Usulsüz ölü gömülmesi suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 196. maddesinde düzenlenmiş olup, kamu sağlığını koruma amacı güden suç tiplerinden biridir. Bu düzenleme, toplumun sağlığını tehdit edebilecek, bulaşıcı hastalıkların yayılmasına sebep olabilecek ve düzenli defin işlemlerinin bozulmasına yol açabilecek davranışları engellemeyi hedefler.

TCK 196. Madde Metni

Madde 196 – (1) Ölü gömülmesine ayrılan yerlerden başka yerlere ölü gömen veya gömdüren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Suçun Unsurları

1. Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Ölü gömme veya gömdürme fiilini gerçekleştiren kişi sorumlu tutulur.
2. Mağdur: Toplum ve kamu sağlığıdır. Burada doğrudan zarar gören birey değil, toplumun geneli söz konusudur.
3. Fiil: Ölü gömülmesine kanunen ayrılan yerler dışında bir alana defin işlemi yapılmasıdır. Örneğin, bir ölünün resmi mezarlık dışında tarlaya, bahçeye, ormanlık alana gömülmesi bu suçu oluşturur.
4. Kast: Suçun işlenmesi için kast yeterlidir. Yani fail, ölü gömülmesine ayrılmamış bir yere defin yaptığını bilerek ve isteyerek hareket etmelidir.

Korunan Hukuki Değer

Bu suç tipiyle korunan hukuki değer, kamu sağlığı ve toplum düzenidir. Resmî makamların denetimi dışında gerçekleştirilen gömü işlemleri, salgın hastalık riskine yol açabileceği gibi, defin düzeninin bozulmasına da sebep olabilir.

Cezası

Kanun koyucu, bu suçu işleyenler için altı aya kadar hapis cezası öngörmüştür. Suçun niteliği itibarıyla genellikle kısa süreli hapis cezası öngörülmüş olup, adli para cezasına çevrilmesi de mümkündür.

Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunun Unsurları

Türk Ceza Kanunu’nun 196. maddesi gerekçesine göre, ölü gömülmesine ayrılan yerler dışında defin işlemi yapılması veya yaptırılması usulsüz ölü gömülmesi suçunu oluşturur. Bu nedenle suçun unsurları hem fiilin niteliği hem de gömme yerinin hukuki statüsü bakımından belirlenmiştir.

1. Maddi Unsur

• Fiil: Ölünün gömülmesine ayrılmış resmi yerler dışında defin yapılmasıdır. Failin kendisinin gömmesi veya başkasına gömdürmesi arasında fark bulunmaz.
• Yer: Suçun oluşması için gömme işleminin mezarlık alanları veya kanunen belirlenmiş diğer defin alanları dışında gerçekleştirilmesi gerekir.
• Gömme Şekli: Ölünün, boş bir araziye, özel mülkiyete ait bir bahçeye, kapalı bir mekâna veya başka herhangi bir alana gömülmesi, suçun oluşması için yeterlidir. Önemli olan, işlemin yetkili makamlarca belirlenen mezarlık alanı dışında yapılmış olmasıdır.

2. Manevi Unsur

• Suçun manevi unsuru kasttır. Fail, ölü gömülmesine ayrılmamış bir yere defin yaptığını bilerek ve isteyerek hareket etmelidir. Taksirli hareketlerle bu suçun işlenmesi mümkün değildir.

3. Fail ve Mağdur

• Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Gömme veya gömdürme fiilini gerçekleştiren kişi cezai sorumluluk taşır.
• Mağdur: Doğrudan bir birey değil, toplumun tamamı ve kamu sağlığı mağdur konumundadır.

4. Hukuki Konu

• Bu suç ile korunan hukuki değer, kamu sağlığı, toplum düzeni ve defin işlemlerinin düzenli yürütülmesidir. Mezar yerlerinin yetkili makamlar tarafından belirlenmesi, salgın hastalık risklerinin önlenmesi ve defin işlemlerinin kamu denetiminde olması bu açıdan önemlidir.

Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Adli Para Cezası, Erteleme ve HAGB

Usulsüz ölü gömülmesi suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 196. maddesinde düzenlenmiş olup, altı aya kadar hapis cezası yaptırımına bağlanmıştır. Bu nedenle, ceza muhakemesi ve infaz hukuku bakımından sanık lehine çeşitli kurumların uygulanabilmesi mümkündür.

1. Adli Para Cezası

Adli para cezası, hapis cezasına seçenek yaptırım olarak öngörülmüştür. Usulsüz ölü gömülmesi suçunda hükmedilecek hapis cezası 1 yılın altında olacağından, mahkeme tarafından bu cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkündür. Böylece sanık cezaevine girmeden, belirlenen miktarı ödemek suretiyle cezayı infaz etmiş olur.

2. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında verilen hükmün belirli bir denetim süresi boyunca hukuki sonuç doğurmamasıdır. Denetim süresi içinde sanığın kasten yeni bir suç işlememesi ve yükümlülüklere uyması halinde, açıklanması geri bırakılan hüküm tamamen ortadan kalkar ve dava düşer.

• Usulsüz ölü gömülmesi suçunda verilecek ceza 2 yıl veya altında olacağından, HAGB kararı verilmesi mümkündür.

3. Erteleme

Erteleme, verilen hapis cezasının cezaevinde çektirilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesi kurumudur. Fail, belli bir süre denetim altında tutulur.

• TCK’ya göre 2 yıl veya altında hapis cezaları ertelenebilir.
• Bu nedenle, usulsüz ölü gömülmesi suçu nedeniyle hükmedilen cezanın ertelenmesi de mümkündür.

---

Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Şikâyet Süresi ve Zamanaşımı

1. Şikâyet Süresi

Usulsüz ölü gömülmesi suçu, şikâyete tabi suçlardan değildir.

• Bu nedenle, suç işlendiğinde savcılık resen soruşturma başlatır.
• Suçun mağduru doğrudan bir kişi değil, kamu ve toplum sağlığı olduğu için, herhangi bir kimsenin şikâyeti aranmaksızın işlem yapılır.
• Şikâyetten vazgeçme, açılmış olan ceza davasının düşmesine yol açmaz.

2. Dava Zamanaşımı

Bu suç bakımından dava zamanaşımı, TCK’nın genel hükümlerine göre uygulanır.

• Olağan dava zamanaşımı süresi: 8 yıldır.
• Zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren işlemeye başlar.
• Bu süre içinde soruşturma açılabilir ve kovuşturma yapılabilir.
• Sürenin dolması halinde ise artık soruşturma veya kovuşturma yürütülemez ve ceza davası düşer.

3. Sonuç

Usulsüz ölü gömülmesi suçu, şikâyete tabi olmadığından savcılık tarafından kendiliğinden takip edilir. Ancak dava zamanaşımı süresi olan 8 yılın geçmesi halinde suçun soruşturulması ve yargılanması imkânsız hale gelir.

Usulsüz Ölü Gömülmesi Suçunda Uzlaşma, Görevli Mahkeme ve Yargılama Usulü

1. Uzlaşma

Uzlaşma, suç isnadı altında bulunan kişi ile suçtan zarar gören mağdurun, bir uzlaştırmacı aracılığıyla anlaşmaya varmasıdır. Ancak usulsüz ölü gömülmesi suçu, mağduru birey değil, toplum ve kamu sağlığı olduğundan uzlaşma kapsamına girmez. Dolayısıyla bu suçta tarafların uzlaşması mümkün değildir.

2. Görevli Mahkeme

Usulsüz ölü gömülmesi suçu için öngörülen yaptırım altı aya kadar hapis cezasıdır. Bu nedenle:

• Yargılamaya bakmakla görevli mahkeme Asliye Ceza Mahkemesidir.
• Davanın açılması Cumhuriyet savcısının düzenleyeceği iddianame ile mümkündür.

3. Yargılama Usulleri

Bu suç bakımından yargılama sürecinde çeşitli usuller uygulanabilir:

• Soruşturma aşamasında:
  • Önödeme hükümleri devreye girebilir. Sanık, belirlenen para cezasını ödemesi halinde dava açılmaz.
  • Cumhuriyet savcısı, şartların oluşması halinde kamu davasının açılmasının ertelenmesine de karar verebilir.
• Kovuşturma aşamasında:
  • Ceza Muhakemesi Kanunu uyarınca, bu tür suçlarda basit yargılama usulü uygulanabilir. Böylece daha kısa sürede ve yazılı prosedür ağırlıklı bir yargılama yapılır.

Avukat Gökhan Yağmur Hakkında

Ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet alanlarında uzmanlaşmış olan Avukat Gökhan Yağmur, uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle bireylere ve şirketlere profesyonel hukuki hizmet sunmaktadır. Müvekkillerinin haklarını en güçlü şekilde savunmayı ilke edinen Gökhan Yağmur, hem dava süreçlerinde hem de danışmanlık hizmetlerinde çözüm odaklı yaklaşımıyla öne çıkmaktadır.

Adli ve idari yargı mercilerinde görülen davalarda aktif rol alan Gökhan Yağmur, aynı zamanda güncel Yargıtay ve Danıştay içtihatlarını yakından takip ederek müvekkillerine en güncel ve etkili savunma stratejilerini sunmaktadır. Hukuki uyuşmazlıkların yanında, şirketler için marka tescili, ticari sözleşmeler ve uluslararası hukuk alanında da kapsamlı danışmanlık hizmeti vermektedir.

Daha fazla bilgi için:
🌐 gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34