Cebir suçu, bir kişiye karşı fiziki güç uygulanarak onun belirli bir davranışta bulunmaya zorlanmasıyla meydana gelen bir suç tipidir. Türk Ceza Kanunu’nun 108. maddesinde “Hürriyete Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenen bu suç, aynı zamanda kasten yaralama suçunun nitelikli hali olarak da kabul edilir. Bu suç, bireyin hem vücut dokunulmazlığını hem de karar verme ve hareket özgürlüğünü koruma amacını taşır.
Suçun Tanımı ve Kapsamı
Cebir suçu, kişinin iradesini fiziksel güçle etkisiz hale getirerek onu istemediği bir davranışa yöneltme fiilidir. Fail, mağdurun vücut bütünlüğünü ihlal ederek onu bir şeyi yapmaya, yapmamaya ya da yapılmasına müsaade etmeye zorlar.
Bu yönüyle cebir, kişisel özgürlüğü ve vücut bütünlüğünü ihlal eden bir eylemdir.
Suçun Unsurları
Cebir suçunda fail, maddi güç (fiziksel zor) kullanarak mağduru belli bir davranışta bulunmaya mecbur eder. Örneğin, bir kimsenin kolunu büküp sosyal medya şifresini zorla almak, cebir suçuna tipik bir örnektir.
TCK 108’e Göre Seçimlik Hareketleri
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 108. maddesi uyarınca cebir suçu aşağıdaki seçimlik hareketlerden biriyle işlenebilir:
- Mağduru bir şeyi yapmaya zorlama.
- Mağduru bir şeyi yapmamaya zorlama.
Örnek: Alacağını tahsil etmek için icra takibi yapmak isteyen alacaklının, sanık tarafından darp edilerek vazgeçmeye zorlanması bu kapsamdadır. - Mağduru bir şeyin yapılmasına müsaade etmeye zorlama.
Örnek: Başkasının arazisinden geçit açmak isteyen kişinin, arazi sahibini döverek buna izin vermeye mecbur etmesi cebir suçunun bu türüne örnektir.
Fiziksel Gücün Niteliği
Cebir suçunun oluşması için kullanılan fiziki gücün, mağdurun irade serbestisini ortadan kaldırmaya elverişli olması yeterlidir. Cebre maruz kalan kişi az da olsa acı hissetmelidir.
Örnekler:
- Bir kimseyi itmek, tokat atmak.
- Mağdura ilaç ya da uyuşturucu vererek iradesini etkisiz hale getirmek.
Bu tür fiillerin tümü fiziksel güç kullanımı olarak kabul edilir.
Maddi ve Manevi Cebir Ayrımı
Cebir suçu yalnızca maddi cebir ile, yani fiziki zor kullanımıyla işlenebilir.
Manevi cebir (tehdit) ise bu suçu oluşturmaz. Çünkü tehditte fail, mağdura gelecekte meydana gelebilecek bir kötülükten söz eder; oysa cebirde mağdurun vücut bütünlüğü doğrudan ihlal edilir.
Suçun Nitelendirilmesi
Cebir suçu, kasten yaralama suçunun nitelikli hali olarak değerlendirilir. Zira suçun cezası, kasten yaralama suçuna verilen cezanın belirli bir oranda artırılmasıyla belirlenir.
Eğer cebir kamu görevlisine karşı görevini yaptırmamak amacıyla uygulanmışsa, “görevi yaptırmamak için direnme suçu” meydana gelir.
Bileşik Suçlarda Cebir
Bu suçu düzenleyen TCK m.108, tamamlayıcı nitelikte bir hükümdür. Eğer cebir, başka bir suçun unsurunu oluşturuyorsa fail ayrıca cebir suçundan cezalandırılmaz.
Bu suçun unsur olduğu bazı suçlar şunlardır:
- Yağma suçu (TCK 148-149)
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu (TCK 109/2)
- Cinsel istismar (TCK 103/2-3)
- Cinsel saldırı (TCK 102/2-3)
Bu durumlarda fail yalnızca temel suçtan cezalandırılır.
Cebir Suçunun Cezası (TCK 108)
Bu suçun yaptırımı, kasten yaralama cezasının artırılmış şekli olarak uygulanır.
Kanuna göre:
“Bir kişiyi bir şeyi yapmaya, yapmamaya veya yapmasına müsaade etmeye zorlamak amacıyla cebir kullanılması hâlinde, kasten yaralama suçundan verilecek ceza üçte birinden yarısına kadar artırılarak hükmolunur.”
Örnek:
Silahla kasten yaralama suçunda 1 yıl hapis cezası verilen failin cezası, TCK m.86/3 gereği 1 yıl 6 aya çıkarılır. Bu fiil aynı zamanda suçu oluşturduğunda, ceza 1/2 oranında artırılarak 2 yıl 3 ay hapis cezasına dönüşür.
Adli Para Cezası, Erteleme ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
Adli Para Cezası
Bu suçtan dolayı hükmedilen hapis cezası 1 yıl veya daha az ise, ceza adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB)
HAGB, sanık hakkında verilen cezanın belirli bir süre sonuç doğurmamasıdır.
Cebir suçu cezası 2 yıl veya altında belirlenmişse, mahkeme HAGB kararı verebilir.
Cezanın Ertelenmesi
Mahkeme, cezanın cezaevinde infaz edilmesinden koşullu olarak vazgeçebilir.
Cebir suçunda ceza 2 yıl veya altındaysa, hapis cezası ertelenebilir.
Cebir Suçunda Şikayet, Zamanaşımı ve Uzlaşma
Uzlaşma
Bu suç uzlaşma kapsamına girmeyen suçlardandır. Fail ve mağdur arasında uzlaştırma prosedürü uygulanmaz.
Şikayet
Cebir suçu, şikayete tabi değildir. Savcılık tarafından resen soruşturulur.
Şikayetten vazgeçme davanın düşmesine yol açmaz.
Zamanaşımı
Cebir suçunun basit hali için dava zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Bu süre içinde dava açılmaz veya sonuçlandırılmazsa ceza davası düşer.
Cebir Suçunda Görevli Mahkeme
Cebir suçuna ilişkin davalarda görevli mahkeme, yaralama fiilinin niteliğine göre belirlenir:
- Basit hallerde Asliye Ceza Mahkemesi,
- Ağır yaralama durumlarında ise Ağır Ceza Mahkemesi görevlidir.
Yargıtay Kararları
Yargıtay kararları, cebir suçunun uygulama sınırlarını netleştirir.
Aşağıda örnek içtihatlara yer verilmiştir.
1. Bir Şeyi Yapmaması İçin Cebir Kullanma
Mahkeme kararına göre, sanığın alacaklıyı borcundan vazgeçirmek için yumruk atması, cebir suçunu değil yaralama suçunu oluşturmuştur.
Bu nedenle, TCK m.108 kapsamında cezayı artırmak hatalı bulunmuştur.
(Yargıtay 4. Ceza Dairesi – Karar No: 2016/5457)
2. Doktora Karşı Yaralama, Tehdit ve Cebir
Sanığın doktora karşı “İlacı yazmazsanız döveriz” şeklindeki sözlerinden sonra darp etmesi, cebir suçu kapsamında değerlendirilmiştir.
Bu olayda, tehdidin ayrı bir suç oluşturmadığı, yalnızca cebir suçunun mevcut olduğu vurgulanmıştır.
(Yargıtay 4. Ceza Dairesi – K.2015/30232)
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
