DOKUZUNCU BÖLÜM SERMAYE ŞİRKETLERİ VE KOOPERATİFLERİN UZLAŞMA YOLU İLE YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Bu derste, sermaye şirketleri ve kooperatiflerin mali zorluklara düştüklerinde uzlaşma yolu ile yeniden yapılandırılma sürecini ele alacağız. Bu kurum, borçlarını ödemekte zorlanan ticari işletmelere iflas etmeden faaliyetlerini sürdürme fırsatı tanıyan ekonomik bir kurtarma mekanizmasıdır.
İcra ve İflas Kanunu’nun m.309/m – 309/ü arasında düzenlenen bu sistem, özellikle ekonomik istikrarı korumak ve istihdamın devamını sağlamak amacıyla geliştirilmiştir. Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma, konkordatodan farklı olarak yalnızca sermaye şirketleri ve kooperatifler için öngörülmüş olup, mahkeme onaylı bir borç yeniden yapılandırma anlaşması niteliği taşır.
Bu bölümde;
- Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırmanın amacı ve hukuki niteliği,
- Başvuru şartları ve yetkili mahkeme,
- Yeniden yapılandırma projesi ve içeriği,
- Alacaklılarla müzakere ve oylama süreci,
- Mahkemece onay ve sonuçları,
- Projenin uygulanması, başarısızlık halleri ve iflas ilişkisi
konuları ayrıntılı biçimde incelenecektir.
Hazırlanan ders notları, mevzuat.gov.tr, resmigazete.gov.tr ve güncel Yargıtay içtihatlarına dayanarak oluşturulmuştur. Amacımız, hukuk fakültesi öğrencileri ve Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı (HMGS) adaylarına, sade, güncel ve uygulamaya dönük nitelikte, ücretsiz bir kaynak sunmaktır.
SERMAYE ŞİRKETLERİ VE KOOPERATİFLERİN UZLAŞMA YOLU İLE YENİDEN YAPILANDIRILMASI
Sermaye şirketleri ve kooperatiflerin uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırılması kurumu, borçlu şirketlerin finansal sıkıntıya girmesi durumunda iflas gibi ağır sonuçlar doğuran yollar yerine, alacaklılarla uzlaşarak işletmenin faaliyetini sürdürmesini amaçlayan bir yeniden yapılanma yöntemidir. Bu kurum, borçlunun ekonomik olarak toparlanmasını sağlarken, aynı zamanda alacaklıların da menfaatlerini koruyan dengeli bir çözüm mekanizması sunar.
Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırmanın Amacı ve Kapsamı
Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma, mali zorluk içindeki sermaye şirketleri veya kooperatiflerin, alacaklılarla müzakere ederek oluşturdukları bir yapılandırma planı çerçevesinde borçlarını yeniden düzenlemelerine olanak tanır. Bu kurum, işletmenin borçlarını ödeyememesi veya bu duruma düşme tehlikesinin ciddi biçimde var olması hâlinde uygulanır.
Amaç, şirketin iflasını önlemek, üretim ve istihdamı korumak, ekonomik faaliyetlerin sürekliliğini sağlamak ve alacaklıların alacaklarını makul bir oranda tahsil etmesine olanak vermektir.
Başvuru Şartları
Muaccel para borçlarını ödeyemeyecek durumda bulunan veya mevcut ve gelecekteki varlıkları borçlarını karşılamaya yetmeyen ya da bu duruma düşme tehlikesiyle karşı karşıya kalan bir sermaye şirketi veya kooperatif, uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma talebinde bulunabilir.
Bu başvuru, şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine yapılır ve birlikte bir yeniden yapılandırma projesi sunulması gerekir.
H4: Başvuruda Bulunamayacak Olanlar
Bu yoldan gerçek kişiler, şahıs şirketleri, bankalar ve sigorta şirketleri yararlanamaz. Çünkü bu kurum, yalnızca sermaye yapısı belirli ölçekte olan tüzel kişiliklere yönelik bir mali kurtarma yöntemidir.
Yeniden Yapılandırma Projesi ve Kabul Şartları
Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma projesi, borçlunun mali durumunu iyileştirmek amacıyla hazırlanır ve projeden etkilenen alacaklıların belirli bir çoğunluğu tarafından kabul edilmelidir.
Gerekli Çoğunluk Oranı
“Gerekli çoğunluk” ifadesi, projeden etkilenen ve oylamaya katılan alacaklıların:
- Sayı bakımından en az yarısından fazlasının projeyi kabul etmesini,
- Oy kullanan bu alacaklıların toplam alacaklarının en az üçte ikisini temsil etmelerini
ifade eder.
Birden fazla alacaklı sınıfı bulunması durumunda, her sınıfın kendi içinde bu çoğunluğu sağlaması gerekir. Bu sistem, farklı menfaat gruplarının dengelenmesini ve adil bir karar süreci yürütülmesini sağlar.
Projenin İçeriğinde Yer Alması Gereken Unsurlar
Asliye ticaret mahkemesine sunulacak yeniden yapılandırma projesi şu temel unsurları içermelidir:
- Projeden etkilenen alacaklıların tabi olacağı koşullar ve benzer alacaklılar arasında eşitlik ilkesinin nasıl sağlanacağı.
- Projenin, borçlunun taraf olduğu sözleşmeler üzerindeki etkileri.
- Borçlunun malvarlığı üzerindeki tasarruf yetkisine ilişkin düzenlemeler.
- Borçlunun finansman temini için kredi gibi araçlara başvurup başvurmayacağı.
- Borçlunun işletmesinin kısmen ya da tamamen devri, birleşme veya sermaye yapısının değiştirilmesi gibi yeniden yapılandırma yöntemleri.
- Projenin uygulanmasını denetleyecek kişi veya kurumların belirlenmesi.
- Projeyi reddeden alacaklıların, benzer nitelikteki alacaklılarla eşit muameleye tabi tutulacağına ilişkin hükümler.
Uygulama Notu
Örneğin, finansal darboğaz yaşayan bir anonim şirket, borçlarının vadesini uzatmak ve faiz oranlarını düşürmek suretiyle alacaklılarıyla bir yapılandırma planı yapabilir. Bu planın yürürlüğe girebilmesi için, her alacaklı sınıfının kendi içinde gerekli çoğunluğu sağlaması zorunludur.
Başvuruya Eklenecek Belgeler
Yeniden yapılandırma başvurusunun geçerli olabilmesi için, borçlunun başvurusuna aşağıdaki belgelerin eklenmesi gerekir:
- Yeniden yapılandırma projesi.
- Mali durum belgeleri: Ayrıntılı bilanço, gelir tablosu, defter durumu ve diğer mali bilgiler.
- Nakit akışı planı: Borçlunun yeniden ödeme kabiliyetine kavuşacağını gösteren belgeler.
- Alacaklı listesi: Projeden etkilenen ve etkilenmeyen alacaklıların isimleri ve alacak tutarları.
- Müzakere süreci belgeleri: Alacaklılara yapılan bilgilendirmenin iadeli taahhütlü mektup veya noter ihbarnamesiyle yapıldığını gösteren deliller.
- Onay belgeleri: Projeye olumlu oy veren alacaklıların noter onaylı beyanları.
- Karşılaştırmalı tablo: Proje uygulanırsa ve iflas gerçekleşirse alacaklıların alacağı tahmini tutarların karşılaştırması.
- Çoğunluk cetveli: Sayı ve meblağ bakımından çoğunluğun sağlandığını gösteren belge.
- Bağımsız denetim raporu: Yetkili bir denetim kuruluşu tarafından hazırlanan finansal analiz raporları.
Örnek Olay
Bir kooperatifin borçlarını yeniden yapılandırma talebiyle mahkemeye başvurduğunu varsayalım. Kooperatif, projeye ilişkin finansal analiz raporlarını bağımsız bir denetim şirketinden alarak başvurusuna ekler. Mahkeme, bu belgeleri inceleyerek projenin uygulanabilirliğini değerlendirir.
Ara Dönem Tedbirleri ve Denetim Mekanizması
Mahkeme, başvuru üzerine, projenin tasdikine kadar geçecek süre içinde bazı koruyucu tedbirler alabilir. Bu dönemde, borçlunun faaliyetleri bir veya birkaç ara dönem denetçisi tarafından gözetim altına alınır.
Ara Dönemde Alınabilecek Tedbirler
Mahkeme, projeden etkilenen alacaklıların borçluya karşı başlattığı takipleri durdurabilir. Ayrıca, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’a göre yapılan takipler de dâhil olmak üzere, yeni icra takiplerinin başlatılması yasaklanabilir. Bu dönemde:
- İhtiyati haciz ve ihtiyati tedbir kararları uygulanmaz.
- Takiple kesilen zamanaşımı ve hak düşürücü süreler işlemez.
- Borçlu, işletmenin devamı için zorunluysa kredi veya finansman kaynaklarına başvurabilir.
- Finansman sağlanması için teminat gerekiyorsa, daha önce rehin edilmemiş mallar öncelikli olarak kullanılır.
Finansman Kaynağı Kavramı
Finansman kaynağı, sadece kredi kurumlarını değil, aynı zamanda borçluya hammadde, mal veya hizmet sağlayan kişi ve kurumları da kapsar. Bu, işletmenin yeniden faaliyete geçmesi için ekonomik destek sağlayan geniş bir mekanizmadır.
Yeniden Yapılandırma Kararının Sonuçları
Mahkemenin projeyi tasdik etmesiyle birlikte, yeniden yapılandırma projesi hüküm doğurur. Bu kararın sonuçları oldukça geniş kapsamlıdır:
- Proje, tasdik kararının verildiği andan itibaren tüm hüküm ve sonuçlarını doğurmaya başlar.
- Projede yer alan hükümler, projeden etkilenen alacaklılarla yapılmış tüm sözleşme hükümlerinin önüne geçer.
- Yargıtay’ın temyiz incelemesi sonucunda tasdik kararının bozulması hâlinde, kararın icrası kendiliğinden durur; ancak bozma kararına kadar yapılan işlemler geçerliliğini korur.
- Proje, borçlunun sözleşmelerinde yer alan ve yeniden yapılandırma başvurusunu temerrüt sayan hükümlere üstün gelir; bu tür hükümler uygulanmaz.
Ret Kararının Sonuçları
Mahkeme, projenin tasdik talebini reddederse:
- Daha önce verilmiş olan tüm tedbirler kalkar,
- Durdurulan dava ve takipler kaldığı yerden devam eder.
Bu durumda, borçlu yeniden yapılanma korumasını kaybeder ve alacaklılar alacaklarını icra yoluyla tahsil edebilir.
Denetim ve Hukuk Yolları
Mahkeme, tasdik kararıyla birlikte, borçlu ve alacaklıların görüşlerini dikkate alarak bir veya birkaç proje denetçisi tayin eder. Bu denetçilerin görevi, projenin uygulanmasını gözetmek ve alacaklılara düzenli rapor sunmaktır.
Borçlu ve alacaklılar, denetçi konusunda anlaşmaya varamazlarsa mahkeme, nitelikleri yönetmelikle belirlenmiş bir denetçiyi re’sen atar.
Tasdik veya ret kararına karşı:
- Tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde istinaf,
- İstinaf incelemesinden sonra yine iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir.
Bu mekanizma, ekonomik sıkıntı yaşayan şirketlerin iflas eşiğinden dönmesini sağlayan modern bir hukuk kurumudur. Uzlaşma yoluyla yeniden yapılandırma, hem ekonomik sistemin istikrarını korur hem de alacaklı-borçlu dengesini adil biçimde gözetir.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
