Marketten Hırsızlık Yapma Suçu Marketten hırsızlık eylemleri, Türk Ceza Kanunu’nun 142/2-h maddesinde düzenlenmiştir. Bu hükme göre, marketlerde işlenen hırsızlık suçlarında fail hakkında 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası öngörülmektedir. Marketin bağımsız şekilde faaliyet göstermesi ya da bir AVM bünyesinde bulunması, suçun oluşumu ve yaptırımı açısından herhangi bir farklılık yaratmaz.
Marketlerden alınan her türlü mal veya paranın çalınması durumunda, TCK m.142/2-h kapsamında fail hakkında aynı yaptırım uygulanır. Örneğin, İstanbul’da bir AVM’de yer alan hiper marketten bebek maması çalan kişi, bu hükme göre cezalandırılır.
Ayrıca, markette alışveriş yapan diğer kişilere ait kişisel eşyaların (cüzdan, çanta, telefon vb.) çalınması halinde de yine aynı madde devreye girer.
TCK m.142/2-h hükmü:
“(2) Suçun;
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, işlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
Dolayısıyla, marketin eklentisi niteliğindeki depo, otopark veya benzeri alanlarda gerçekleştirilen hırsızlık eylemleri de aynı madde kapsamında değerlendirilir.
Nitekim Yargıtay uygulamalarında da bu yaklaşım benimsenmiştir. Örneğin, müştekinin Metro marketin mal kabul bölümünün önüne kilitlemeden bıraktığı tır dorsesinden kaşar peynirinin çalınması olayında, dorsenin bulunduğu yerin marketin eklentisi olup olmadığının tespit edilmesi gerektiği, bu husus araştırılmadan verilen kararın bozma nedeni olduğu belirtilmiştir (Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K.2022/5518).
Marketten Hırsızlık Suçunun Gece Vakti İşlenmesi (TCK m.143)
Marketten hırsızlık eyleminin gece vakti işlenmesi halinde, ceza Türk Ceza Kanunu’nun 143. maddesi uyarınca yarı oranında artırılır. Bu nedenle, TCK m.142/2-h kapsamında 5 ila 10 yıl hapis cezası öngörülen market hırsızlığı, gece vakti işlendiğinde 7 yıl 6 aydan 15 yıla kadar hapis cezası ile sonuçlanır.
Gece vakti tespiti, gözlemlerle değil, bilimsel ölçütlerle yapılmalıdır. Mahkemeler, UYAP sistemi üzerinden güneşin doğuş ve batış saatlerine ilişkin çizelgelere ulaşarak her gün için ayrı ayrı gece ve gündüz vakitlerini belirleyebilir. Çünkü gece ve gündüzün başlangıç ve bitiş saatleri mevsimlere, aylara ve hatta günlere göre değişiklik göstermektedir. Bu nedenle suçun işlendiği saat kesin olarak saptanmalı, buna göre fiilin gece mi gündüz mü işlendiği ortaya konulmalıdır.
Yargıtay kararlarında da bu husus açıkça vurgulanmaktadır. Örneğin, sanığın saat 20.10’da müşteri gibi girdiği marketten sucuk, sigara ve meyve alarak ödeme yapmadan çıktığı olayda, UYAP üzerinden alınan güneş doğuş-batış çizelgesine göre gece vaktinin 18.00’de başladığı tespit edilmiştir. Buna rağmen TCK m.143 uygulanmadan eksik ceza verilmesi bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 2. Ceza Dairesi, K.2017/10189).
Marketten Hırsızlık Suçunda Teşebbüs Hükümleri
Ceza hukukunda suça teşebbüs, failin bir suçu işlemek amacıyla kanunda belirtilen icra hareketlerine başlamasına rağmen, kendi iradesi dışında gelişen nedenlerle suçun tamamlanamaması durumudur (TCK m.35). Marketten hırsızlık suçu da bu kapsama girebilir.
Eğer hırsızlık fiili teşebbüs aşamasında kalmışsa, faile verilecek ceza dörtte birinden dörtte üçüne kadar indirilebilir (TCK m.35/2).
Örneğin, sanığın market arabasına bazı ürünleri yerleştirdiği, bir kısmını montunun altına gizleyerek ödeme yapmadan çıkmaya çalıştığı sırada yakalanması halinde, suç tamamlanmamış, teşebbüs aşamasında kalmıştır. Buna rağmen mahkemece sanığın savunmasına itibar edilerek beraat kararı verilmesi, Yargıtay tarafından bozma nedeni olarak değerlendirilmiştir (Yargıtay 17. Ceza Dairesi, K.2020/1250).
Önemle belirtmek gerekir ki, failin market içinde ya da hemen dışında kesintisiz takip sonucu yakalanması halinde suç tamamlanmış sayılmaz, teşebbüs aşamasında kalır. Buna karşılık, fail marketten çıkar ve takip kesilirse suç tamamlanmış kabul edilir. Bu durumda artık TCK m.142/2-h uygulanır ve teşebbüs hükümleri devreye girmez.
Nitekim Yargıtay, şüpheli hareketleri nedeniyle takibe alınan sanıkların marketten aldıkları gıda ürünlerini poşetlerine koyarak ödeme yapmadan çıktıkları ve minibüse binmek üzereyken yakalandıkları olayda, malların eksiksiz iade edilmesi karşısında eylemin teşebbüs aşamasında kaldığını belirtmiştir. Buna rağmen sanıklar hakkında tamamlanmış suçtan hüküm kurulması, bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 2. Ceza Dairesi, K.2019/245).
Marketten Hırsızlık Suçunda Etkin Pişmanlık
Etkin pişmanlık, failin işlediği suçtan dolayı sonradan özgür iradesiyle pişmanlık göstermesi, suçun yol açtığı zararı gidermesi ve ceza adaletine katkı sağlaması durumunda devreye giren bir ceza hukuku kurumudur.
Marketten hırsızlık suçunda, fiil tamamlandıktan sonra etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Bunun için failin, mağdur konumundaki market sahibinin zararını karşılaması gerekir. Ancak, suç teşebbüs aşamasında kalmışsa, fail zararı telafi etse bile etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz.
TCK m.168’e göre:
- Suç tamamlandıktan sonra fakat hakkında kovuşturma başlamadan önce failin, azmettirenin veya yardım edenin pişmanlık göstererek mağdurun zararını aynen iade veya tazmin yoluyla tamamen gidermesi halinde, cezada üçte ikiye kadar indirim yapılır (TCK m.168/1). Yani soruşturma aşamasında zararın karşılanması halinde ciddi bir indirim söz konusudur.
- Eğer etkin pişmanlık kovuşturma başladıktan sonra, fakat hüküm verilmeden önce gerçekleşirse, cezada yarıya kadar indirim uygulanır (TCK m.168/2).
Yargıtay uygulamalarında da bu husus açıkça ortaya konmaktadır. Örneğin, sanığın polis tarafından şüphe üzerine durdurulduğu, yanında bulunan ürünlerle ilgili sorgulandığında hırsızlık yaptığını kabul ederek çaldığı marketi göstermesi ve ürünlerin iadesini sağlaması olayında, TCK m.168/1’in uygulanıp uygulanmayacağı tartışılmadan hüküm kurulması, bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 6. Ceza Dairesi, K.2022/1794).
Suçun Şikayet Süresi, Zamanaşımı, Uzlaştırma ve Görevli Mahkeme
Marketten hırsızlık suçu, şikayete bağlı suçlardan değildir. Bu nedenle soruşturma ve kovuşturma, mağdurun şikayeti aranmaksızın re’sen başlatılır ve yürütülür. Ancak mağdurun şikayet hakkını dava zamanaşımı süresi içinde kullanması da mümkündür. Bu suçta dava zamanaşımı süresi 15 yıldır.
Hırsızlık suçları, bazı malvarlığına karşı suçlardan farklı olarak uzlaştırma kapsamında değildir. Uzlaşmaya tabi suçlarda, soruşturma ve kovuşturma aşamalarında öncelikle uzlaştırma prosedürü işletilir; ancak marketten hırsızlık suçunda böyle bir süreç söz konusu olmaz. Dolayısıyla, fail hakkında doğrudan soruşturma yürütülür ve yargılama yapılır.
Yargılama mercii bakımından ise, marketten hırsızlık suçu asliye ceza mahkemelerinin görev alanına girer. Suçun işlendiği yer mahkemesi, davaya bakma yetkisine sahiptir.
Marketten Hırsızlık Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanık hakkında verilen cezanın hukuki bir sonuç doğurmadan ertelenmesi ve sanığın 5 yıl süreyle denetim altında tutulması anlamına gelir. Bu denetim süresince sanık kasıtlı yeni bir suç işlemezse ve yükümlülüklere uygun davranırsa, dava düşer ve hüküm hiçbir sonuç doğurmadan ortadan kalkar.
HAGB kararının verilebilmesi için kanunda aranan koşullardan biri de mağdurun uğradığı zararın giderilmesidir. Marketten hırsızlık suçunda, failin çaldığı malların iade edilmesi veya zararının tazmin edilmesi halinde, ceza miktarı HAGB’nin uygulanabileceği seviyeye düşebilir. Bu durumda mahkeme, diğer şartların da varlığı halinde sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verebilir.
Cezasının Ertelenmesi veya Adli Para Cezasına Çevrilmesi
Adli para cezası, hapis cezasının yanında veya tek başına uygulanabilen bir yaptırım türüdür. Ancak, marketten hırsızlık suçunda öngörülen ceza 5 yıldan 10 yıla kadar hapis olduğundan, normal koşullarda hükmolunan cezanın adli para cezasına çevrilmesi mümkün değildir.
Buna karşılık, daha az cezayı gerektiren haller (TCK m.144) veya bazı akrabalık ilişkilerinin varlığı (TCK m.167/2) nedeniyle cezanın 1 yıl veya altına düşmesi söz konusu olabilir. Böyle bir durumda, hükmedilen hapis cezası adli para cezasına çevrilebilir.
Öte yandan, cezanın ertelenmesi de ceza hukukunda bir seçenek olarak yer almaktadır. Erteleme, mahkemece verilen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden şartlı olarak vazgeçilmesidir. Failin kişiliği, yargılama sürecindeki davranışları ve yeniden suç işlemeyeceğine dair kanaat oluşması halinde, marketten hırsızlık suçu nedeniyle verilen hapis cezası ertelenebilir.
Marketten Hırsızlık Suçu Yargıtay Kararları
1. Gece ve Gündüz Vaktinin Tespiti
- Hırsızlık fiilinin saat 19.28’de işlendiği, UYAP kayıtlarına göre yaz saati uygulaması da dikkate alındığında gece vaktinin 19.39’da başladığı tespit edilmiştir. Bu durumda suçun gündüz işlendiği kabul edilmesi gerekirken, gece vakti işlendiği varsayılarak TCK m.143 uyarınca cezanın artırılması bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 2. CD, 2021/992 E., 2021/10223 K.).
- Güneşin 16:55’te battığı ve gece vaktinin 17:55’te başladığı olayda, suçun saat 18:30 sıralarında işlendiği belirlenmiş olmasına rağmen, sanık hakkında TCK m.143 gereği artırıma gidilmemesi eksik ceza tayini olarak değerlendirilmiştir (Yargıtay 6. CD, 2021/11830 E., 2022/6451 K.).
2. Gece Vakti Teşebbüs
Sanıkların saat 04.03’te A101 marketten hırsızlığa teşebbüs ettikleri, gece vaktinin ise 04.38’de sona erdiği tespit edilmiştir. Buna rağmen TCK m.143 uygulanmadan hüküm kurulması bozma nedeni olmuştur (Yargıtay 2. CD, 2020/28322 E., 2022/9721 K.).
3. Çalınan Malın Değerinin Azlığı
- Sanığın 70 TL değerindeki rakıyı gündüz vakti çalması halinde TCK m.145 uyarınca indirim yapılması gerekirken “ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verilmesi hatalıdır (Yargıtay 2. CD, 2020/25859 E., 2022/6102 K.).
- Kaşar peyniri ve tereyağı gibi düşük değerli ürünlerin çalındığı olaylarda da malın değerinin azlığı gözetilerek TCK m.145 kapsamında indirim yapılması gerektiği vurgulanmıştır (Yargıtay 17. CD, 2019/10822 E., 2020/1209 K.; Yargıtay 6. CD, 2021/11433 E., 2022/5563 K.).
- Benzer şekilde 25 TL’lik kaşar peyniri ve 29,70 TL’lik salam-çerez çalınması olayında TCK m.145 uygulanmaması bozma nedeni olmuştur (Yargıtay 17. CD, 2018/2519 E., 2018/8491 K.).
- Çocuk sanıkların düşük değerli eşya çalmaları halinde de aynı hükmün dikkate alınmaması hukuka aykırı bulunmuştur (Yargıtay 6. CD, 2021/3395 E., 2021/18246 K.).
4. Zincirleme Suç (TCK m.43)
- Sanığın aynı marketten kısa aralıklarla işlediği hırsızlık eylemlerinin zincirleme suç kapsamında değerlendirilmesi gerektiği, buna rağmen iki ayrı suçtan hüküm kurulmasının hatalı olduğu belirtilmiştir (Yargıtay 17. CD, 2018/2519 E., 2018/8491 K.; Yargıtay 2. CD, 2020/16744 E., 2022/2881 K.).
5. Bina İçinde Muhafaza Altına Alınmış Eşya (TCK m.142/2-h)
Sanığın süpermarket içerisinden ürünleri parasını ödemeden çıkarması halinde, fiil bina içinde muhafaza altına alınmış eşya hakkında hırsızlık suçunu oluşturur. Buna rağmen beraat kararı verilmesi bozma nedeni sayılmıştır (Yargıtay 17. CD, 2018/7380 E., 2019/8798 K.).
6. Tamamlanmış Hırsızlık
Gece vakti marketin kapısının kırılarak içeri girilmesi ve malların dışarı çıkarılması halinde suç tamamlanmış sayılır. Bu durumda TCK m.35 (teşebbüs) ve TCK m.168 (etkin pişmanlık) hükümlerinin uygulanma şartları bulunmadığına karar verilmiştir (Yargıtay 6. CD, 2020/6575 E., 2021/2225 K.).
7. Market İçinde Telefonun Çalınması
- Market içerisindeki cep telefonunun alınması TCK m.142/2-h kapsamında değerlendirilmelidir. Buna rağmen TCK m.141/1 uygulanması veya beraat kararı verilmesi hatalıdır (Yargıtay 2. CD, 2020/27004 E., 2022/6770 K.; 2021/3092 E., 2022/14550 K.).
- Ancak telefon marketin önündeki dondurma dolabının üzerinden alınmışsa, bina içinde değil dışarıda gerçekleştiği için basit hırsızlık (TCK m.141/1) söz konusu olur (Yargıtay 2. CD, 2020/14154 E., 2021/15751 K.).
8. Market Önünde Bulunan Eşyaların Çalınması
- Marketin önünde bırakılan bisikletin gündüz vakti çalınması basit hırsızlık suçunu oluşturur (Yargıtay 2. CD, 2020/26721 E., 2022/3264 K.).
- Marketin önündeki kaldırımda duran deterjanın çalınması da aynı şekilde TCK m.141/1 kapsamındadır. Buna rağmen TCK m.142/1-e uygulanması bozma nedeni olmuştur (Yargıtay 6. CD, 2021/8497 E., 2022/3959 K.).
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
