Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu (TCK 191): Tanım, Cezalar, Denetimli Serbestlik, Etkin Pişmanlık ve Kişisel Kullanım Miktarı
Uyuşturucu madde kullanma suçu (TCK 191) nedir? Kullanmak için bulundurma ile ticaretin ayrımı, cezalar, denetimli serbestlik, etkin pişmanlık (TCK 192), zamanaşımı ve görevli mahkeme. Aynı bilgi, özgün anlatımla.
Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu Nedir? (TCK 191)
Bu bölümde, uyuşturucu madde kullanma suçunun kanuni çerçevesi, fiil türleri ve temel tanımlar açıklanmaktadır. Tanım, TCK m.191 hükümleri esas alınarak, metindeki bilgi aynen korunarak özgün biçimde aktarılmıştır.
Kişisel kullanım amacıyla uyuşturucu maddeyi (örneğin esrar, eroin, kokain vb.) satın alan, herhangi bir surette kabul eden, kullanma amacıyla bulunduran ya da herhangi bir şekilde kullanan kimse uyuşturucu madde kullanma suçunu veya kullanmak için bulundurma fiilini işlemiş sayılır (TCK m.191).
Suçun İki Temel Görünümü
Özet: TCK m.191 kapsamında iki ana fiil türü vardır: doğrudan uyuşturucu madde kullanma ve kullanmak amacıyla bulundurma/satın alma/kabul etme. Aşağıdaki alt başlıklar, tanımların kapsamını ve sınırlarını netleştirir.
- Uyuşturucu madde kullanma: Bir kimsenin uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ağızdan ya da burundan almak; damardan veya deri altından şırınga etmek ya da başka herhangi bir yöntemle vücuduna almak suretiyle gerçekleşir.
- Kullanmak için bulundurma: Kişinin kendisine veya başkasına ait uyuşturucu maddeyi kullanmak amacıyla, fiilî ve/veya hukuki egemenliği altında tutmasıdır. Bulundurma, madde üzerindeki fiilî egemenliğin devamını ifade eder ve bu nedenle kesintisiz suç niteliği taşır; sürenin kısa veya uzun olması suçun oluşumu bakımından önem taşımaz (YCGK-K.2020/102).
Kişisel Kullanım Sınırını Aşma ve Ticaret Ayrımı
Özet: Miktar, amaç ve delil durumuna göre uyuşturucu madde kullanma suçu ile ticaret suçu ayrılmaktadır. Kişisel kullanım miktarını aşan bulundurma, ticaret suçu kapsamında değerlendirilir.
Kişisel ihtiyacı aşan ölçüde uyuşturucu madde bulundurulduğunda, fiil uyuşturucu madde ticareti suçu olarak cezalandırılır.
Kullanmak İçin Uyuşturucu Madde Bulundurma Suçunun Şartları
Özet: “Kullanmak için bulundurma” ile “ticaret” arasındaki ayrım, bulundurma amacının tespitine dayanır. Aşağıdaki ölçütler YCGK-K.2013/423 kararındaki kriterlere göre sıralanmıştır.
Ayırt Etme Kriterleri (YCGK-K.2013/423)
1) Uyuşturucu Maddenin Miktarı
Kişisel kullanım sınırını aşan miktarlar, kullanım amacını aşan bir amaçla (ör. satış, nakil) bulundurulduğuna işaret eder. Kişinin fiziki/ruhi durumu ile maddenin niteliği/cinsi/kalitesi dikkate alınır. Adli Tıp uygulamalarında esrar kullanıcılarının her defasında yaklaşık 1–1,5 gram, günde üç kez tüketebildiği bildirilmiştir. Yıllık kullanım miktarının üzerinde uyuşturucu bulunduran kişinin, uyuşturucu madde kullanma suçu dışında bir amaçla hareket ettiği kabul edilir.
2) Failin Davranışları
Failin, elindeki maddeyi başkasına satma, devretme, tedarik etme yönünde davranışları bulunup bulunmadığı araştırılır. Tanık ya da diğer sanık beyanlarıyla satış iddiası destekleniyorsa fiil ticaret olarak vasıflandırılır. Müşteri arama, pazarlık yapma, numune gösterme gibi eylemler de ticaret göstergesidir.
3) Maddenin Bulundurulduğu Yer
Kişisel kullanım amacıyla bulunduran kimse maddeyi kolay ulaşılabilir bir yerde (ör. ev, işyeri) tutar. Zor erişilen yerlere zulalama (ör. depo) ticaret (alım-satım) şüphesini güçlendirir.
4) Bulunduruluş Şekli
Çok sayıda, özenle hazırlanmış küçük paketçikler, hassas terazi, ambalaj malzemelerinin varlığı, kullanım dışı amaçlara işaret eder. Madde bulaşıklı hassas terazi yakalanması da ticaret lehine önemli bir belirti sayılır.
5) Çeşitlilik
Farklı türde uyuşturucu maddelerin birlikte bulundurulması, her biri ayrı ayrı kullanım sınırında olsa dahi ticaret suçuna işaret eden bir belirtidir (ör. esrar, eroin, kokain, MDMA, sentetik kannabinoidlerin birlikte bulunması).
6) Failin Kullanıp Kullanmaması
Failin kullanıcı olması, kullanmak için bulundurma olasılığını destekleyen bir veri olarak değerlendirilir.
7) Sosyo-Ekonomik Durum
Diğer delillerle birlikte failin gelir durumu, geçimini nasıl sağladığı gibi unsurlar da amaç tespiti bakımından dikkate alınır.
Uyuşturucu Madde Kullanma veya Bulundurma Suçunun Cezası
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu için temel hapis aralığı ve belirli mekânlara yakın işlenmesi halinde artırım oranı aşağıda yer almaktadır.
- Temel ceza: Kullanmak için uyuşturucu madde satın alan, kabul eden, bulunduran veya kullanan kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
- Nitelikli hâl: Suç; okul, yurt, hastane, kışla, ibadethane gibi toplu bulunulan yerlerin veya bunların işaretlenmiş sınırlarına 200 metreden yakın umumi/umuma açık yerlerde işlenirse ceza yarı oranında artırılır (3 yıldan 7,5 yıla kadar hapis).
Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (TCK 191)
Özet: Yeterli şüphe oluştuğunda savcı, 5 yıl süreyle kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verebilir; bu süreçte denetimli serbestlik ve gerektiğinde tedavi uygulanır.
Cumhuriyet savcısı, yeterli şüphe gördüğünde şüpheli hakkında 5 yıllık erteleme kararı verir ve erteleme süresince yükümlülüklere uymamanın sonuçları konusunda şüpheliyi uyarır. Bu dönemde asgari 1 yıl denetimli serbestlik uygulanır; süre, denetimli serbestlik müdürlüğünün teklifi üzerine veya resen savcı kararıyla altışar ay olmak üzere en fazla 2 yıl uzatılabilir. Gerek görüldüğünde tedaviye karar verilebilir. Savcı, erteleme süresi içinde şüphelinin uyuşturucu kullanıp kullanmadığını belirlemek için yılda en az iki kez ilgili kuruma sevk kararı verir.
Ertelemenin Kaldırılması ve Sonuçları
Aşağıdaki hallerde erteleme kaldırılarak kamu davası açılır:
- Yükümlülüklere veya tedavi gereklerine ısrarla uymama,
- Tekrar kullanmak için uyuşturucu madde satın alma, kabul etme veya bulundurma,
- Uyuşturucu madde kullanma.
Erteleme süresinde tekrar kullanmak için satın alma/kabul/bulundurma ya da kullanma fiilleri, dördüncü fıkra uyarınca ihlal sayılır; ayrı soruşturma/kovuşturma konusu yapılmaz.
Denetimli Serbestlik ve İhlal Prosedürü
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu bakımından denetimli serbestlik; tebligat, başvuru ve programa uyum adımlarıyla işler. İhlallerin yaptırımı, dosyanın savcılığa gönderilmesi ve davanın açılması sürecini doğurabilir.
- Savcı, 5 yıllık erteleme kararını ve yükümlülükleri şüpheliye tebliğ eder; dosya Denetimli Serbestlik Şube Müdürlüğüne gönderilir.
- Şube, şüpheliye tebligat yapar; 10 gün içinde başvurarak denetim programına katılması zorunludur.
- 10 gün içinde başvuru yapılmazsa, uyulmadığına dair tutanak düzenlenir ve dosya savcılığa gönderilir; savcı iddianame düzenleyerek kamu davası açabilir.
- Program başladıktan sonra iki kez ihlal hâlinde denetim dosyası ihlal nedeniyle kapatılır ve savcılığa gönderilir.
- Erteleme süresinde yükümlülük ve yasaklara uyulması hâlinde kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilir.
- İhlal hâlinde mahkeme duruşma açar; sanığa uyarı içeren davetiye tebliğ edilir. Tebligata rağmen duruşmaya gelinmemesi veya beyan bildirilmemesi hâlinde, sanığın yokluğunda hüküm verilebilir.
Cezanın Ertelenmesi, Adli Para Cezası ve HAGB
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu, miktarı itibarıyla adli para cezasına çevrilmeye elverişli değildir. Ancak HAGB ve cezanın ertelenmesi koşulları gerçekleşirse uygulanabilir.
- Adli para cezasına çevirme: Suçun ceza miktarı dolayısıyla elverişli değildir.
- HAGB: Kamu davası açılıp yargılama sonunda, koşulları oluştuğunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir.
- Erteleme: Mahkeme, belirlenen hapis cezasının infazından şartlı vazgeçebilir; uyuşturucu madde kullanma suçu bakımından ertelemeye hükmedilebilir.
Mahkûmiyet Halinde Tedavi ve Rehabilitasyon Tedbiri
Özet: TCK m.191 gereği mahkûm olanlar için infaz aşamasında tedavi ve rehabilitasyon süreçleri denetimli serbestlik kapsamında yürütülür.
TCK m.191 uyarınca mahkûmiyet hâlinde, infaz sırasında denetimli serbestlik programı çerçevesinde tedavi ve rehabilitasyon uygulanır. 5275 sayılı Kanun m.105/A-5 uyarınca, bu suçtan hükümlüler tedavi ve rehabilitasyon programlarına katılmakla yükümlüdür.
Etkin Pişmanlık (TCK 192)
Özet: Resmî makamlar öğrenmeden önce temin kaynağını bildirme hâlinde ceza verilmez; öğrenildikten sonra yardımın niteliğine göre cezada indirim yapılabilir. Tedavi talebi de belirli koşullarda cezasızlık sonucunu doğurur.
- Resmî makamlar öğrenmeden önce: Kullanmak için uyuşturucu madde satın alan/kabul eden/bulunduran, maddeyi kimden, nerede, ne zaman temin ettiğini bildirerek suçluların yakalanmasını ya da maddenin ele geçirilmesini kolaylaştırırsa cezaya hükmolunmaz.
- Öğrenildikten sonra: Suçun ortaya çıkmasına ve fail/ortakların yakalanmasına gönüllü katkı sağlayan kişi hakkında, yardımın niteliğine göre ceza ¼’ten ½’ye kadar indirilir.
- Tedavi talebi: Kullanıcı hakkında soruşturma başlamadan önce resmî makamlara başvurup tedavi talep edilirse, cezaya hükmolunmaz.
Kişisel Kullanım Sınırı/Miktarı (HSYK Görüşü)
Özet: HSYK’nın 16–19 Mayıs 2013 tarihli görüşünde, uygulamada benimsenen kişisel kullanım sınırları ve Yargıtay’ın benimsediği miktar kriterleri paylaşılmıştır; her dosya kendi koşullarıyla değerlendirilir.
- Uygulamada bir dönem yıllık 1 kg esrar kişisel ihtiyaç olarak bilinse de, son dönemde 600–700 gram üzeri esrarın ticaret amacıyla bulundurulduğu Yargıtay’ca benimsendiği gözlemlenmiştir.
- Eroin ve kokain: Başka yan delil yoksa, kişiden ele geçirilen 20 gram ve üzeri miktar ile; sentetik haplarda 50 adet ve üzeri, ticaret amacına işaret ettiği paylaşılmıştır.
- Günlük kullanım araştırmaları: Esrar için 2 gram, eroin için 150 mg, kokain için 60 mg, haplar için 3–4 adet.
- Çeşitlilik: Daha düşük miktarlar olsa bile birden fazla türün birlikte ele geçmesi ticaret olarak değerlendirilebilir (ör. 50 g esrar + 2 g eroin + 8 adet hap).
- Bu kıstaslar temel alınsa bile, her dosya olay ve failin özgü koşulları ile değerlendirilmelidir.
Zamanaşımı ve Şikâyet
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu, şikâyete bağlı değildir. Soruşturma ve kovuşturma, dava zamanaşımı süresi içinde her zaman yapılabilir.
- Şikâyete bağlılık: Yoktur; belirli bir şikâyet süresi aranmaz.
- Dava zamanaşımı: Suçun işlendiği tarihten itibaren kanuni süre içinde sonuçlanmayan davalarda düşme sonucunu doğuran kurumdur. Uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma için zamanaşımı süresi 8 yıldır.
İspat
Özet: İspat çoğunlukla maddenin ele geçirilmesi veya tıbbi deliller üzerinden yürür. Soyut ikrar tek başına mahkûmiyet için yeterli değildir.
Uyuşturucu madde ele geçirilemediğinde, sanığın tıbbi delillerle madde kullandığının ispatlanması gerekir. Sadece ikrara dayanılarak mahkûmiyet kurulamaz; çünkü ikrar edilen maddenin türünün belirlenememesi nedeniyle ispat gerçekleşmiş sayılmaz.
- Y10CD-2020/1319: Sanığa ait madde ele geçirilememesi, tıbben kullanımın saptanamaması ve soyut ikrardan başka delil bulunmaması hâlinde beraat gerekir; mahkûmiyetin bozulması gerekir.
- Y10CD-K.2019/1620: Benzer şekilde, maddenin ele geçmemesi ve tıbbi saptamanın yapılamaması hâlinde, soyut ikrar dışında yeterli, yasal ve şüpheden uzak kanıt bulunmadıkça mahkûmiyet verilemez.
Uyuşturucu Maddenin Kanda ve İdrarda Tespit Süreleri
Özet: Tespit süreleri maddenin türüne, miktarına, kullanım sıklığına ve kişisel özelliklere göre değişir. Aşağıdaki aralıklar genel bilgi niteliğindedir.
- Esrar/Kenevir (THC): Kanda ortalama tek kullanımda ~3 gün, kronik kullanımda ~2 hafta; idrarda ~3 haftaya kadar (Y8CD-K.2018/12391).
- Morfin: İdrarda 3–6 gün (Y8CD-K.2018/14211); kanda daha kısa.
- Kokain: Kanda ~24–48 saat; idrarda 2–10 gün.
- Eroin: Kanda 6–12 saat, metabolitleri 1–3 gün; idrarda 3–4 gün.
- Amfetaminler: Kanda 12 saat–birkaç gün; idrarda ~12 saat içinde saptanabilir.
- Bonzai: İdrarda 3–4 gün; kanda tespit edilemeyebilir.
- MDMA (Ekstazi): Kand/idrarda 3–4 gün.
- Metanfetamin: İdrarda 3–5 gün, kanda 1–3 gün.
Not: Kullanım miktarı, sıklığı ve bireysel etkenlere bağlı olarak bu süreler değişkenlik gösterebilir. Uyuşturucu maddeler saçta 90 güne kadar tespit edilebilir.
Görevli Mahkeme
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu ve kullanmak için bulundurma fiilleriyle ilgili yargılama asliye ceza mahkemesi tarafından yapılır.
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın alma, kabul etme, bulundurma ya da kullanma fiillerinde görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir.
Uyuşturucu Kullanma ve Bulundurma Suçu Yargıtay Kararları
Bu bölüm, uyuşturucu madde kullanma suçu ile kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma fiillerine ilişkin Yargıtay ve Ceza Genel Kurulu içtihatlarını, aynı bilgiyi koruyarak özgün anlatımla bir araya getirir. Kararlarda, kişisel kullanım sınırı, ekonomik durum, paketleme biçimi, tebligat usulleri ve denetimli serbestlik ihlali gibi ölçütlerin uyuşturucu madde kullanma suçu ile ticaret ayrımındaki belirleyici rolü vurgulanmaktadır.
Uyuşturucu Madde (Eroin) Kullanma Sınırı ve Ekonomik Durumun Değerlendirilmesi
Özet: Ele geçirilen miktar, paketleme şekli, zaman-mekân akışı ve failin ekonomik durumu birlikte incelenir; kişisel kullanım sınırını aşan ve satışa elverişli paketleme ticaret lehine delalet eder.
17.03.2013 günü, “dur” ihtarına uymayan sanığın kovalamaca sonrası yakalanması üzerine, üst aramasında 11 fişek hâlinde 6,5 gram eroin bulunmuştur. Eroinin ortalama tek doz 0,01–0,02 gram, günlük 4–6 doz tüketim kabulü karşısında, yakalanan miktar haftalık kullanımın çok üzerindedir. Sanığın, eroini satışa hazır fişekler hâlinde taşıması, “yüklü miktar eroin” beyanı, ikametine doğrudan dönmeyip yaklaşık 1 saat 40 dakika çevrede dolaşması ve piyasa değeri ile ekonomik/kişisel hâlin uyumsuzluğu birlikte gözetilerek, maddenin kullanma dışı amaçla bulundurulduğu kabul edilmiştir (CGK 2020/104 E., 2022/444 K.). Bu yaklaşım, uyuşturucu madde kullanma suçu ile ticaret suçunun ayrışmasında somut kriterleri göstermektedir.
Yakalamadan Sonra Yer Gösterme ve Etkin Pişmanlık (TCK 192/3)
Özet: Yakalamadan sonra yapılan yer gösterme, tek başına suçun ortaya çıkarılmasına yardım sayılmaz; etkin pişmanlık indirimi için katkının niteliği önemlidir.
Sanık, 6.315 gr toz esrarla yakalandıktan sonra, yer göstermeyle 2.930 gr daha esrarın ele geçirilmesini sağlamıştır. Ancak bu katkı, olayın yakalamadan sonra gerçekleşmesi ve soruşturmayı esaslı biçimde kolaylaştırmaması nedeniyle etkin pişmanlık kapsamında kabul edilmemiş; uygulamama isabetli bulunmuştur (Yargıtay 10. CD, K.2021/4168).
Esrarın Kişisel Kullanım Sınırı ve Kullanmak İçin Bulundurma
Özet: Somut, şüpheden uzak deliller yoksa ve yıllık kullanım sınırı içinde kalınmışsa “kullanmak için bulundurma” kabul edilir.
Adli Tıp raporunda 1.335 gr kenevirden 345,510 gr toz esrar elde edilebileceği belirtilmiştir. Teknik/fiziki takip, tanık beyanı, iletişimin tespiti gibi kesin ve inandırıcı delil bulunmadığı; miktarın yıllık kişisel kullanım sınırında kaldığı ve sanığın istikrarlı savunmasının aksi kanıtlanamadığı gerekçeleriyle, ticaret suçuna ilişkin şüphe aşılmamıştır (CGK 2013/423).
Denetimli Serbestlik İhlali: Israr Şartı ve Tebligat
Özet: Uyuşturucu madde kullanma suçu bakımından denetimli serbestlikte “ısrar”ın oluşması için usule uygun ilk tebligat, ardından “uymama hâlinde ısrar sayılacağı” uyarısını içeren ikinci tebligat zorunludur.
- Israr prosedürü: TCK 191/4-a uyarınca, yükümlülüklere veya tedavi gereklerine ısrarla uymama için birinci tebligatın ardından “uymama hâlinde ısrar sayılacağı” içerikli yeniden tebligat yapılmalı; buna rağmen uyulmazsa kamu davası açılmalıdır (Yargıtay 10. CD, 2016/1761).
- KES kararı kesinleşmeden infaz: Kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı kesinleşmeden denetim-tedaviye başlanamaz; ısrar yönünden dosyada belge yoksa dava açılamaz (Yargıtay 9. CD, 2016/4447).
- Usulsüz tebligat: Sanığın bildirdiği adrese değil, eski adrese tebligatla infaz dosyası kapatılamaz; bu hâlde ihlalden söz edilemez (Yargıtay 20. CD, 2017/544).
- Askerlik/mernis araştırması: Tebligat tarihi itibarıyla terhis durumu araştırılmadan verilen hüküm usulsüzdür (Yargıtay 20. CD, 2017/203).
Bu içtihatlar, uyuşturucu madde kullanma suçu kapsamında denetimli serbestlik rejiminin doğru işletilmesinin önemini ortaya koyar.
Bulundurma/Nakletme, Paket Sayısı ve Sabıka Kaydı
Özet: Çok sayıda paket, geçmiş UYAP kayıtları ve önceki mahkûmiyetler, ticaret suçunu destekleyici delillerdir.
Önleme aramasında sanığın elindeki poşetten 25 paket esrar çıkmıştır. Sanığın daha önce 35 paket ile yakalandığı ve uyuşturucu ticaretinden mahkûmiyetinin bulunduğu tespit edilmiştir. Paket sayısı ve mükerrer benzer yakalama, bulunduran/nakleden seçimlik hareketleriyle birlikte TCK 188/3 kapsamında ticaret kabul edilmiştir (CGK, K.2021/14).
İstihbarî Bilgi ve Kişisel Kullanım Sınırı
Özet: Yıllık sınırı çok aşan miktarlar ve ekili/kurutulmuş kenevir buluntuları ticaret lehine yorumlanır; soyut ihbar ise tek başına yeterli değildir.
- Sanığın evinde 2.164 gr (yaklaşık 1.500 gr toz esrar) kenevir ele geçirilmiş; yıllık kullanımın çok üzerinde olduğundan satmak amacıyla bulundurma kabul edilmiştir (Yargıtay 10. CD, 2007/573).
- Buna karşılık, kişisel sınırı aşmayan miktar ve somut delil yokluğu hâlinde, TCK 191/1 uygulanmalı; salt soyut ihbarla TCK 188/3’ten mahkûmiyet kurulamaz (Yargıtay 10. CD, 2007/6552).
Eroinde Kişisel Sınır ve Kullanmak İçin Bulundurma Ayrımı
Özet: Günlük/aylık kullanım hesabı yapılarak toplam miktar değerlendirilir; çok günlük ihtiyacı aşan eroin ticaret göstergesi sayılabilir.
Sanıkta net 5 gram eroin bulunmuş; günlük ~60 mg kabulüyle ~83 günlük ihtiyacı karşılaması karşısında, satmak amacıyla bulundurma olarak nitelendirilmiştir (Yargıtay 10. CD, 2014/198). Keza 296,1 gram eroin, 20 gramlık yıllık sınırın çok üzerinde olduğundan ticaret suçudur (Yargıtay 10. CD, 2017/2719). Bu ölçütler, uyuşturucu madde kullanma suçu ile ticaret ayrımında eroin bakımından miktar kriterini somutlar.
İki Ayrı Yerden Ele Geçen Esrarın Kullanım Sınırı İçinde Kalması
Özet: Ev ve seradan ele geçen toplam esrar, kişisel sınırlar içindeyse ve satışa dair somut kanıt yoksa “kullanmak için bulundurma” kabul edilir.
İkametten 530 gr bitki parçası (net 212 gr toz esrar), seradan 97 gr yaş kenevir (net 14,55 gr toz esrar) elde edilebileceği raporlanmıştır. Satışa yönelik somut kanıt bulunmaması, madde miktarının kişisel kullanım sınırında olması ve sanığın istikrarlı savunması nedeniyle kullanmak için bulundurma kabul edilmiştir (CGK, 2012/1769).
Bonzai (THJ-2201) ve MDMA: Kullanım Sınırı İçinde Bulundurma
Özet: Kullanım sınırında kalan MDMA ve bonzainin, satışa yönelik somut delil olmadan ticaret sayılması bozma nedenidir.
Sanığın üzerinde 61 adet MDMA tablet ve 4 gram THJ-2201 (bonzai) bulunmuştur. Satışa ilişkin kuşkuyu aşan delil yokluğu nedeniyle kullanmak için bulundurma kabul edilmesi gerekirken ticaretten mahkûmiyet bozma sebebi sayılmıştır (Yargıtay 10. CD, 2015/32606).
Esrar Elde Etmek Amacıyla Kenevir Ekiminde Kullanım Maksadı
Özet: Münhasıran kendi kullanımı için kenevir eken sanık hakkında, satışa dair kesin delil yoksa “münhasıran kendi kullanımı için esrar elde etmek” suçu uygulanır.
Sanığın evinde 4 kök (daralı 6 gram) kenevir ele geçirilmiştir. Satışa yönelik kuşkuyu aşan kesin delil bulunmadığından münhasıran kendi kullanımı kabul edilmiştir; ticaret amacıyla kenevir ekmeden mahkûmiyet bozma sebebidir (Yargıtay 10. CD, 2016/581).
Kullanmak İçin Bulundurma – Parmak İzi ve Ayrı Dosya Delilleri
Özet: Aynı tarihte başka adreste ele geçen esrarlar üzerinde sanığın parmak izi varsa, bu kısım için ayrıca soruşturma açılıp birleştirilerek tüm deliller birlikte değerlendirilmelidir.
Ev aramasında 25 gr esrar ve 34 adet hap bulunmuş; hapların kafein içerdiği raporlanmıştır. Esrar kişisel kullanım düzeyinde olsa da, başka sanıkların ikametinde ele geçen defter kâğıdına sarılı esrarlardan birindeki parmak izi sanığa ait çıkmıştır. Bu kısım yönünden ayrı dava açılıp birleştirme ile tüm deliller değerlendirilmeden hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 9. CD, 2016/97).
Denetimli Serbestlik İhlali ve Duruşma Açılmadan Hüküm Kurulması
Özet: Denetimli serbestlik ihlali iddiasında duruşma açılmalı, sanığa uyarı içerikli davetiye usulüne uygun tebliğ edilmelidir.
TCK, tedbire uymayan hakkında davaya devam öngördüğünden, sanığa “gelmezse cezaya hükmolunabileceği” uyarısını içeren davet tebliğ edilmeden ve duruşma açılmadan hüküm kurulması hukuka aykırıdır (Yargıtay 20. CD, 2017/233).
Israr Şartının Somut Uygulaması (İki Aşamalı Uyarı)
Özet: İlk uyarı ve bilgilendirme formu tebliği sonrası ihlal; ayrıca ikinci yazılı uyarı ve 10 gün içinde başvuru gereklidir; iki ihlal “ısrar”ı doğurur.
Şüpheli, ilk tebligatla Denetimli Serbestlik Müdürlüğü’ne başvurmuş; bilgilendirme formu imza karşılığı tebliğ edilmiştir. Daha sonra numune vermeme nedeniyle birinci ihlal oluşmuş; yazılı uyarı ikinci kez tebliğ edilmesine rağmen 10 gün içinde başvurmayarak ikinci ihlali gerçekleştirmiştir. Bu durumda ısrar koşulu gerçekleşmiş olduğundan, “karar verilmesine yer yoktur” denilmesi yerine esas hakkında hüküm kurulmalıdır (Yargıtay 10. CD, 2017/4456). Bu standart, uyuşturucu madde kullanma suçu dosyalarında denetim ihlallerinin hukuki sonucunu belirler.
KES – Denetimli Serbestlik ve Başvuru/İtiraz Usulü
Özet: Denetimli serbestlik müdürlüğünün dosya kapatma işlemi idari işlem niteliğinde olmayıp, uygun merciye itiraz mümkündür; görevli merci soruşturma aşamasında sulh ceza hâkimliğidir.
KES ve tedbir kararını takiben sanığın süresinde başvurmaması nedeniyle dosyanın kapatılmasına ilişkin itirazın merci ve usul yönünden hatalı şekilde reddi bozma sebebi sayılmış; infaz kaydının kapatılması aleyhine itiraz edilebileceği ve görevli merciin belirlenmesi gerektiği vurgulanmıştır (Yargıtay 1. CD, 2017/2076).
KES Varken Israr Şartı Oluşmadan Kamu Davası
Özet: KES kararından sonra ısrar uyarısı içeren ikinci tebligat yapılmadan kamu davası açılamaz; bu durumda durma kararı gerekir.
Sanığın KES sonrasında 10 gün içinde başvurmaması üzerine, ikinci uyarı yapılmadan kamu davası açılmıştır. Israr gerçekleşmediğinden, CMK 223/8 gereği davanın durmasına ve denetimli serbestliğin infazına devam edilmesine karar verilmeliydi. HAGB denetim süresi ile karıştırılarak “davanın reddi” verilmesi de yasaya aykırıdır (Yargıtay 10. CD, 2017/4702).
Soyut Tanık Beyanı ile Ticaret Mahkûmiyeti Kurulamaz
Özet: Kullanım sınırında kalan miktar ve yalnızca soyut tanık beyanı ticaret için yeterli değildir; TCK 191 uygulanır.
Net 19,6 gr esrar için satışa yönelik, soyut beyanlar dışında kesin ve yeterli delil olmadığından, eylem kullanmak için bulundurma sayılmalı; ticaretten mahkûmiyet bozma nedenidir (Yargıtay 20. CD, 2019/5111).
Denetimli Serbestlik Çağrısına Uymama ve İkinci Uyarı
Özet: İlk çağrıya uymamak tek başına ısrar değildir; ikinci ihtarat zorunludur.
Sanığa 10 gün içinde müracaat çağrısı yapılmış; başvurmayınca ikinci süreli ihtar gönderilmemiştir. Israr oluşmadığından mahkûmiyet bozulmuştur (Yargıtay 20. CD, 2019/5133).
Kullanım Sınırında Miktar ve Delil Yetersizliği
Özet: 190 gr esrar kullanım sınırlarında olup, iletişim tespitleri ve savunmalar birlikte değerlendirildiğinde satışa yönelik kesin delil yoksa TCK 191 uygulanmalıdır.
Kullanım sınırındaki 190 gr için ticaret mahkûmiyeti bozma sebebidir (Yargıtay 20. CD, 2019/5996).
Denetimli Serbestlikte Tebligatın Usulü (TK 10/2, 21/1–2)
Özet: Tebligatta iki aşamalı yöntem izlenmeli; bilinen son adrese normal tebligat, bila iade hâlinde MERNİS adresine 21/2 şerhli tebligat yapılmalıdır. Doğrudan 21/2 ile MERNİS’e Tebligat geçerli sayılmaz.
Usulsüz tebligat nedeniyle düşme yerine durma kararı ve infaza devam edilmesi gerekir. Düşme kararıyla dosyanın kesin sonuçlandırılması ve sonrasında “infaza devam” bildiriminde bulunulması kanuna aykırıdır; kanun yararına bozma isabetlidir (Yargıtay 20. CD, 2020/3626).
Sadece İkrar ile Mahkûmiyet Kurulamaz
Özet: Üzerinde madde bulunmayan ve kullanım tıbben saptanmayan sanığın salt ikrarı yeterli değildir; beraat gerekir.
Üzerinde madde bulunmayan, teknik yöntemlerle kullanım saptanmayan sanığın yalnızca beyanı, maddenin niteliği belirlenemediğinden yeterli delil değildir. “Hüküm kurulmasına yer yoktur” yerine beraat verilmelidir; aksi mutlak hukuka aykırılık oluşturur (Yargıtay 10. CD, 2020/6028). Bu ilke, uyuşturucu madde kullanma suçu ispatında maddi delilin zorunluluğunu pekiştirir.
Uyuşturucu Kullanma Suçunu İkrar ve TCK 192/2
Özet: Resmî makamlar öğrenmeden önce kendi kullanımını ortaya koyan fail lehine TCK 192/2 uygulanır.
Hırsızlık soruşturması sırasında sanığın ikrarı ve idrar tahlili ile kullanım saptanmıştır. Resmî makamlarca haber alınmadan önce kendi suçunu ortaya koyduğundan TCK 192/2 gereği ceza verilemeyeceği gözetilmeden hüküm kurulması bozma nedenidir (Yargıtay 10. CD, 2021/10530).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
