Telefon Dinlemeleri, Ses, Fotoğraf ve Görüntü Kayıtlarının Delil Değeri
Telefon Dinlemeleriyle Elde Edilen Ses Kayıtlarının Hukuki Niteliği
Ceza muhakemesinde telefon dinlemeleri sonucunda elde edilen ses kayıtları, hukuki açıdan “belirti delili” olarak kabul edilir. Bu tür kayıtlar tek başına mahkûmiyet kararı verilmesine yeterli değildir; mutlaka başka maddi delillerle desteklenmeleri gerekir.
CMK’nın 135. maddesi uyarınca yapılan iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması neticesinde elde edilen şifreli veya ima içeren konuşmalar da belirti delili sayılır. Ancak bunlar, sanığın suça katıldığını ispat etmek için tek başına yeterli delil oluşturmaz (Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 2017/5916 K.).
Fotoğraf ve Kamera Kayıtlarının Hukuki Niteliği
Belge Delili Olarak Değerlendirilmesi
Fotoğraf ve güvenlik kamerası görüntüleri belge delili kapsamında değerlendirilir. Bununla birlikte uygulamada, tek başına mahkûmiyet kararı için yeterli görülmezler.
Örneğin, bilirkişi raporunda görüntüdeki kişinin sanık olma ihtimalinin yalnızca “%70 oranında kuvvetle muhtemel” olduğu belirtilmişse, bu değerlendirme kesin delil olarak kabul edilmez. Böyle bir durumda “şüpheden sanık yararlanır” ilkesi gereği beraat kararı verilmelidir (Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2019/12573 K.).
Eşkal Teşhisi ve Uygulamada Görüntü Kayıtlarının Rolü
Fotoğraf ve video kayıtlarından yapılan eşkal teşhisleri, özellikle aşağıdaki suç tiplerinde yardımcı delil olarak kullanılmaktadır:
- Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması,
- Dolandırıcılık,
- Hırsızlık,
- Yağma,
- Kasten öldürme.
Görüntü Kayıtlarının Benzerlik ve Farklılık Analizi
Yüz Analizinde Esas Alınan Parametreler
Kriminal laboratuvarlar, görüntü kayıtlarını incelerken yüzün anatomik yapısını detaylı biçimde değerlendirir. İnceleme şu bölgeler üzerinden yapılır:
- Burun: uzunluk, genişlik, burun direği ve sırtı, eğim, delik yapısı,
- Yüz Orta Kısmı: elmacık kemikleri, yanak çıkıklığı, göz–yanak çizgisi,
- Kulaklar: büyüklük, biçim, sarmal hattı, açıklık, iç kıvrımlar, kulak memesi,
- Ağız Bölgesi: dudak çukuru, bıyık–sakal izi, dudak yapısı,
- Çene: form, kıvrım, çene çukuru.
Parametrelerin Değerlendirme Biçimi
Her parametre tek tek analiz edilir; benzerlik veya farklılıklar ayrı ayrı tespit edilir. Değerlendirme şu kategorilerde yapılır:
- Detaylarda Benzer – Görüntü net, ayrıntılar belirgin.
- Benzer – Görüntü yeterince net değil, küçük farklar gözden kaçabilir.
- Mukayeseye Elverişli Değil – Kalite düşük, karşılaştırma yapılamaz.
- Farklı – Farklılıklar kaliteye bağlı olabilir.
- Detaylarda Farklı – Farklılık fiziksel özelliklerden kaynaklanır.
Sonuçta, her bir parametre için ulaşılan kanaat toplanarak genel değerlendirme yapılır.
Ayırt Edicilik (İspat) Değerine Göre Sınıflandırma
Her özellik yalnızca benzerlik açısından değil, ayırt edicilik değeri bakımından da sınıflandırılır:
- Düşük Ayırt Edici
- Normal Ayırt Edici
- Yüksek Ayırt Edici
Örneğin, “burun uzunluğu” hem “detaylarda benzer” hem “yüksek ayırt edici” kabul edilirse, ispat gücü oldukça yüksek sayılır.
Kriminal Laboratuvarlarda Kullanılan Değerlendirme Skalası
Görüntü analizlerinde elde edilen parametrelere göre laboratuvarlar şu kanaat kategorilerini kullanır:
- Aynı: Parametrelerin çoğu benzer, en az beşi yüksek ayırt edici.
- Kuvvetle Muhtemel Aynı: Yeterli sayıda parametre mevcut, uzman kanaati aynı kişiye işaret eder.
- Muhtemel Aynı: Görüntü kalitesi düşük olsa da uzman değerlendirmesi aynı kişidir.
- Karar Verilemez: Hem benzerlik hem farklılık içeren durum.
- Muhtemel Farklı: Görüntü zayıf, ancak farklı kişilere işaret eder.
- Kuvvetle Muhtemel Farklı: Parametreler yeterli ve farklı kişilere işaret ediyor.
- Farklı: Parametrelerin çoğu farklı ve en az beş tanesi yüksek ayırt edici.
Ses Kaydı Analizleri
Analiz Yöntemleri
Ses kayıtları iki temel yöntem ile incelenir:
- İşitsel Analiz Yöntemi: Uzmanlar sesleri kulağıyla değerlendirir; tonlama, ezgi, vurgu, tempo gibi unsurlar dikkate alınır.
- Görsel (Cihaza Dayalı) Analiz Yöntemi: Ses dalgaları cihazla ölçülür, frekans ve formant analizi yapılır.
İşitsel Analiz Parametreleri
- Ezgi, tonlama, vurgu, duraklama,
- Konuşma temposu,
- Ses rengi (tını),
- Yöresel ağız ve şive,
- Konuşma biçimi (örneğin genizsellik),
- Artikülasyon ve konuşma bozuklukları.
Görsel Analiz Parametreleri
- Spektrografik görünüm,
- Formant frekansları (F1–F3),
- Temel frekans (perde),
- Bant genişlikleri (B1–B3),
- OKTİS (Otomatik Konuşmacı Tanıma Sistemi) skorları.
İki yöntem birlikte kullanıldığında toplam 15 parametre üzerinden inceleme yapılır.
Ses Analizi Sonuç Kategorileri
Kriminal laboratuvarların ses kayıtları için kullandığı değerlendirme ölçeği:
- Aynı: 15 parametrenin tamamı benzer, en az biri yüksek ayırt edici.
- Kuvvetle Muhtemel Aynı: En az bir parametre benzer ve yüksek ayırt edici.
- Muhtemel Aynı: En az sekiz parametre benzer.
- Karar Verilemez: Parametreler tutarsız.
- Muhtemel Farklı: Sekiz parametre benzer değil.
- Kuvvetle Muhtemel Farklı: On bir parametre benzer değil ve biri yüksek ayırt edici.
- Farklı: 15 parametrenin tamamı farklı.
Bu sistem, insan kulağının algısını teknik ölçümlerle birleştirerek bilimsel ispat yöntemini oluşturur.
Yargıtay Kararları Işığında Ses ve Görüntü Delillerinin Değerlendirilmesi
Kamera Kaydının Delil Değeri ve Fotoğrafla Karşılaştırma Gerekliliği
Sanığın hırsızlıkla suçlandığı bir olayda tek delil kamera kaydı ise, mahkeme tüm delilleri toplayarak gerçeğe ulaşmalıdır. Görüntüler Emniyet Kriminal veya Adli Tıp Kurumu’na gönderilip mukayese yapılmalı, HTS kayıtları incelenmeli, diğer dosyalar celp edilmelidir. Bu işlemler yapılmadan hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır (CGK 2024/459 E., 2025/77 K.).
“Kuvvetle Muhtemel” Değerlendirmesi ve Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi
Kamera kayıtlarındaki kişinin yalnızca “kuvvetle muhtemel sanık” olduğu belirtilmişse, mahkûmiyet verilemez. Bu durumda şüpheden sanık yararlanır ilkesi uygulanmalıdır (Yargıtay 17. CD 2015/21073 E., 2017/1068 K.).
Benzerlik Oranının Yetersizliği
Görüntüdeki kişinin sanık olma ihtimali %70 olarak belirtilmişse, tanık veya teşhis bulunmadığı hâllerde bu oran mahkûmiyet için yeterli değildir (Yargıtay 13. CD 2016/2256 E., 2017/9452 K.).
“Çok Kuvvetle Muhtemel” Uyumluluğun Tek Başına Yetersizliği
Görüntülerin dosyaya nasıl girdiği ve zamanı belirsizse, sadece “%90 çok kuvvetle muhtemel” uyum tespiti kesin delil oluşturmaz. Bu nedenle mahkûmiyet kararı verilmesi bozma nedenidir (Yargıtay 6. CD 2021/22177 E., 2022/16000 K.).
Fotoğraf ve Görüntü İçin Adli Tıp İncelemesi Gerekliliği
Sanığın görüntülerdeki kişi olduğu “%90 kuvvetle muhtemel” şeklinde belirtilmişse, Adli Tıp Kurumu veya Kriminal Daire Başkanlıklarından yeni rapor alınmalıdır. Görüntülerin netleştirilmesi ve mukayese edilmesi zorunludur (Yargıtay 6. CD 2022/7743 E., 2022/14088 K.).
Ses Kaydında “Kuvvetle Muhtemel Aynı” Kanaati
Ses analizinde “kuvvetle muhtemel aynı kişi” değerlendirmesi, içeriğin bütünlüğü ve olayın bağlamıyla desteklenmelidir. Aksi hâlde, tek başına mahkûmiyet için yeterli görülmez (Yargıtay 4. CD 2018/6741 E., 2021/15511 K.).
“Kuvvetle Muhtemel Farklı” Kanaatinin Sonucu
Maskeli kişilerin bulunduğu düşük kaliteli görüntülerde bilirkişi raporu “kuvvetle muhtemel farklı” sonucuna varmışsa ve başka delil yoksa, sanığın beraatine karar verilmelidir (Yargıtay 2. CD 2014/35168 E., 2017/5023 K.).
Sonuç
Ses, fotoğraf ve video kayıtları modern ceza yargılamasında önemli yardımcı deliller olmakla birlikte, tek başlarına mahkûmiyet hükmü doğuramazlar. Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarında da açıkça vurgulandığı üzere, bu tür kayıtlar ancak başka maddi delillerle desteklenirse hükme esas alınabilir.
Dolayısıyla hâkim, her somut olayda delil serbestîsi ilkesine uygun şekilde tüm kanıtları birlikte değerlendirerek, şüpheden uzak ve vicdani kanaate dayalı bir hüküm oluşturmalıdır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
