Evlenme ile ergin olma nedir, hangi şartlarda mümkündür? Evlenme ile reşit olmanın TMK’ya göre sonuçlarını, hak ve sorumlulukları sade bir dille anlatıyoruz.
Giriş
“Evlenme ile ergin olma nedir?”, “Evlenirsem reşit sayılır mıyım?”, “Evlenme ile ergin olmanın sonuçları nelerdir?” soruları, özellikle 18 yaşından küçük gençlerin ve ailelerinin sıkça merak ettiği konulardandır.
Türk Medenî Kanunu’na göre kural olarak erginlik 18 yaşın doldurulmasıyla başlar; ancak evlenme ile ergin olma kurumu sayesinde, bazı kişiler 18 yaşına gelmeden de hukuken reşit kabul edilir. Evlenme ile ergin olma, sadece “yaş büyütmek” değil; aynı zamanda velayet ilişkisini, fiil ehliyetini ve pek çok hukuki sonucu değiştiren önemli bir düzenlemedir.
Bu yazıda; evlenme ile ergin olma nedir, hangi şartlarda mümkündür, evlenme ile ergin olmanın sonuçları nelerdir, evlilik bittikten sonra erginlik devam eder mi gibi soruları, TMK hükümleri ve uygulamaya göre sistematik biçimde ele alacağız.
Hukuki Çerçeve: TMK’da Erginlik ve Evlenme ile Ergin Olma
Erginlik (reşitlik) kuralı – TMK m. 11
Türk Medenî Kanunu m. 11’e göre erginlik kural olarak on sekiz yaşın doldurulmasıyla başlar. Aynı maddede, erginliğin bir istisnası olarak şu hüküm yer alır:
“Erginlik on sekiz yaşın doldurulmasıyla başlar. Evlenme kişiyi ergin kılar.”
Bu hüküm bize şunu söyler:
- Normal şartlarda bir kişi 18 yaşını doldurduğunda ergin (reşit) olur.
- Ancak, kanuna uygun bir evlenme gerçekleştiği anda, kişi 18 yaşından küçük olsa bile ergin sayılır.
Dolayısıyla evlenme ile ergin olma nedir sorusunun temel cevabı:
Kanunen geçerli bir evlilik işlemi sayesinde, kişinin 18 yaşını doldurmadan hukuken reşit kabul edilmesidir.
Ergin kılınma (kazai rüşt) ile farkı – TMK m. 12
Erginliğe giden bir diğer istisna yol da mahkeme kararıyla ergin kılınmadır. TMK m. 12’ye göre:
“On beş yaşını dolduran küçük, kendi isteği ve velisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.”
Evlenme ile ergin olma ve mahkeme kararıyla ergin kılınma farklı kurumlardır:
- Evlenme ile ergin olma: Evlenmenin kurulmasıyla kendiliğinden ortaya çıkar.
- Ergin kılınma (kazai rüşt): Mahkeme kararıyla gerçekleşir.
Her ikisinin sonucu aynıdır: Kişi, 18 yaşını doldurmamış olsa bile ergin (reşit) sayılır.
Evlenme ile Ergin Olmanın Şartları
“Evlenme ile ergin olma nedir, nasıl gerçekleşir?” sorusunun cevabı için evlenmenin bizzat geçerli olması gerekir. Evlenme işlemi geçersiz ise, evlenme ile ergin olma da doğmaz.
1. Evlenme yaşını doldurmuş olmak – TMK m. 124
Evlenme ile ergin olma mümkündür; ancak önce kişinin evlenmeye ehil olması gerekir. TMK m. 124’e göre:
“Erkek veya kadın onyedi yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak hâkim, olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple onaltı yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir.”
Bu hükme göre:
- Normal evlenme yaşı: 17 yaşını doldurmuş olmak,
- Olağanüstü hâllerde hâkim izniyle evlenme yaşı: 16 yaşını doldurmuş olmak.
Dolayısıyla:
- 17 yaşını dolduran kişi, kanunda öngörülen diğer şartlar (yasal temsilci izni gibi) sağlanırsa evlenebilir.
- 16 yaşını dolduran kişi ise ancak hâkim kararıyla, olağanüstü durum ve pek önemli sebep bulunması hâlinde evlenebilir.
Bu sınırlar içinde yapılan geçerli bir evlilik, evlenme ile ergin olma sonucunu doğurur ve kişi reşit sayılır.
2. Evlenmenin geçerli şekilde kurulmuş olması
Evlenme ile ergin olma nedir sorusunun bir diğer ayağı, evlenmenin geçerliliğidir. Bunun için:
- Evlenme, yetkili memur önünde yapılmalı,
- Gerekli rıza ve izinler alınmış olmalı (yaş küçüklüğü hâlinde yasal temsilci izni veya hâkim kararı),
- Evlenmeye engel haller (yakın hısımlık, önceki evliliğin devam etmesi gibi) bulunmamalıdır.
Şartları taşımayan evlenmeler, iptal veya mutlak butlan sebebi olabilir. Bu durumda evlenme ile ergin olma kurumu da tartışmalı hale gelir ve somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Evlenme ile Ergin Olmanın Sonuçları
“Evlenme ile ergin olmanın sonuçları nelerdir?” sorusu, hem aile hukuku hem de kişiler hukuku açısından önemlidir. Evlenme ile ergin olma, sadece yaşla ilgili bir değişiklik değil; aynı zamanda kişinin hukuki statüsünü kökten etkileyen bir dönüşümdür.
1. Kişi artık reşit sayılır (erginlik)
Evlenme ile ergin olma sayesinde kişi, 18 yaşını doldurmasa da:
- Ergin (reşit) kabul edilir,
- Reşit olmanın genel sonuçları aynen uygulanır.
Bu kapsamda:
- Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı değilse, tam fiil ehliyetine yaklaşır,
- Kendi adına sözleşme yapabilir,
- Dava açabilir,
- Kendi kazancını yönetebilir.
Özetle: Evlenme ile ergin olma nedir? sorusunun cevabı, bu sonuçlarla birlikte anlam kazanır.
2. Velayet ilişkisinin sona ermesi
Çocuk, reşit olduğunda velayet altından çıkar. Evlenme ile ergin olan kişi için de bu geçerlidir:
- Evlenmeden önce anne–baba velayeti altında olan kişi, evlenme ile ergin olunca artık velayet altında değildir.
- Ailesi, onun adına kendiliğinden karar veremez; ancak vekalet verilirse onun adına işlem yapabilir.
Bu durum, özellikle:
- Eğitim,
- Çalışma,
- Yerleşim yeri belirleme,
- Sözleşme yapma
gibi alanlarda kişinin bağımsız hareket etmesini sağlar.
3. Vesayet ihtimali ve kısıtlılık
Evlenme ile ergin olma, kişiyi her durumda tam fiil ehliyetli yapmaz. Erginlik sadece yaş bakımından bir şarttır.
Eğer evlenme ile ergin olan kişide:
- Ağır akıl hastalığı,
- Akıl zayıflığı,
- Bağımlılık (alkol, uyuşturucu vb.),
- Savurganlık
gibi sebepler varsa; mahkeme bu kişi hakkında kısıtlama (vesayet) kararı verebilir. Bu durumda kişi, evlenme ile ergin sayılmış olsa bile, fiil ehliyeti kısıtlı hale gelir.
Dolayısıyla evlenme ile ergin olma nedir sorusunun cevabında, “kişiyi her durumda sınırsız fiil ehliyetli yapar” gibi bir sonucu kabul etmek yanlıştır; diğer ehliyet şartları da dikkate alınmalıdır.
4. Aile hukuku sonuçları
Evlenme ile ergin olan kişi:
- Evliliğin yükümlülüklerini (sadakat, birlikte yaşama, birbirine yardım, ekonomik dayanışma) üstlenir,
- Aile birliğinin giderlerine gücü oranında katılmakla yükümlüdür,
- Mal rejimi hükümlerine tabidir (örneğin yasal mal rejimi olarak edinilmiş mallara katılma).
Bu nedenle evlenme ile ergin olmanın sonuçları, salt “18’i beklememe avantajı” değil; aynı zamanda ciddi sorumluluklar ve yükümlülüklerdir.
5. Erginlik kalıcıdır: Evlilik sona erse de devam eder
Önemli bir nokta:
Evlenme ile ergin olma, kalıcı bir statü değişikliğidir.
- Evlenme ile ergin olan kişi, daha sonra boşansa da, evliliği iptal edilse de, erginlik sıfatını kaybetmez.
- Yani, evlilik sona erdikten sonra yeniden “küçük” sayılması söz konusu değildir.
Bu, uygulamada sık sorulan bir soruya net cevap verir:
“16 yaşında evlenip evlenme ile ergin olan bir kişi, 17 yaşında boşanırsa tekrar velayet altına girer mi?”
Hayır, girmez. Artık ergin (reşit) kabul edilmeye devam eder.
Uygulamada Sık Karşılaşılan Senaryolar
Örnek 1: 17 yaşında evlilik ve banka işlemleri
17 yaşında, ailesinin izniyle geçerli bir evlilik yapan kişi:
- Evlenme ile ergin olma sayesinde hukuken reşit sayılır,
- Kendi adına banka hesabı açabilir, sözleşme yapabilir,
- Kredi başvurusu yapabilir (elbette bankanın kendi risk değerlendirmesi saklıdır),
- Çalışma hayatına girip iş sözleşmesi imzalayabilir.
Burada evlenme ile ergin olmanın sonuçları, kişinin ekonomik ve sosyal alandaki bağımsızlığını artırır; ancak aynı oranda sorumluluk da yükler.
Örnek 2: 16 yaşında hâkim izniyle evlenme
16 yaşını doldurmuş bir kişi, hâkim kararıyla ve önemli sebepler nedeniyle evlenmiş olsun.
- TMK m. 124 uyarınca olağanüstü durumda hâkim izniyle yapılan bu evlilik geçerliyse,
- Kişi, evlenme ile ergin olma kurumundan yararlanır ve reşit sayılır.
Bu durumda, 18 yaşını beklemeden:
- Kendi adına dava açabilir,
- Taşınır–taşınmaz mal alıp satabilir,
- Çeşitli sözleşmelere taraf olabilir.
Örnek 3: Ailenin baskısıyla küçük yaşta evlilik ve iptal davası
Küçük yaşta, baskı altında yapılan evliliklerde;
- Evlenmenin iptali için dava açılabilir (örneğin rıza sakatlığı, korkutma, hata gibi sebeplerle),
- Evlenme geçersiz sayılırsa, evlenme ile ergin olma kurumunun nasıl etkileneceği somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir.
Genel ilke şudur:
Kanuna açıkça aykırı, mutlak butlanla malul evlenmelerde, evlenme ile ergin olma sonucu da tartışmalıdır; ancak iptal kararı geriye etkili hüküm verse bile, üçüncü kişilerle yapılan işlemler bakımından iyi niyet, fiil ehliyeti ve hukuk güvenliği ilkeleri birlikte değerlendirilir.
Yargıtay Uygulamasından Genel Çizgiler
Yargıtay’ın doğrudan “evlenme ile ergin olma nedir” sorusuna odaklanan çok sayıda ilke kararı olmasa da, TMK m. 11–12–124 çerçevesinde genel yaklaşım şu yöndedir:
- Evlenme ile ergin olma, erginliğin istisnai bir kazanılma biçimidir; ancak kazanıldıktan sonra kalıcıdır.
- Ergin kılınma (kazai rüşt) kararlarında, TMK m. 12’nin şartları titizlikle aranır; özellikle küçüğün bizzat talebi ve velisinin rızası şarttır.
- Evlenme yaşı bakımından TMK m. 124’teki sınırlar (17 yaş, olağanüstü hâllerde hâkim izniyle 16 yaş) gözetilir; bu yaşların altındaki evlilikler çoğu zaman mutlak butlan kapsamında ele alınır.
Bu yaklaşımlar, evlenme ile ergin olma nedir, evlenme ile ergin olmanın sonuçları nelerdir sorularının yargısal arka planını da ortaya koyar.
Sık Sorulan Sorular (FAQ)
Evlenme ile ergin olma nedir?
Evlenme ile ergin olma; kanuna uygun şekilde evlenen kişinin, 18 yaşını doldurmamış olsa bile ergin (reşit) sayılmasıdır. TMK m. 11’e göre evlenme kişiyi ergin kılar.
Evlenirsem hangi yaşta olursam olayım reşit sayılır mıyım?
Hayır. Evlenme ile ergin olma için öncelikle kanuna uygun evlenme yaşı şartları sağlanmalıdır. TMK m. 124’e göre normalde 17 yaşını doldurmuş olmak, olağanüstü hâllerde hâkim kararıyla 16 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Bu yaşların altı zaten evlenmeye izin vermez; dolayısıyla evlenme ile ergin olma da söz konusu olmaz.
Evlenme ile ergin oldum, boşanırsam tekrar küçük sayılır mıyım?
Hayır. Evlenme ile ergin olan kişi, daha sonra boşansa da erginlik sıfatını kaybetmez. Yani bir daha “küçük” sayılmaz; velayet altına dönmez. Evlenme ile ergin olmanın sonuçları, evlilik sona erdikten sonra da yaş bakımından devam eder.
Evlenme ile ergin oldum, ailemin izni olmadan sözleşme imzalayabilir miyim?
Evet. Evlenme ile ergin olma sayesinde reşit sayıldığınız için, ayırt etme gücünüz varsa ve kısıtlı değilseniz, kendi adınıza sözleşme imzalayabilir, borçlanabilir, dava açabilirsiniz. Ancak yaptığınız işlemlerin ekonomik sonuçlarından da siz sorumlu olursunuz.
Evlenme ile ergin olmak mı, mahkeme kararıyla ergin kılınmak mı daha avantajlıdır?
Hukuken her ikisi de erginlik sonucunu doğurur. Evlenme ile ergin olma, evlilik ilişkisini ve onun ağır sorumluluklarını da beraberinde getirir. Mahkeme kararıyla ergin kılınma ise evlilik olmadan, belirli şartlarla erken reşitlik sağlar. Hangi yolun uygun olduğu, kişinin hayat planına, olgunluğuna ve somut koşullara göre değerlendirilmelidir.
Sonuç ve Değerlendirme
Evlenme ile ergin olma nedir, evlenme ile ergin olmanın sonuçları nelerdir soruları, özellikle genç yaşta evlilik planlayanlar açısından hayati öneme sahiptir. Evlenme ile ergin olma:
- 18 yaşını beklemeden hukuken reşit sayılma imkânı verir,
- Kişiye sözleşme yapma, dava açma, malvarlığını yönetme gibi geniş yetkiler tanır,
- Aynı zamanda evlilik ilişkisinin tüm hukuki sorumluluklarını da yükler,
- Evlilik sona erse bile erginlik sıfatı devam eder.
Bu sebeple, sırf “reşit olmak” için evlenme yolunun tercih edilmesi, ciddi ve geri dönüşü zor sonuçlar doğurabilir. Özellikle küçük yaşta yapılacak evliliklerde, hem hukuki hem psikolojik hem de sosyal açıdan çok yönlü değerlendirme yapılması; gerekiyorsa uzman hukukçulardan ve aile danışmanlarından destek alınması, ileride ortaya çıkabilecek ağır hak kayıplarını ve çatışmaları önlemek açısından büyük önem taşır.
Önceki makale: Reşit Olmak Ne Demektir? Hangi Yaşta Reşit Sayılırım?
Sonraki makale: Ergin Olmayan Çocuğun Yapabileceği ve Yapamayacağı Hukuki İşlemler
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
