Nişanlanma ve Sona Ermesi – Medeni Hukuk Ders Notu ve Test Soruları
Giriş
Evlenmenin hukuki olarak ön adımı olan nişanlanma, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiş, belirli sonuçlar doğuran bir ilişkidir. Her ne kadar evlilik kadar kapsamlı olmasa da nişanlanma, özellikle sona erdiği hallerde doğurabileceği tazminat ve eşya iadesi gibi sonuçlar nedeniyle önemlidir. Bu notta, nişanlanmanın şartları, sona erme yolları ve hukuki sonuçları detaylıca incelenmektedir.
I. Nişanlanma Nedir?
Tanım
Nişanlanma, evlenme vaadi içeren bir sözleşmedir. Türk Medeni Kanunu m.118:
“Evlenme vaadiyle yapılan karşılıklı irade açıklaması nişanlanmadır.”
Özellikleri
- İkili hukuki işlem niteliğindedir.
- Şekle bağlı değildir (yazılı veya sözlü olabilir).
- Tarafların evlenme konusunda geleceğe dönük ciddi iradeleri olmalıdır.
- Nişanlanma, evlenmeye zorlama hakkı vermez.
II. Nişanlanmanın Hukuki Niteliği
- Nişanlanma bir evlenme öncesi hukuki bağdır.
- Evlenmeyi doğrudan zorlayamaz ancak haksız feshi halinde tazminat hakkı doğurabilir.
- Taraflardan biri, nişanlıyı evlenmeye zorlayamaz ancak nişanın haksız olarak bozulması durumunda manevi ve maddi zararların giderilmesi istenebilir.
III. Nişanlanma Ehliyeti
TMK m.124 uyarınca:
- Ergin olanlar nişanlanabilir.
- Küçükler ancak yasal temsilcilerinin rızasıyla nişanlanabilir.
- Kısıtlılar, ayırt etme gücüne sahip olsalar bile, yalnızca temsilci izniyle nişanlanabilir.
IV. Nişanlanmanın Sona Ermesi
1. Evlilikle
Nişanlılık süreci evlilikle sona erer ve bu durumda herhangi bir tazminat veya alacak söz konusu olmaz.
2. Tarafların Anlaşmasıyla
Her iki tarafın nişanlılığı sonlandırmak konusunda anlaşması hâlinde sona erer.
3. Tek Taraflı Fesih
Nişan, haklı ya da haksız olarak tek taraflı sona erdirilebilir.
- Haklı fesih: Aldatma, şiddet, sadakatsizlik gibi durumlar.
- Haksız fesih: Nedensiz ayrılma, keyfi vazgeçme gibi.
4. Ölüm veya Gaiplik
Taraflardan birinin ölmesi veya gaipliğine karar verilmesi hâlinde nişanlanma kendiliğinden sona erer.
V. Nişanlanmanın Sona Ermesinin Hukuki Sonuçları
1. Maddi Tazminat (TMK m.120)
Haksız yere nişanı bozan kişi, diğer tarafın ve ailesinin nişanlanma dolayısıyla yaptığı masrafları ve evlenmeye güvenilerek yapılan harcamaları ödemekle yükümlü olabilir.
- Talep süresi: 1 yıl içinde dava açılmalıdır.
2. Manevi Tazminat (TMK m.121)
Nişanlılık süresince duygusal bağ kuran kişinin, haksız yere terk edilmesi durumunda manevi zararı karşılanabilir.
Ağır derecede onur kırıcı sebepler bu tazminatı haklı kılar.
3. Hediye İadesi (TMK m.122)
Nişanlılık sürecinde verilen hediyeler, nişanın sona ermesi hâlinde geri istenebilir.
- Söz konusu hediyelerin iadesi için dava açma süresi 1 yıldır.
Not: Evlenme gerçekleşirse hediye iadesi mümkün değildir.
VI. Yargıtay Kararı Örneği
Yargıtay 3. HD, 2020/4568 E., 2021/3142 K.
“Davalının, nişanlısını evlilik tarihine yakın bir zamanda terk etmesi, haklı sebebe dayanmayan bir fesih olup, davacının yaptığı masrafların ve çektiği manevi sıkıntının tazminine karar verilmesi gerekir.”
Test Soruları (OSMY Tarzında – Çoktan Seçmeli)
1. Nişanlanma nedir?
A) Boşanma süreci
B) Evlenme sonrası mal paylaşımı
C) Evlilik vaadine dayanan sözleşme
D) Evlilikte mal rejimi anlaşması
E) Evlat edinme kararı
Cevap: C
2. Nişanlanma aşağıdakilerden hangisini doğurmaz?
A) Evlenme yükümlülüğü
B) Tazminat hakkı
C) Hediye iadesi hakkı
D) Maddi zarar talebi
E) Manevi zarar talebi
Cevap: A
3. Nişanlılardan birinin vefatı hâlinde ne olur?
A) Velayet davası açılır
B) Tazminat talep edilir
C) Nişanlanma sona erer
D) Evlilik devam eder
E) Nişanlı diğer tarafı mirasçı yapar
Cevap: C
4. Nişanın haksız şekilde bozulması hâlinde talep edilebilecek tazminat türü nedir?
A) Miras tazminatı
B) Ecrimisil
C) Manevi ve maddi tazminat
D) Nafaka
E) Katkı payı alacağı
Cevap: C
5. Nişanlılıkta hediyelerin iadesi için açılacak dava süresi nedir?
A) 6 ay
B) 1 yıl
C) 2 yıl
D) 5 yıl
E) Her zaman
Cevap: B
6. Aşağıdakilerden hangisi nişanlanmayı sona erdirmez?
A) Evlilik
B) Tarafların anlaşması
C) Ölüm
D) Evlilik dışı çocuk doğumu
E) Haklı nedenle tek taraflı fesih
Cevap: D
7. Nişanlanmanın sona ermesinde tazminat davası hangi mahkemede açılır?
A) Asliye Ceza Mahkemesi
B) Tüketici Mahkemesi
C) Aile Mahkemesi
D) Sulh Ceza Mahkemesi
E) İcra Hukuk Mahkemesi
Cevap: C
8. Hediye iadesine konu olamayacak durum aşağıdakilerden hangisidir?
A) Nişan hediyesi
B) Düğün eşyası
C) Nişanlılık sırasında verilen yüzük
D) Evlilik gerçekleştikten sonra verilmiş takı
E) Boşanma sonrası takı
Cevap: D
9. Aşağıdakilerden hangisi haklı fesih sebebi sayılmaz?
A) Şiddet
B) Aldatma
C) Aile içi baskı
D) Düğün organizasyonu iptali
E) Evlilikten vazgeçme
Cevap: D
10. Nişanlılık sürecindeki hediyelerin iadesi talebi hangi yasa maddesine dayanır?
A) TMK m.118
B) TMK m.120
C) TMK m.121
D) TMK m.122
E) TMK m.124
Cevap: D
Bu içerik Avukat Gökhan Yağmur tarafından hazırlanmıştır.
Tüm medeni hukuk ders notlarına ulaşmak için:
🔗 www.gokhanyagmur.com.tr/category/hukuk-ders-notlari
