Davasız Yargılama Olmaz İlkesi (Yargılamanın Sınırlılığı) Nedir?
Ceza muhakemesi hukukunun temel prensiplerinden biri olan davasız yargılama olmaz ilkesi, bir ceza davası açılmaksızın hiçbir şahıs ya da olay hakkında mahkemeler tarafından yargılama yapılamayacağını ifade eder. Bu ilkeye göre; savcılık makamı, yürüttüğü soruşturma sonucunda bir suç işlendiğini tespit ettiğinde, bu suçun faili ile birlikte olayın detaylarını ortaya koyan bir iddianame düzenleyerek davayı başlatmalıdır. Hakim ise sadece bu iddianameye konu olan olaylar ve şahıslar hakkında yargı yetkisini kullanabilir.
Örneğin; A kişisinin, B’yi kandırarak onun arabasını alması ve bu eylemin dolandırıcılık suçunu oluşturduğu yönünde iddianame düzenlenmişse, mahkeme sadece bu olayla sınırlı olarak yargılama yapabilir. Eğer yargılama sırasında A’nın ayrıca araca zarar verdiği ve mala zarar verme suçunun da işlendiği ortaya çıkarsa bile, bu konuda karar verilemez. Çünkü mala zarar verme eylemi hakkında bir soruşturma yürütülmemiş ve dava açılmamıştır. Dolayısıyla, hakim yargı yetkisini sadece savcılık tarafından resmi şekilde dava konusu haline getirilen eylemlerle sınırlı kullanabilir. İşte bu sınırlandırmayı ifade etmek üzere “davasız yargılama olmaz” ya da “yargılamanın sınırlılığı” ilkeleri kullanılmaktadır.
CMK’da Davasız Yargılama Olmaz İlkesinin Yeri
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 225. maddesinin birinci fıkrasında, bu ilkeye açıkça yer verilmiştir. İlgili hükme göre, mahkeme yalnızca iddianamede belirtilen eylem ve şahıslar hakkında hüküm verebilir. Yani savcının dava açtığı fail ve fiil dışına çıkılamaz. Bu çerçevede, sanık vekilinin – yani savunma yapan avukatın – müvekkilinin haklarının ihlal edilmemesi açısından yargılama sürecinde bu ilkenin dikkatle korunmasını sağlaması gerekir.
Suç Niteliğinin Değişmesi Davasız Yargılama Olmaz İlkesini İhlal Etmez
Bununla birlikte, yargılamanın ilerleyen aşamalarında suçun niteliğinin değişmesi halinde, mahkemenin iddianamede belirtilen suç tipine bağlı kalması gerekmez. CMK’nın 226. maddesi uyarınca, suç vasfı değiştiğinde mahkeme sanığa ek savunma hakkı tanımak suretiyle yargılamaya devam edebilir ve hüküm kurabilir.
Örneğin; sanığın kendisine emanet edilen bir eşyayı iade etmeyip elinde tutması durumunda güveni kötüye kullanma suçu ile dava açılmış olabilir. Ancak yargılama sırasında olayın hırsızlık suçunu oluşturduğu tespit edilirse, yeni bir dava açılmasına gerek kalmaksızın mahkeme sanığa bu yeni suç vasfına ilişkin savunma yapma hakkı tanır. Ardından kararını verebilir. Bu durum davasız yargılama olmaz ilkesine aykırılık teşkil etmez; çünkü fiil ve fail aynı kalmakta, yalnızca uygulanacak ceza normu değişmektedir. Esas olan, yargılamanın sadece savcılık tarafından dava konusu yapılan eylem ve kişilere ilişkin olarak yürütülmesidir.
İstanbul Barosu’na kayıtlı bir avukat olan Gökhan Yağmur, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve yabancılar hukuku alanlarında uzmanlaşmış, müvekkillerine etkin, sonuç odaklı ve etik değerler çerçevesinde hizmet sunmayı ilke edinmiştir. Sahip olduğu akademik bilgi birikimini, uygulamadaki deneyimiyle birleştirerek bireylerin ve kurumların hukuki sorunlarına profesyonel çözümler üretmektedir.
Bugüne kadar birçok karmaşık ve yüksek hacimli davada başarılı bir temsil sunan Gökhan Yağmur, yalnızca dava süreçlerinde değil; aynı zamanda önleyici hukuk hizmetleriyle de danışanlarını risklere karşı bilinçlendirmektedir. Hukukun sadece bir çözüm yolu değil, aynı zamanda stratejik bir rehber olduğuna inanan Yağmur, her dosyayı titizlikle analiz ederek müvekkilleri için en uygun yolu belirlemektedir.
www.gokhanyagmur.com.tr adresi üzerinden yayınladığı güncel hukuk içerikleri, Yargıtay karar analizleri ve mevzuat yorumlarıyla hem meslektaşlarına hem de vatandaşlara yol gösterici bilgiler sunmaktadır.
Her biri özgün çözümler gerektiren hukuki meselelerde, 0542 157 06 34 numaralı iletişim hattı üzerinden Av. Gökhan Yağmur’a ulaşabilir, danışmanlık ve dava vekilliği hizmetlerinden faydalanabilirsiniz.
🛑 Telif Hakkı ve Kullanım Uyarısı
Bu internet sitesinde yer alan tüm yazılar, makaleler ve içerikler Av. Gökhan Yağmur tarafından oluşturulmuş olup, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında koruma altındadır. Tüm içerikler zaman damgası ile kayıt altına alınmıştır. İzinsiz olarak içeriklerin kopyalanması, çoğaltılması, özetlenmesi veya başka sitelerde yayımlanması halinde hukuki ve cezai sorumluluk doğacaktır.
Meslektaş hukukçular, içeriklerimizi kaynak göstermek ve atıf yapmak suretiyle hukuki çalışmalarında kullanabilirler.
✍️ Hukuki Yazı Paylaşmak İsteyenler İçin
Akademik ya da mesleki çalışmaları bulunan hukukçular, uygulamaya dönük özgün makalelerini kısa özgeçmişleriyle birlikte [e-posta adresiniz] adresine göndererek yayımlanmak üzere bize iletebilirler. Konu sınırlaması bulunmamaktadır; ancak güncel hukuk uygulamalarıyla bağlantılı yazılar tercih sebebidir.
