Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç, failin kastettiği temel fiilin öngörülenden daha ağır ya da farklı bir sonuca yol açması halinde gündeme gelir. TCK m.23 gereğince, fail temel suça yönelik kastla hareket etse dahi ortaya çıkan ağır veya başka neticeye göre cezalandırılır; ilişki, nedensellik bağı ve kusurluluk ölçütleri üzerinden kurulur.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç, ceza kanununda suç sayılan bir fiilin, failin amaçladığından daha ağır veya farklı bir sonuç meydana getirmesiyle oluşan suç tipidir (TCK m.23). 5237 sayılı TCK’ya göre, failin kastı yalnızca temel suçu gerçekleştirmeye yönelmiş olsa bile, ortaya çıkan ağır veya başka netice esas alınarak ceza belirlenir. Bu çerçevede neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç, temel suçun gerçekleşmesi için gerekli sınırların ötesinde bir zarar veya tehlikenin doğduğu durumları kapsar. Örneğin, basit yaralama kastıyla yumruk atılan bir olayda mağdurun gözünü kaybetmesi halinde, neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu oluşur.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç kimi zaman belirli suç tipleri bakımından ağırlaştırıcı neden olarak düzenlenir; kimi zaman da “daha ağır” veya “başka bir netice” münferit bir suç tipi şeklinde kanunda yer alır.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçların Özellikleri
Özet: Bu suç yapısı iki aşamalıdır: “temel suç” ve bu suça bağlı “ağır veya başka netice”. Arada uygun nedensellik bağı aranır ve ağır/başka netice bakımından failin en az taksirle kusurlu olması gerekir.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç, bünyesinde daima iki ayrı suç tipini barındırır. İlki, failin iradi olarak hedeflediği “temel suç”; ikincisi ise bu temel fiilin sonucunda ortaya çıkan “daha ağır veya başka neticeyi içeren” suç görünümüdür. Temel suçla ağırlaşmış sonuç arasında uygun bir nedensellik bağının bulunması zorunludur.
Failin bilerek ve isteyerek gerçekleştirdiği hareket temel suçu doğurur; bu hareketin istem dışı bir ağır veya başka neticeyi meydana getirmesi halinde ise neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç oluşur. Yargıtay’a göre bu suçların varlığı için dört koşul birlikte aranır:
- Temel suça yönelik fiil kasten başlamış olmalıdır.
- Fiil, öngörülenden daha ağır veya farklı bir neticeye yol açmalıdır.
- İlk kasıtlı hareket ile sonradan gerçekleşen ve kasıtla işlenmiş sayılmayan netice arasında nedensellik bağı bulunmalıdır.
- Fail, meydana gelen ağır ya da başka netice bakımından en az taksirle kusurlu olmalıdır. Failin ağırlaşmış netice bakımından taksir derecesinde dahi kusuru yoksa, yalnızca temel suçtan sorumlu tutulur.
Ayrıca, neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç iki başlıkta ele alınır: gerçek ve görünüşte (gerçek olmayan) ağırlaşma. Gerçek ağırlaşmada, failin eylemi kast edilenden daha ağır sonuca ulaşır ve bu aşırı netice bağımsız bir suç kalıbı doğurur (ör. yaralama sırasında mağdurun ölmesi). Görünüşte ağırlaşmada ise nitelikçe farklı ve daha ağır bir sonucun ortaya çıkması temel suçu değiştirmez; yalnızca ceza artırılır (ör. cinsel istismarda mağdurun ruh veya beden sağlığının bozulması) (Yargıtay CGK 2014/92 K).
Ağır veya Başka Netice Bakımından Olası Kast
Özet: Fail temel suçu doğrudan kastla işlerken, ağır/başka neticeyi öngörüp kabullenmişse olası kast söz konusudur ve fail tüm neticelerden doğrudan sorumlu tutulur.
Olası kast, failin suç tipinin gerçekleşebileceğini öngörerek sonucu kabullenmesi halidir. Fail temel suç yönünden “kasten”, ağır veya başka netice yönünden “olası kastla” hareket etmişse, meydana gelen tüm neticelerden doğrudan sorumlu olur. Örneğin, bıçak ya da silahla saldıran bir kişi, mağdurun organ kaybına uğrayabileceğini veya yaşamının tehlikeye girebileceğini öngörebilir. Bu durumda mağdurda hayati tehlike veya organ kaybı gerçekleşirse, fail neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçundan cezalandırılır.
Ağır veya Başka Netice Bakımından Taksir
Özet: “Kast–taksir kombinasyonu”nda temel fiil kasıtlı, ağır netice taksirli olup; illiyet bağının varlığı ve neticenin faile objektif olarak yüklenebilirliği aranır. Öngörülebilirlik, taksir bakımından yeterlidir.
Yargıtay uygulamasına göre, temel suç kasıtla, ağır/başka netice ise taksirle meydana gelmişse öncelikle illiyet bağı tespit edilmelidir. Ancak nedensellik tek başına yeterli değildir; ağır neticenin faile objektif olarak yüklenebilir olması gerekir. Bu, ağır ve başka neticenin temel suçun icrasına özgü, ona bitişik özel tehlikenin gerçekleşmesi ve doğrudan sonucu olması şartına bağlıdır. Taksirde aranan ölçüt objektif öngörülebilirliktir; failin sübjektif olarak öngörmemesi sonucu değiştirmez.
Örneğin, bıçakla bacağından yaralanan mağdur hastanede yanlış değerlendirme nedeniyle taburcu edilir, kesilen damardan kaynaklı iç kanama sonucu ölür. Burada hekimde taksir bulunsa da, yaralama fiilini işleyen fail neticeyi öngörebilir nitelikte olduğundan ölüm sonucu bakımından neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama (TCK m.87/4) kapsamında sorumludur.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suça Teşebbüsün Mümkün Olmaması
Özet: Ağırlaşmış netice yalnızca tamamlanmış bir temel suçun varlığında oluşabilir; temel suç teşebbüs aşamasında kalmışsa ağırlaşmış netice de doğmaz.
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçun varlığı, ancak temel suçun tamamlanmasıyla mümkündür. Temel suç teşebbüs aşamasında kaldığında, ağır ya da başka netice zaten gerçekleşmeyeceğinden bu suç formu oluşmaz.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama Suçu ve Cezası (TCK 87)
Özet: Kasten yaralama (TCK m.86) temel suçtur; kalıcı etki ve ağır sonuçlara göre TCK m.87’de ceza artırımları öngörülür. Ölüm halinde TCK m.87/4 hükümleri uygulanır.
Kasten yaralama, bir kimsenin vücuduna acı verilmesi veya sağlığının/algılama yeteneğinin bozulmasına yol açan etkili eylemle gerçekleşir. TCK m.86 temel suç hükmüdür; neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama ise ayrı bir düzenleme olarak TCK m.87’dedir.
Mağdurun vücudunda kalıcı etkilerin doğduğu haller iki grupta incelenir:
Bir kat artırımı gerektiren haller (TCK 87/1):
- Duyular veya organ işlevinin sürekli zayıflaması,
- Sürekli konuşma güçlüğü,
- Yüzde sabit iz,
- Yaşamı tehlikeye sokan durum,
- Hamile kadında vaktinden önce doğum.
Bu hallerde TCK m.86’ya göre ceza bir kat artırılır. Temel suç basit yaralama ise alt sınır 4 yıl; nitelikli yaralama ise alt sınır 6 yıldır.
İki kat artırımı gerektiren haller (TCK 87/2):
- İyileşmesi mümkün olmayan hastalık veya bitkisel hayat,
- Duyular veya organlardan birinin sürekli işlev kaybı,
- Konuşma veya çocuk yapma yeteneğinin kaybı,
- Yüzün sürekli değişikliği,
- Hamilelikte düşüğe neden olma.
Bu hallerde ceza iki kat artırılır; basit yaralama yönünden alt sınır 6 yıl, nitelikli yaralama yönünden alt sınır 9 yıldır.
Kemik kırığı/çıkığı: Hayat fonksiyonlarına etkisine göre belirlenen ceza yarısına kadar artırılır.
Ölüm neticesi (TCK 87/4):
Uygulanabilmesi için (Yargıtay CGK 2014/92 K):
- Failin yaralama kastı bulunmalı,
- Mağdur TCK m.86/1 veya m.86/3 kapsamında yaralanmış olmalı,
- Failin fiili ile ölüm arasında uygun nedensellik bağı bulunmalı,
- Fail ölüm yönünden en az taksirle kusurlu olmalıdır.
Fail öldürme kastıyla hareket etmiş ve ölüm gerçekleşmişse, kasten öldürme hükümleri uygulanır. TCK m.87/4 kapsamında ceza; basit yaralama temelinde 10–14 yıl, nitelikli yaralama temelinde 14–18 yıl hapis olarak belirlenir. Basit tıbbi müdahaleyle giderilebilecek yaralanmalarda m.87/4 uygulanmaz.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Cinsel Saldırı (TCK 102) ve İlgili Düzenleme
Özet: Cinsel saldırı TCK m.102’de, çocukların cinsel istismarı TCK m.103’te yer alır. Bitkisel hayat veya ölüm neticeleri halinde ağırlaştırılmış yaptırımlar uygulanır.
Cinsel saldırı suçu TCK m.102’de, çocukların cinsel istismarı ise TCK m.103’te düzenlenmiştir. Cinsel saldırı fiilinin mağdurun bitkisel hayata girmesi veya ölümüne yol açması halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası söz konusudur (TCK m.102/4; ayrıca TCK m.103/6).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yalan Tanıklık (TCK 272)
Özet: Yalan tanıklıkta neticeler ağırlaştıkça ceza artar; bazı neticelerde ek suç tipleri bakımından dolaylı faillik ve özel artırım hükümleri uygulanır.
Yalan tanıklık suçu, neticesi sebebiyle ağırlaşmış suç hükümlerini içeren bir yapıya sahiptir:
- Gözaltı/tutuklama dışındaki koruma tedbirleri uygulanmış ve kişi beraat ya da KVYO kararı almışsa, TCK m.272/1–3’e göre verilecek ceza yarı oranında artırılır (m.272/4).
- Gözaltı veya tutuklama gerçekleşmiş ve kişi beraat ya da KVYO kararı almışsa; yalan tanık, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma hükümlerine göre dolaylı fail olarak sorumlu tutulur (m.272/5).
- Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet/müebbet veya süreli hapis cezasına mahkûmiyeti halinde; sırasıyla 20–30 yıl ya da mahkûm olunan cezanın 2/3’ü kadar hapis cezası uygulanır (m.272/6).
- Hapis cezasının infazına başlanmışsa, m.272/6’ya göre belirlenecek ceza yarı oranında artırılır (m.272/7).
- Hapis dışı adli/idarî yaptırım uygulanmışsa 3–7 yıl hapis cezası verilir (m.272/8).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yardım/Bildirim Yükümlülüğünün İhlali (TCK 98)
Özet: Kendini idare edemeyen kimseye yardım etmeme veya bildirmeme temel suçtur; ölüm gerçekleşirse yaptırım artırılır.
Temel suç (m.98/1): Yaşı, hastalığı, yaralanması veya benzeri nedenle kendini idare edemeyen kişiye, koşullar elverdiği ölçüde yardım etmeyen veya durumu derhal bildirmeyen kişi 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
Ağırlaşmış hal (m.98/2): Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi ölüme yol açarsa 1–3 yıl hapis cezası uygulanır.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Çocuk Düşürtme (TCK 99)
Özet: Rızasız veya süresi geçmiş rızalı düşürtme fiillerinde mağdurun zarar görmesi ya da ölmesi cezalarda ciddi artışlara neden olur.
- Rızasız düşürtme mağdurun beden/ruh sağlığına zarar verirse 6–12 yıl, ölüme neden olursa 15–20 yıl hapis (m.99/3).
- Tıbbi zorunluluk yokken, 10 haftayı aşan gebelikte rızalı düşürtme mağdurun beden/ruh sağlığına zarar verirse 3–6 yıl, ölüm halinde 4–8 yıl hapis cezası öngörülür (m.99/4).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Çocukların Cinsel İstismarı (TCK 103)
Özet: İstismar sırasında ağır yaralama neticeleri, beden/ruh sağlığının bozulması veya bitkisel hayat/ölüm hallerinde ceza artırımları ve ağırlaştırılmış müebbet hükümleri uygulanır.
- Cinsel istismarda kullanılan cebir/şiddet kasten yaralamanın ağır neticelerini doğurursa, ayrıca kasten yaralama hükümleri uygulanır (m.103/5).
- Mağdurun beden/ruh sağlığının bozulması halinde en az 15 yıl hapis (m.103/6).
- Bitkisel hayat veya ölüm halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis (m.103/7).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma (TCK 109)
Özet: Hürriyetten yoksun bırakma temel suçtur; ekonomik kayıp, ağır yaralama neticeleri gibi durumlarda ek yaptırımlar devreye girer.
Temel suç (m.109/2): Bir kimseyi hukuka aykırı biçimde bir yere gitme veya bir yerde kalma hürriyetinden yoksun bırakan kişi 1–5 yıl hapisle cezalandırılır.
Ağırlaşmış haller:
- Mağdur yönünden önemli ekonomik kayıp doğarsa bin güne kadar adli para cezası ayrıca uygulanır (m.109/4).
- Suçun işlenmesi amacıyla veya esnasında neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama hallerinin gerçekleşmesi durumunda, ayrıca kasten yaralama hükümleri tatbik edilir (m.109/6).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İşkence (TCK 95)
Özet: İşkence suçu (m.94) üzerine kurulu bu düzenleme, kalıcı zarar, organ/duyu kaybı, gebelikte düşüğe sebebiyet ve ölüm gibi sonuçlarda cezalarda artış öngörür.
Yarı oranında artırım (m.95/1):
- Duyu/organ işlevinde sürekli zayıflama,
- Sürekli konuşma zorluğu,
- Yüzde sabit iz,
- Yaşamı tehlikeye sokan durum,
- Gebelikte vaktinden önce doğum.
Bir kat artırım (m.95/2):
- İyileşmesi mümkün olmayan hastalık veya bitkisel hayat,
- Duyu/organ işlevinin yitirilmesi,
- Konuşma ya da çocuk yapma yeteneklerinin kaybı,
- Yüzün sürekli değişikliği,
- Gebelikte düşüğe neden olma.
Kemik kırığı (m.95/3): Hayat fonksiyonlarına etkisine göre 8–15 yıl hapis.
Ölüm (m.95/4): Ağırlaştırılmış müebbet hapis.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İnsan Üzerinde Deney (TCK 90)
Özet: İnsan üzerinde deney yapmak temel suçtur; netice yaralama/ölüm ise kasten yaralama veya kasten öldürme hükümleri uygulanır.
Temel suç (m.90/1): İnsan üzerinde bilimsel deney yapan kişi 1–3 yıl hapisle cezalandırılır.
Ağırlaşmış hal (m.90/5): Deney neticesinde yaralanma veya ölüm varsa, sırasıyla kasten yaralama veya kasten öldürme hükümleri uygulanır.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Organ ve Doku Ticareti (TCK 91)
Özet: Geçerli rıza olmaksızın organ/doku alma temel suçtur; ölüm halinde kasten öldürme hükümleri devreye girer.
Temel suç (m.91/1): Geçerli rıza olmaksızın organ alan kişi 5–9 yıl, doku söz konusuysa 2–5 yıl hapisle cezalandırılır.
Ağırlaşmış hal (m.91/8): Fiil sonucunda ölüm meydana gelirse kasten öldürme hükümleri uygulanır.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Çevrenin Kasten Kirletilmesi (TCK 181)
Özet: Kalıcı kirlilik ve insan/hayvan sağlığına ağır etkiler doğuran atıklarla işlenen fiillerde cezalar artırılır.
- Atık/artıkların toprakta, suda veya havada kalıcı nitelik göstermesi halinde ceza 18 ay–6 yıl hapis (m.181/3).
- İnsan/hayvan açısından tedavisi zor hastalık, üreme yeteneğinin körelmesi veya flora-faunada doğal özelliklerin değişimi riski taşıyan atıklarla işlenmesi hâlinde en az 5 yıl hapis ve bin güne kadar adli para cezası uygulanır (m.181/4).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İhaleye Fesat Karıştırma (TCK 235)
Özet: Kamu ihalelerine fesat karıştırmak temel suçtur; kamu zararının doğması halinde ceza artırılır.
Temel suç (m.235/1): Kamu kurum/kuruluşları adına yapılan mal/hizmet alım-satım veya kiralamalara ilişkin ihalelere fesat karıştıran kişi 5–12 yıl hapisle cezalandırılır.
Ağırlaşmış hal (m.235/2): Fiil sonucunda ilgili kamu kurum/kuruluşu açısından zarar doğmuşsa ceza yarı oranında artırılır; zararın varlığı sabit olup miktarı belirlenemese dahi hüküm uygulanır.
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış İftira (TCK 267)
Özet: İftira suçunda delil uydurma, koruma tedbirleri, mahkûmiyet ve infaz gibi sonuçlar ağırlaştıkça cezalarda kademeli artırım ve ek sorumluluklar söz konusudur.
Temel suç:
- Yetkili makamlara ihbar/şikâyet veya basın-yayın yoluyla, işlemediğini bildiği bir fiili isnat ederek soruşturma/kovuşturma ya da idarî yaptırım uygulanmasını sağlamak 1–4 yıl hapis (m.267/1).
- Maddi eser/delil uydurma halinde ceza yarı oranında artırılır (m.267/2).
Ağırlaşmış haller:
- Gözaltı/tutuklama dışı koruma tedbiri uygulanmış ve kişi beraat veya KVYO kararı almışsa, yukarıdaki ceza yarı oranında artırılır (m.267/3).
- Gözaltı/tutuklama uygulanmış ve beraat veya KVYO kararı verilmişse; iftira eden, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma hükümlerine göre dolaylı fail olarak sorumludur (m.267/4).
- Mağdurun ağırlaştırılmış müebbet/müebbet ya da süreli hapis cezasına mahkûmiyetinde; sırasıyla 20–30 yıl veya mahkûm olunan cezanın 2/3’ü kadar hapis (m.267/5).
- İnfaza başlanmışsa, beşinci fıkra uyarınca verilecek ceza yarı oranında artırılır (m.267/6).
- Hapis dışı adlî/idarî yaptırım uygulanmışsa 3–7 yıl hapis cezası verilir (m.267/7).
Resmi Belge Hükmünde Belgelerde Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç (TCK 210/2)
Özet: Sağlık mesleği mensuplarının gerçeğe aykırı belge düzenlemesi temel yaptırıma tabidir; belgenin haksız menfaat sağlaması veya zarara yol açması halinde resmi belgede sahtecilik hükümleri uygulanır.
Tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubunun gerçeğe aykırı belge düzenlemesi halinde 3 ay–1 yıl hapis cezası öngörülür. Düzenlenen belgenin kişiye haksız menfaat sağlaması veya kamu/kişiler zararına sonuç doğurması durumunda resmi belgede sahtecilik hükümlerine göre cezaya hükmolunur (TCK m.210/2, ikinci cümle).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Bilişim Sistemine Girme (TCK 243)
Özet: Hukuka aykırı erişim veya sistemde hukuka aykırı kalma fiili, verilerin yok olması/değişmesi sonucunu doğurursa yaptırım ağırlaşır.
Bir bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girmek veya orada kalmak suretiyle verilerin yok olması veya değişmesi neticesi doğarsa, 6 ay–2 yıl hapis cezasına hükmolunur (TCK m.243).
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Fiyatları Etkileme (TCK 237)
Özet: Yalan haber/havadis veya hileli yollarla fiyat/ücretlerde dalgalanma yaratmaya yönelik fiiller temel suçu oluşturur; fiilin gerçekten artış/azalışa yol açması halinde ceza artırılır.
Temel suç (m.237/1): İşçi ücretlerinin veya besin/mal değerlerinin artıp ekselmesine yol açabilecek şekilde, bu amaçla yalan haber/havadis yayan veya hileli yollara başvuran kişi 3 ay–2 yıl hapis ve adli para cezası ile cezalandırılır.
Ağırlaşmış hal (m.237/2): Fiil sonucu besin/mal değerleri veya işçi ücretleri fiilen artar/eksilirse, ceza 1/3 oranında artırılır.
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
