
Sanığın “unutulduğunu” beyan etmesi ve suçunu ikrar etmesine rağmen, TCK 186 kapsamında değerlendirme yapılmaksızın beraat kararı verilmesi hukuka aykırı bulunmuştur.
(Yargıtay 12. Ceza Dairesi, Karar: 2014/9759)
Müdahillik Talebinin Reddi
Yargıtay’a göre, bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu kamunun sağlığını korumayı amaçlayan bir suçtur. Bu nedenle bireylerin veya kurumların, CMK 237. madde uyarınca “suçtan zarar gören” sıfatıyla davaya katılması mümkün değildir.
Bu ilkeye aykırı biçimde şikayetçinin davaya katılmasına ve lehine vekalet ücretine hükmedilmesi hukuka aykırıdır.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/3831)
Benzer şekilde, Yargıtay başka bir kararında da suçun “kamunun sağlığına karşı suçlar” arasında yer aldığı gerekçesiyle şikayetçi vekilinin temyiz isteminin reddine hükmetmiştir.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/3519)
Hazır Yemek Numuneleri Hakkında Bilirkişi Raporu
Sivas İl Kontrol Laboratuvarı ve Sivas İl Tarım Müdürlüğü raporlarında, hazır yemek numunelerinin Türk Gıda Kodeksi Mikrobiyolojik Kriterler Tebliği’ne aykırı olduğu tespit edilmiştir.
Yargıtay, bu numunelerin kişilerin sağlığını tehlikeye sokacak biçimde bozulmuş olup olmadığının uzman kişilerden alınacak raporlarla belirlenmesi gerektiğine karar vermiştir.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2017/4678)
Alkol İçeren Maddelerde Limit Değerlerin Değerlendirilmesi
Mersin İl Kontrol Laboratuvarı Müdürlüğü tarafından düzenlenen analiz raporlarında, suç konusu alkol örneklerinin mevzuatta izin verilen limitler çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Yargıtay, bu tür maddelerin kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak nitelikte olup olmadığının uzman raporuyla saptanması gerektiğini vurgulamış, eksik inceleme yapılmasını bozma nedeni olarak kabul etmiştir.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2017/4407)
Yemek Şirketi Yöneticilerinin Cezalandırılmasında Hata
Sanığın yemek şirketi yöneticisi olarak faaliyet göstermesi, Yargıtay tarafından resmî izinle yürütülen bir meslek veya sanatın icrası kapsamında değerlendirilmemiştir.
Bu nedenle, sanık hakkında TCK 186/2 uyarınca nitelikli hal uygulanması hukuka aykırı bulunmuştur.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/2955)
E-Coli Bakterisi Tespiti
İl Sağlık Müdürlüğü tarafından alınan yemek numunesinde E-Coli bakterisi tespit edilmiştir. Yargıtay, bu bakterinin insan sağlığını ciddi biçimde tehlikeye soktuğunu belirterek, sanığın eyleminin TCK 186/1 kapsamında bozulmuş gıda ticareti suçunu oluşturduğuna hükmetmiştir.
Mahkemenin suçu farklı vasıfta değerlendirerek “tüketilecek şeylere zehir katma” olarak nitelendirmesi hatalı bulunmuştur.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/1095)
Tavuk Döner ve Ayran Nedeniyle Gıda Zehirlenmesi
Bu olayda mağdurların tavuk döner ve ayran tükettikten sonra gıda zehirlenmesi yaşadığı ileri sürülmüştür. Ancak Yargıtay, suçun oluşabilmesi için bozulmuş veya değiştirilmiş ürünlerden alınmış numuneler üzerinde analiz yapılması gerektiğini, bu inceleme yapılmadan sonuca varılamayacağını belirtmiştir.
Somut olayda numune alınmadığından ve analiz yapılamadığından, sanığın beraatine dair kararın bozulmasına yönelik görüşe katılınmamıştır.
(Yargıtay 20. Ceza Dairesi, Karar: 2016/317)
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
