TCK 323 Numaralı Maddenin Genel Anlamı
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Milli Savunmaya Karşı Suçlar” başlıklı bölümünde yer alan 323. madde, savaş döneminde kamuoyunu olumsuz etkileyecek, halkın moralini bozacak veya ülke savunmasını zayıflatacak nitelikte gerçek dışı haberlerin yayılmasını cezalandırmaktadır. Bu hükümle hedeflenen, savaş dönemlerinde ulusal birlik ve bütünlüğü tehlikeye sokabilecek dezenformasyon faaliyetlerinin önüne geçmektir.
Suçun Tanımı ve Cezai Yaptırımlar
Maddenin ilk fıkrasına göre, savaş süresince toplumda korku, panik ve moral bozukluğu yaratacak şekilde asılsız, abartılı ya da kasıtlı haberlerin yayılması ya da iletilmesi suç teşkil eder. Bu fiili işleyen kişilere beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir.
Eğer bu eylemler;
- Propaganda amacı taşıyorsa,
- Doğrudan askerlere yönelmişse,
- Yabancı bir kişiyle anlaşarak gerçekleştirilmişse,
ceza on yıldan yirmi yıla kadar hapis şeklinde artırılır. Eğer düşmanla anlaşarak bu suçu işlemek söz konusuysa, yaptırım müebbet hapis cezasına kadar uzanabilir.
Ekonomik Boyutuyla Değerlendirme
Dördüncü fıkrada ise, savaş zamanında yabancı para birimlerinin değerini düşürmeye veya devlet tahvilleri gibi kamuya ait finansal varlıkların değerini etkileyerek ülke ekonomisini zayıflatmaya yönelik hareketlerde bulunan kişilere beş yıldan on yıla kadar hapis ve ayrıca üç bin güne kadar adli para cezası öngörülmektedir.
Bu fiillerin yabancı veya düşman bir tarafla anlaşma sonucu işlenmesi halinde ise cezalar sırasıyla yarı oranında ve bir kat artırımlı olarak uygulanır.
Suçun Unsurları ve Yasal Dayanakları
Madde gerekçelerine göre bu düzenleme, hem kasıtlı bilgi dezenformasyonu hem de savaş zamanında yapılan ekonomik sabotaj eylemlerini kapsar. Suçun oluşması için;
- Fiilin savaş döneminde gerçekleşmesi,
- Haberlerin asılsız, abartılı ya da yönlendirici olması,
- Bu içeriklerin yayılması veya iletilmesi,
- Toplumun moralini bozacak, direnci azaltacak veya milli çıkarlara zarar verecek nitelikte olması gerekir.
Burada “haber” ve “havadis” terimleri birbirine yakın anlamlar taşısa da, havadis daha çok dikkat çekici nitelikteki haberleri ifade eder. Öte yandan “yaymak” ve “nakletmek” gibi fiiller, her türlü iletişim aracılığıyla yapılan duyurular anlamındadır. Ayrıca, haber doğru olsa dahi yanlı bir sunumla etkisi olumsuz hale getiriliyorsa bu da suça dahildir.
Suç Tipi ve Yaptırım Niteliği
Bu suç tipi, soyut tehlike suçu kategorisine girer. Yani, bir zararın fiilen ortaya çıkması şart değildir; sadece tehlike oluşturması yeterlidir. Ayrıca, suçun propaganda unsuru taşıması, askerlere yöneltilmiş olması veya yabancı/düşman iş birliğiyle yapılması, cezayı ağırlaştıran nedenler olarak kabul edilmiştir.
Zamanaşımı ve Şikayet Durumu
Bu suç şikâyete bağlı değildir, dolayısıyla savcılık makamları doğrudan resen soruşturma başlatabilir. Suçun işlenmesinden itibaren 15 yıllık olağan dava zamanaşımı süresi uygulanır. Ancak fiilin düşmanla iş birliği şeklinde işlenmiş olması halinde bu süre 25 yıla kadar uzar.
Uzlaşma Kapsamı ve Mahkeme Yetkisi
Savaşta yalan haber yayma suçu, uzlaşma kapsamına girmemektedir. Dolayısıyla tarafların anlaşması halinde bile kamu davası düşmez. Yargılamalar ise ağır ceza mahkemelerinde gerçekleştirilir.
🛑 Telif Hakkı ve Kullanım Uyarısı
Bu internet sitesinde yer alan tüm yazılar, makaleler ve içerikler Av. Gökhan Yağmur tarafından oluşturulmuş olup, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında koruma altındadır. Tüm içerikler zaman damgası ile kayıt altına alınmıştır. İzinsiz olarak içeriklerin kopyalanması, çoğaltılması, özetlenmesi veya başka sitelerde yayımlanması halinde hukuki ve cezai sorumluluk doğacaktır.
Meslektaş hukukçular, içeriklerimizi kaynak göstermek ve atıf yapmak suretiyle hukuki çalışmalarında kullanabilirler.
✍️ Hukuki Yazı Paylaşmak İsteyenler İçin
Akademik ya da mesleki çalışmaları bulunan hukukçular, uygulamaya dönük özgün makalelerini kısa özgeçmişleriyle birlikte [e-posta adresiniz] adresine göndererek yayımlanmak üzere bize iletebilirler. Konu sınırlaması bulunmamaktadır; ancak güncel hukuk uygulamalarıyla bağlantılı yazılar tercih sebebidir.
