36 Maddelik Torba Yasa Teklifi – Vergi, Harç ve Sigorta Düzenlemelerinde Yeni Dönem
36 Maddelik Torba Yasa Teklifi , torba kanun teklifi, vergi düzenlemesi, sosyal güvenlik, Bağ-Kur ihya, yıllık ruhsat harçları, kayıt dışılıkla mücadele
Giriş
Son dönemde gündeme gelen **Bazı Kanunlar ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (“torba yasa teklifi”)”, vergi, harç, sosyal güvenlik ve idari düzenlemeler alanında önemli değişiklikler öngörmektedir. Özellikle “kayıt dışılığı azaltma”, “vergide adaletin güçlendirilmesi”, “sigorta prim sisteminin güncellenmesi” gibi başlıklar ile öne çıkmaktadır. Bu makalede, teklifin öne çıkan maddeleri analiz edilecek, hukuki ve uygulama açısından değerlendirme yapılacak ve ileri görüşlü bakış açısıyla geleceğe yönelik çıkarımlar sunulacaktır.
Teklifin Öne Çıkan Başlıkları
Aşağıda teklifin en çok konuşulan birkaç düzenlemesi yer almaktadır:
- Gayrimenkul alım-satımında bedelin gerçek durumu yansıtmaması halinde uygulanan vergi cezasının artırılması.
- Ruhsat ve yetki belgeleri (örneğin kuyumculuk, ikinci el taşıt ticareti, özel tıp merkezi gibi sektörler) için yıllık harç getirilmesi.
- İşveren destek primi, durdurulmuş Bağ‑Kur sürelerinin ihyası gibi sosyal güvenlik primlerine dair değişimler.
- Noter harcı oranları, vergi-harç uygulamaları gibi mülkiyet devriyle ilgili düzenlemeler.
- Kamu personeline ilişkin istihdam ve yaş sınırı düzenlemeleri. Anadolu Ajansı
Hukuki Değerlendirme
Vergi Hukuku Açısından
Teklif, kayıt dışı ekonomiyle mücadele ve vergide adaletin sağlanması yönünde güçlü adımlar atmaktadır. Örneğin vergi ceza oranlarının artırılması, kayıt dışı satışların önüne geçmeyi hedeflemektedir. Hukukî açıdan bakıldığında şu hususlar önemlidir:
- Orantılılık ilkesi: Vergi cezası artışı, mükellefin savunma hakkı ve hukuki güvenlik açısından dikkatle değerlendirilmeli.
- Kanunilik ilkesi: Vergi ve harçlarla ilgili düzenlemeler mutlaka kanunla yapılmalı (Anayasa m. 73).
- Eşitlik ilkesi: Mükellefler arasında farklı muamele olmamalı; getirilen yeni yükümlülüklerin benzeri koşullardaki mükelleflere de uygulanabilir olması gerekir.
Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından
Bağ-Kur gibi bireysel emeklilik sistemi dışında kalan mükellef gruplarına yönelik düzenlemeler, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından kritik. Buradan öne çıkan değerlendirmeler:
- Prim gün sayısının düşürülmesi ya da ihya sürelerinin yeniden düzenlenmesi, emeklilik hakkı açısından teşvik edici olabilir. (Örneğin “Bağ-Kur’luların prim gün sayısı 9 bin’den 7 200’e düşürülecek” gibi haberler yer alıyor.) Antalya Hakkında
- Ancak prim oranlarının artırılması, ya da desteklerin kaldırılması halinde sisteme girişte direnç oluşabilir; işveren ve sigortalı davranışlarını etkileyebilir.
- Hukuk açısından, sosyal güvenlik hakkı (Anayasa m.60) ve kurulmuş güvence sistemlerine yönelik müdahaleler ölçülülük çerçevesinde olmalı.
İdari ve Kurumsal Düzenlemeler
Kamu personeli, kurumların yapısı, ruhsat-harç uygulamaları gibi düzenlemeler de teklifte yer almakta. Öne çıkan hususlar:
- Uzmanlara teftiş-denetim yetkisi verilmesi: Kurumların etkinliği artabilir, ancak idarenin takdir yetkisinin artması halinde keyfî uygulama riski doğabilir. Yeni Şafak+1
- Ruhsat ve harç yükümlülüklerinin genişletilmesi: İdarenin gelirini artırıcı bu hamle, mükelleflerin yükünü artırabilir ve denge gözetilmelidir.
Uygulamadaki Olası Yansımalar
- Kayıt dışı ekonomi ile mücadelede ciddi bir ivme sağlanabilir; özellikle gayrimenkul ve ticaret alanında denetimler yoğunlaşabilir.
- Esnaf-kobiler, Bağ-Kur’lular ve serbest meslek sahipleri için “erken emeklilik” ya da prim hafifletmesi gibi avantajlar gündeme gelebilir — bu da sistemin kapsayıcılığını artırabilir.
- Ruhsat-harç yükümlülükleri sektörel bazda maliyetleri artırabilir; özellikle küçük işletmelerin yükünü göz önünde bulundurmak gerekir.
- Kamu yönetiminde düzenlemeler, personel rejiminde değişim yaratabilir; ancak geçiş dönemi ve uygulama detayları büyük önem taşımakta.
İleriye Dönük Düşünceler ve Öneriler
- Bu torba yasa teklifi, yalnızca bir yasa değişikliği değil, toplumsal ve ekonomik dönüşümün hukukî çerçevesini hazırlayan bir araç olabilir. Hukuk fakültesi öğrencilerine şunu öneririm: “Bir maddenin Meclis’ten geçmesi bir başlangıçtır; esas olan uygulama süreci, geçiş hükümleri ve idari yönetmeliklerdir.”
- Uygulamada başarı için şunlar kritik: Denetim mekanizmalarının güçlü olması, mükellef ve sigortalı haklarının korunması, idarenin şeffaflığı ve yükümlülüklerin öngörülebilirliği.
- Özellikle sosyal güvenlik sistemi açısından: Demografik değişimler, istihdam biçimindeki dönüşüm ve dijitalleşme gibi yapısal eğilimler göz önünde bulundurulmalı. Bugünden atılan adımlar yarının yükünü hafifletebilir.
- Hukukun üstünlüğü, eşitlik ve adalet ilkeleri her değişimde koruyucu filtre olmalıdır. Vergi ve harç yüklerinin dengesi, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından hayati önemdedir.
Torba Yasa Analizi I. Giriş
Bu makalenin ilk kısmında, Bazı Kanunlar ile Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi (“torba yasa teklifi”) içindeki ilk on maddeyi ele alacağız. Bu düzenlemeler, özellikle vergi, harç, kayıt dışı ekonomiyle mücadele ve sosyal güvenlik alanlarında önemli dönüşüm vaat etmektedir. Hukuk fakültesinde ders veren bir profesör olarak, burada amaç; sadece “bu ne getiriyor” sorusunun ötesine geçip — mevzuat dayanaklarıyla, anayasal ilkelerle, uygulamadaki risk ve fırsatlarla birlikte — ileri görüşlü bir analiz sunmaktır. Anahtar kelimelerimiz: torba yasa, vergide adalet, kayıt dışı ekonomi, sigorta prim düzenlemesi, harç yükümlülüğü.
II. Maddeler 1-10’in İlgili Düzenlemeleri ve Analizi
Madde 1: (örnek) Vergilemede güvenliğin sağlanması ve kayıt dışı ekonomiyle mücadele
Düzenleme: Basın açıklamalarına göre, teklifin ilk maddeleri arasında “vergilemede güvenliğin sağlanması”, “kayıt dışılıkla mücadele” gibi hedefler yer alıyor.
Mevzuat dayanağı: Vergi Usul Kanunu ve değişiklik yapılacak bazı kanunlarda yetki ve ceza artırımı öngörülüyor.
Hukuki analiz:
- Anayasa m. 73 uyarınca vergi ve harçların kanunla konulması zorunludur. Bu düzenlemeler doğru zeminde kanunla yapılmalıdır.
- Orantılılık ve hukuki güvenlik ilkeleri açısından: “kayıt dışı ekonomiyi daraltma” iyi hedef, ancak cezaların ölçülülüğü ve mükelleflerin yükümlülüklerinin öngörülebilirliği kritik.
- Eşitlik ilkesi (Anayasa m. 10) bakımından, yeni yükümlülüklerin farklı mükellef gruplarına adil şekilde uygulanması gerekir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Vergi tabanının genişlemesi, gelir adaletinin güçlenmesi.
- Risk: Mükelleflerin artan yükümlülük karşısında “uyum” yerine “saklanma” eğilimine girmesi; uygulamada denetim kapasitesi sorunu.
İleriye dönük değerlendirme:
Bu düzenleme “kayıt dışı ekonominin” sistematik şekilde tespit edilmesi ve cezalandırılması sürecine hizmet ediyor. Ancak uzun vadede başarısı, denetim ve mükellef bilgilendirme mekanizmalarının etkinliğine bağlıdır.
Madde 2: (örnek) Gayrimenkul alım-satımlarında bedelin gerçeği yansıtmaması hâlinde ceza artışı
Düzenleme: Basında yer aldığı üzere, gayrimenkul alımı-satımında “bedelin gerçek durumu yansıtmaması halinde” vergi cezası oranının artırılması öngörülmüş durumda.
Mevzuat dayanağı: Tapu ve Kadastro Kanunu, Vergi Usul Kanunu ve ilgili vergi cezaları mevzuatı.
Hukuki analiz:
- Bu tür düzenlemeler, vergi uyumunu teşvik etse de, mükelleflerin işlem öncesi yükümlülüklerini bilmeleri ve yükümlülüklerin açıkça duyurulmuş olması gerekir.
- Orantılılık ilkesi bakımından: Ceza oranlarının aşırı olması, mükellef açısından hukuki güvenliğe zarar verebilir.
- İdarenin takdir yetkisi devreye girdiğinde, eşitlik ilkesi ihlal riski taşır.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Gayrimenkul piyasasında şeffaflık artabilir, vergi tabanı genişleyebilir.
- Risk: Alım-satım işlemlerinin gecikmesi ya da kayıt dışı yolların artması; mükelleflerin işlemlerini zorlaştıran yüklerle karşılaşması.
İleriye dönük değerlendirme:
Bu maddede amaç, “gerçekleştirilen işlem ile kayıtlarda yer alan değer arasında makul bağlantı” güvence altına alınırken, uygulamada rayiç bedel vs. fakülteleri netleştirilmeli. Hukuk fakültesi öğrencilerine önerim: bu tür cezaların gerekçesini ve sınırını analiz etmeleri yararlı olacaktır.
Madde 3: (örnek) Ruhsat/Yetki Belgeleri için Yıllık Harç Getirilmesi
Düzenleme: Teklifle, kuyumculuk, galericilik, özel tıp merkezleri gibi ruhsata tabi sektörlerde yıllık harç ödeme yükümlülüğü getirilmesi öngörülüyor.
Mevzuat dayanağı: Harçlar Kanunu’nda değişiklik; sektörel özel kanunlarda uyum düzenlemesi.
Hukuki analiz:
- Harçlar, kamu hizmetinden yararlanma karşılığı alınan ücret niteliğindedir. Kanunla düzenlenmesi zorunludur.
- Bu tür yükümlülüklerin aynı hizmeti kullanan herkes için eşit koşullarda uygulanması gerekir (eşitlik ilkesi).
- Yeni harçlar, işletmeler için mali yük oluşturabilir; bu durumda mükelleflerin rekabet gücü ve piyasa koşulları dikkate alınmalıdır.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Ruhsatlı sektörlerin kayıt altına alınması, denetim kapasitesinin artması.
- Risk: Küçük ölçekli işletmeler için maliyet artışı; ruhsatsız faaliyetlerin yeniden artma riski.
İleriye dönük değerlendirme:
Harç yükümlülüklerinin getirilmesi önemli bir gelir politikası aracıdır. Ancak uzun vadede bu yükümlülüklerin şeffaf, öngörülebilir ve orantılı olması, sektörde sürdürülebilirlik açısından belirleyici olacaktır.
Madde 4: (örnek) İşveren Destek Primi ve Prim Teşviklerinde Değişiklik
Düzenleme: İmalat dışı sektörlerde işverenlere sağlanan 4 puanlık Hazine prim teşviki 2 puana indiriliyor, genç girişimci prim desteği kaldırılıyor.
Mevzuat dayanağı: 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve ilgili teşvik düzenlemeleri.
Hukuki analiz:
- Sosyal güvenlik açısından teşviklerin değiştirilmesi, işverenin yükünü artırabilir; bu bağlamda haklı beklenti kavramı devreye girebilir.
- Devlet destekleri iç hukuk bağlamında düzenlendiğinde, geriye dönük teşviklerin kaldırılması durumlarında hukukî ihtilaf riski vardır.
- Sistem dengesi açısından: artırılan yükler kayıt dışı istihdamı teşvik edebilir; bu da sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehdit edebilir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Teşviklerin yeniden yönlendirilmesiyle kaynakların etkin kullanımı artabilir.
- Risk: Teşviklerin azaltılmasıyla işverenlerin istihdamda isteksiz hale gelmesi; kayıt dışı çalışmanın artması.
İleriye dönük değerlendirme:
Sosyal sigorta sisteminde “teşvik ve destek dengesi” önemlidir. Teşviklerin azaltılması tek başına çözüm değildir; kayıt dışı ile mücadele mekanizmaları eş zamanlı güçlendirilmelidir.
Madde 5: (örnek) Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) Devlet Katkısı Oranında Yetki Verilmesi
Düzenleme: Teklif, BES’de devlet katkısı oranının %30’dan %50’ye kadar artırılması ya da sıfıra kadar indirilebilmesi hususunda Cumhurbaşkanına yetki veriyor.
Mevzuat dayanağı: 730 sayılı BES Kanunu ve ilgili yönetmelikler.
Hukuki analiz:
- Devlet katkısı gibi sosyal güvence mekanizmalarında oranın değişebilir olması, güvence beklentisi olan sigortalılar açısından belirsizlik yaratabilir.
- Kullanılan “yetki” modeli, idarenin takdir yetkisini artırır; ancak bu takdir yetkisi şeffaf ve denetlenebilir olmalıdır.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Katkı oranının artırılması halinde BES’ye katılım artabilir, bireysel tasarruf sistemine yönelim güçlenebilir.
- Risk: Oranın sıfıra kadar indirilebilmesi gibi bir yetkiyle belirsizlik yaratılabilir; bireylerin sisteme güveni sarsılabilir.
İleriye dönük değerlendirme:
BES sisteminde “devlet katkısı garantisi” önemli bir teşvik unsurudur. Bu düzenlemenin uzun vadeli başarısı, sistemin öngörülebilirliği ve katılımcı güvenine bağlı olacaktır.
Madde 6: (örnek) Kentsel Dönüşüm ve Kamu Bankalarının İç Borçlanma Yetkisi
Düzenleme: Teklifle, Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’na 31 Aralık 2029’a kadar kamu bankalarından iç borçlanma yapabilme yetkisi verilmiş durumda. Bloomberght
Mevzuat dayanağı: Kentsel dönüşüm kanunları ve kamu bankaları ile ilgili mevzuat.
Hukuki analiz:
- Kamu bankalarının iç borçlanma yetkisi vermek, mali disiplin açısından dikkat gerektirir; kamu borcunun artması riski vardır.
- Yetki verilirken hukuki sınırların net belirlenmesi, hesap verilebilirliği ve mali saydamlık açısından önemlidir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Kentsel dönüşümün hızlanması, altyapı iyileşmesinin finansmanı kolaylaşabilir.
- Risk: Borçlanma yetkisinin kötü yönetimi halinde kamu maliyesinde yük artabilir; geleceğe dönük vergi ve borç yükleri ortaya çıkabilir.
İleriye dönük değerlendirme:
Kentsel dönüşüm ve finansman modelleri önümüzdeki yıllarda kritik olacaktır. Bu düzenleme, finansmanı kolaylaştırabilir ama sürdürülebilir reform bağlamında mali riskleri gözetmelidir.
Madde 7: (örnek) Noter Harcı Oranı ve Mülkiyet Devrinde Düzenleme
Düzenleme: Araç satış/devir işlemlerinde noter harcının kaldırılması ya da farklılaştırılması yerine, binde 2 oranında harç alınması yönünde düzenleme getiriliyor. (Bilgi basında yer almış durumda) Yeni Şafak
Mevzuat dayanağı: Noter kanunu ve harçlar kanunu hükümlerinde değişiklik.
Hukuki analiz:
- Mülkiyet devri işlemlerinde kamu hizmeti kullanımı karşılığı alınan harçların kanunla düzenlenmesi gerekir.
- Burada, mükellef üzerindeki yükün “mülkiyet devrinin kolaylaştırılması” açısından dengeli olması önemlidir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Devir işlemlerinde kayıt altına alma artabilir, devletin harç geliri artabilir.
- Risk: Yükün artması halinde mülkiyet devir sürecinde etkinsizlik oluşabilir; kayıt dışı devir işlemleri artabilir.
İleriye dönük değerlendirme:
Harç oranlarının belirlenmesi sadece gelir artırımı değil; aynı zamanda mülkiyet devrinin kayıtlı, şeffaf biçimde yapılmasını teşvik etmelidir. Bu bağlamda, uygulamada hangi grupların etkileneceği analiz edilmelidir.
Madde 8: (örnek) Esnaf/KOBİ Prim Düzenlemesi – Bağ‑Kur İhya Süresinin Kısaltılması
Düzenleme: Basında “Bağ-Kur ihya süresi ve düşük prim” gibi ifade edilen düzenlemeler yer alıyor. (Tam madde numarası netleşmemiş)
Mevzuat dayanağı: 5510 sayılı Kanun, Bağ-Kur kapsamında özel düzenlemeler.
Hukuki analiz:
- Esnaf ve serbest meslek sahipleri için prim ve ihya süreleri sosyal güvenlik sistemi içindeki çok kritik hususlardır. Bu tür düzenlemeler sistemin kapsayıcılığını artırabilir.
- Ancak sistemin mali dengesini gözetmeden prim oranlarını düşürmek veya ihya süresini kısaltmak, “yükümlülük adaleti” bakımından sorgulanabilir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Esnafın erken emekliliğe ulaşması, kayıtlılığa yönelmesi teşvik edilir.
- Risk: Sisteme giren kişi sayısı artabilir; ancak prim gelirleri artmazsa sistemin sürdürülebilirliği tehlikeye girebilir.
İleriye dönük değerlendirme:
İhya ve prim azaltımı gibi düzenlemeler “sosyal güvenlik sisteminin genişlemesi” açısından olumlu; fakat sistemin finansman modelinin güçlü olması gerekir. Hukuk fakültesi öğrencilerine önerim: bu tür düzenlemelerin uzun vadede hangi demografik ve mali etkileri olabileceğini düşünmeleri.
Madde 9: (örnek) Üniversite Hazırlık/Ücret Düzenlemesi – Özel Yükseköğretim
Düzenleme: Bildirilenlere göre, özel üniversitelerde hazırlık sınıfı dışındaki öğrencilerin ücret artışı “ÜFE/TÜFE ortalaması + …” formülü ile düzenlenecek. Yeni Şafak+1
Mevzuat dayanağı: 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu ve özel yükseköğretim kurumlarına dair mevzuat.
Hukuki analiz:
- Yükseköğretimin özerkliği ile devletin düzenleme yetkisi arasında denge kurulmalıdır. Bu tür ücret düzenlemeleri, kurum özerkliğini sınırlayabilir; ancak öğrencilerin korunması açısından da anlamlıdır.
- Eşitlik açısından: öğrenciler arasında mali erişim imkânlarının eşitliği gerekir. Ücret artışlarının şeffaf ve öngörülebilir olması, mülkiyet hakkı bakımından önemlidir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Ücret artışlarının kontrol altında tutulması, öğrencinin mali yükünün öngörülebilir olmasını sağlayabilir.
- Risk: Özel üniversitelerin mali sürdürülebilirliği zorlaşabilir, kalite düşebilir ya da bazı programlar kapanabilir.
İleriye dönük değerlendirme:
Eğitim hakkı açısından ücret düzenlemeleri dikkat edilmesi gereken alanlardandır. Hukuk fakültesi bağlamında öğrencilere şunu öneririm: (1) ücret artışlarının belirlenme yöntemini, (2) kurum hakkındaki mali yükümlülükleri ve (3) kurumun mali şeffaflığını birlikte analiz edin.
Madde 10: (örnek) Kamu Personeline İlişkin Yaş Sınırı ve İstihdam Düzenlemeleri
Düzenleme: Teklifte, kamu kurumlarında mesleğe özel yarışma sınavlarında 35 yaş üst sınırının aranabileceğine yönelik düzenleme yer almakta. Yeni Şafak+1
Mevzuat dayanağı: 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu ve ilgili özel kanunlar.
Hukuki analiz:
- Yaş sınırı gibi düzenlemeler, mesleğe özel karakter taşıyabiliyorsa hukuka uygundur; ancak ölçülü olmalı ve ayrımcılık riskine karşı dayanıklı olmalıdır.
- Kamu personel rejimi çerçevesinde, memurların kariyer imkanlarının engellenmemesi açısından eşitlik ve hakkaniyet ilkeleri önemlidir.
Uygulama açısından risk/fırsat: - Fırsat: Operasyonel etkinliği yüksek mesleklerde genç istihdamının artması; dinamik kadrolar.
- Risk: Yaş sınırının bazı adayları haksız şekilde dışlaması; tecrübeli personelin istihdam imkanının azalması.
İleriye dönük değerlendirme:
Kamu personeli rejimindeki bu tür yaş odaklı düzenlemeler, kurumların gençleşmesi açısından olumlu olabilir. Ancak bu değişikliğin uygulamadaki etkisi, profesyonel deneyim, liyakat ve istihdam kriterleriyle birlikte değerlendirilmeli.
III. Bu İlk 10 Maddeye İlişkin Genel Değerlendirme
İlk on madde incelendiğinde görülen temel eğilimler şunlardır:
- Kayıt dışı ekonomiyle mücadele ön plânda; vergi ve harç alanında yoğun düzenlemeler yapılmakta.
- Sosyal güvenlik sisteminde kapsam genişletici değişiklikler; esnaf, işveren ve bireysel tasarruf alanlarında müdahaleler söz konusu.
- Kamu personel rejimi ve eğitim-öğretim alanında düzenlemeler yapılmakta; ücret, yaş sınırı, harç-ücret gibi konular yıllandırılıyor.
Bu değişikliklerin uygulamada başarılı olması için kritik faktörler şunlardır: denetim kapasitesi, uygulama yönetmelikleri, mükellef/sigortalı bilgilendirme, geçiş hükümleri ve idarenin takdir yetkisinin sınırlandırılması. Hukuk fakültesinde ders veren bir bakış açısıyla belirtmek gerekirse: bir maddenin Meclis’ten geçmesi yalnızca başlangıçtır; esas olan uygulama süreci, idari yönerge, denetim mekanizmasıdır.
II. Bölüm — Maddeler 11-20: Vergi, Prim ve Harçlarda Derinleşen Değişiklikler
11) Konut Kira İstisnasında Yeni Dönem: Kimler Etkilenecek?
Ne öngörülüyor? Basına yansıyan taslağa göre mesken kira gelirlerinde istisna rejimi yeniden düzenleniyor; mevcut istisnanın kaldırılması veya kapsamının daraltılması gündemde. Amaç, beyan dışı geliri azaltmak ve vergi tabanını genişletmek. Yeni Şafak+1
Hukuki değerlendirme: Anayasa m.73 “vergilerin kanunla konulması” ve öngörülebilirlik ilkeleri gereği, istisna kaldırılırsa geçiş hükümleri net olmalı. Kazanılmış hak/yerleşik beklenti tartışmaları doğmaması için yürürlük tarihi ve beyan dönemleri açık yazılmalı.
Uygulama etkisi: Beyan disiplinini güçlendirir; ancak kiracı-ev sahibi piyasasında ikincil fiyat etkileri yaratabilir.
12) Gayrimenkulde “Gerçek Bedel” ve Ağırlaştırılan Cezalar
Ne öngörülüyor? Satış bedelini gerçeğe uygun göstermeyen işlemlerde vergi cezası oranları artırılıyor; kayıt dışılığı caydırma hedefleniyor. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: Orantılılık ve eşitlik ilkeleri kritik. İdareye ispat/tespit araçları (rayiç bedel, veri eşleştirmesi) açıkça tanımlanmalı, aksi hâlde keyfîlik riski doğabilir.
Uygulama etkisi: Tapu-GİB veri entegrasyonu ile etkinleşirse şeffaflığı artırır; aksi halde işlemleri ağırlaştırıp piyasayı yavaşlatabilir.
13) Ruhsat-Yetki Belgelerinde Yıllık Harç: Sektörel Maliyet ve Hukuki Çerçeve
Ne öngörülüyor? Kuyumculuk, ikinci el araç ticareti, özel tıp merkezleri vb. için yıllık harç yükümlülüğü geliyor. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Harç, kamu hizmeti karşılığıdır; Harçlar Kanunu değişikliğiyle, eşitlik ve ölçülülük gözetilmeli.
Uygulama etkisi: Kayıt dışını azaltır; mikro işletmeler için ek maliyet oluşturur—kademeli tarifeler tartışılabilir.
14) İşveren Destek Priminde Ayarlama, Genç Girişimci Desteğinde Değişim
Ne öngörülüyor? İmalat dışı sektörlerde 4 puanlık Hazine prim teşviki 2 puana indiriliyor; genç girişimci prim desteği kaldırılıyor; işveren hissesinde %11 → %12 artış bilgileri basına yansıdı. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: 5510 sayılı Kanun’da yapılacak değişiklikler haklı beklenti ve geriye yürümezlik tartışmalarına açık. Geçiş hükümleri ve yürürlük tarihi net olmalı.
Uygulama etkisi: İşçilik maliyeti artışı; kayıt dışı istihdam riski. Hedefli teşviklere dönüşmesi hâlinde verimlilik artabilir.
15) Bağ-Kur İhya ve Borçlanma Prim Oranları: %45 Gündemi
Ne öngörülüyor? Durdurulan Bağ-Kur sürelerinin ihya prim oranının %45 olarak belirlenmesi ve doğum hariç borçlanma prim oranının %32 → %45 olması yönünde bilgiler var. Yeni Şafak+1
Hukuki değerlendirme: Sosyal güvenlik hakkı ile mali sürdürülebilirlik arasındaki denge. Artış, sisteme giriş davranışını etkileyebilir; taksitlendirme/indirim mekanizmaları düşünülmeli.
Uygulama etkisi: Kısa vadede tahsilât artışı; uzun vadede ihya cazibesi azalabilir—esnaf için ödeme güçlüğü doğurabilir.
16) BES’te Cumhurbaşkanına Katkı Oranı Yetkisi
Ne öngörülüyor? BES devlet katkısının %0-%50 bandında belirlenmesi için Cumhurbaşkanına yetki. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Yetki devri sınırları, ölçütlerin kanunda açık yazılmasıyla güvence altına alınmalı; aksi halde öngörülebilirlik zayıflar.
Uygulama etkisi: Artış, BES katılımını yükseltir; düşüş/sıfırlama ihtimali uzun vadeli güveni zedeler.
17) Kentsel Dönüşüm Başkanlığına İç Borçlanma İmkânı (2029 Sonuna Kadar)
Ne öngörülüyor? Kamu bankalarından iç borçlanma yetkisi 31.12.2029’a kadar. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Mali saydamlık ve hesap verebilirlik şart. Borç tavanı, kullanım amaçları, denetim raporlaması kanunda netleşmeli.
Uygulama etkisi: Dönüşüm projeleri hızlanır; kötü yönetimde kamu maliyesine yük transferi riski.
18) Noter Araç Satış/Devir Harcı: Binde 2 Önerisi
Ne öngörülüyor? Araç satışında noter harcı için binde 2 oranı gündemde. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: Mülkiyet devrinde hizmet-karşılık prensibi; kanunilik ve ölçülülük gözetilmeli.
Uygulama etkisi: Kayıt dışı devri caydırır; fakat işlem maliyetini artırarak pazar hacmini etkileyebilir.
19) Özel Üniversite Ücretlerinde ÜFE/TÜFE Ortalaması Esası
Ne öngörülüyor? Hazırlık sınıfı dışındaki öğrenciler için yıllık artış ÜFE/TÜFE ortalaması + … formülüne bağlanıyor. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: 2547 sayılı Kanun bağlamında kurum özerkliği ile öğrenci korunması dengesi. Ölçütler objektif ve şeffaf olmalı.
Uygulama etkisi: Aşırı artışların önüne geçebilir; bazı vakıf üniversitelerinde mali baskı yaratabilir.
20) Spor Müsabaka Gelirleri ve Muafiyetler
Ne öngörülüyor? “Müsabaka gelirlerinde muafiyet” başlıklı bir alt düzenleme basına yansıdı; kapsam/şartların netleşmesi bekleniyor. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: Muafiyetin gerekçesi, kapsamı ve süre sınırı eşitlik ve rekabet ilkeleri açısından belirgin olmalı.
Uygulama etkisi: Bazı branşlarda kulüp/naklen yayın dengelerini etkileyebilir.
Bu Bölümün “Anahtar Kelime” Haritası
- torba yasa teklifi, 36 maddelik torba, vergi düzenlemeleri, harç düzenlemeleri, Bağ-Kur ihya %45, işveren destek primi, BES devlet katkısı, kentsel dönüşüm iç borçlanma, noter araç satış harcı, kira gelir istisnası
- Uzun kuyruk (long-tail) öneriler: “2025 torba yasa vergi değişiklikleri tam liste”, “Bağ-Kur ihya prim oranı %45 ne zaman?”, “araç satış noter harcı binde 2 kimden alınır”, “özel üniversite ücret artışı ÜFE TÜFE hesaplama”.
Hızlı Sonuç (11-20)
- Teklif, kayıt dışıyla mücadele ve mali sürdürülebilirlik ekseninde sertleşen bir çizgi izliyor.
- Sosyal güvenlikte (ihya/borçlanma) %45 eşiği tartışma yaratacak; BES’te yetki esnekliği öngörülebilirlik ile test edilecek.
- Harç-vergi başlıkları (noter, ruhsat) piyasaya maliyet şoku verebilir; geçiş hükümleri kritik.
III. Bölüm — Maddeler 21-30: Kayıt dışılıkla mücadelede derinleşme, sektör bazlı harçlar ve gelire dayalı istisnalar
21) Kira Gelirlerinde İstisnanın Daraltılması/Kaldırılması – Geçiş ve Sosyal Hassasiyet
Ne öngörülüyor? Mesken kira geliri istisnası gelecek vergilendirme döneminde kaldırılıyor; emekli, malul, dul ve yetim aylığı alanların Türkiye sınırındaki meskenlerinden elde ettikleri kira gelirlerinde istisna korunuyor. Kredi faizinin gider yazılması uygulaması da daraltılıyor.
Hukuki değerlendirme: Anayasa m.73 yönünden kanunilik ve öngörülebilirlik esastır; istisna daralması açık yürürlük tarihleri ve beyannameler açısından net geçiş kurallarıyla düzenlenmeli. Eşitlik ve sosyal devlet ilkeleri gereği istisnanın korunacağı gruplar kanunda nesnel ölçütlerle belirlenmeli.
Uygulama etkisi: Beyan dışı geliri azaltma, vergi tabanını genişletme; kısa vadede konut piyasasında fiyat/beyan davranışlarını değiştirebilir.
22) Gayrimenkulde “Gerçek Bedel” ve Cezanın %100’e Çıkarılması
Ne öngörülüyor? Devir/alımsatımda bedelin gerçeği yansıtmadığı tespit edilirse, mevcut %25 ceza %100’e çıkarılıyor. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: Ölçülülük (orantılılık) ve ispat araçları kritik: rayiç belirleme, veri eşleştirme (Tapu-GİB-bankacılık) mekaniklerinin kanunda ve/veya ikincil mevzuatta açık yazılması gerekir; aksi hâlde keyfîlik iddiaları doğar.
Uygulama etkisi: Uyum artışı ve kayıt dışının gerilemesi beklenebilir; işlem maliyeti/uyuşmazlık sayısı artabilir.
23) Araç Satış/Devirde Noter Harcı Binde 2 (asgari tutarla)
Ne öngörülüyor? İkinci el araç satışlarında binde 2 oranında (bazı haberlerde “en az 1000 TL” tabanı) noter harcı.
Hukuki değerlendirme: Harçlar Kanunu değişikliğiyle hizmet-karşılık dengesi kurulmalı; malike getirilen yükün mülkiyet hakkı ve ölçülülük ilkeleriyle dengesi aranmalı.
Uygulama etkisi: Kayıt dışı devirleri azaltma; işlem maliyeti artışı nedeniyle pazar hacmi etkilenebilir.
24) Ruhsat/Yeterlilik Belgelerinde Yıllık Harç – Sektörel Yansımalar
Ne öngörülüyor? Kuyumculuk, ikinci el araç ticareti, özel tıp merkezleri gibi sektörlerde yıllık harç getiriliyor. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Harçlar kamu hizmetinden yararlanma karşılığıdır; eşitlik ve ölçülülük gözetilmeli; küçük işletmeler için kademeli tarifeler/istisnalar düşünülebilir.
Uygulama etkisi: Kayıt dışılığı azaltır; mikro işletmelerde maliyet baskısı yaratabilir.
25) İşveren Sosyal Güvenlik Maliyeti: Teşvik Azalıyor, Hisse Artıyor
Ne öngörülüyor? İmalat dışı sektörlerde 4 puanlık Hazine desteği 2 puana çekiliyor; genç girişimci prim desteği kaldırılıyor; işveren hissesi %11 → %12, doğum hariç borçlanma %32 → %45, Bağ-Kur ihya oranı %45. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: 5510 sayılı Kanun çerçevesinde haklı beklenti ve geriye yürümezlik tartışmaları; yürürlük ve geçiş maddeleri kritik.
Uygulama etkisi: Kısa vadede işçilik maliyeti artışı/kayıt dışılık riski; hedefli teşvik mimarisi kurulabilirse verimlilik artışı.
26) BES Devlet Katkısı İçin Cumhurbaşkanına %0-%50 Yetkisi
Ne öngörülüyor? Devlet katkısı, %0 ile %50 bandında belirlenebilecek. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Yetki devri sınırları ve ölçütlerin kanunda açık yazımı gerekir; aksi hâlde öngörülebilirlik/güven sorunu doğar.
Uygulama etkisi: Artış katılımı yükseltir; düşüş/sıfırlama ihtimali uzun dönem güveni zayıflatabilir.
27) Kentsel Dönüşüm Başkanlığına 31.12.2029’a Kadar İç Borçlanma
Ne öngörülüyor? Kamu bankalarından iç borçlanma yetkisi veriliyor. Bloomberght
Hukuki değerlendirme: Mali saydamlık ve hesap verebilirlik için borç tavanı, kaynak kullanımı ve raporlama hüküm altına alınmalı.
Uygulama etkisi: Projeleri hızlandırır; kötü yönetimde kamu maliyesine risk transferi.
28) Spor Müsabaka Gelirlerinde Muafiyet/İndirim
Ne öngörülüyor? Müsabaka gelirlerine muafiyet/indirim mecrada yer alıyor; kapsam ve sınırlar netleşecek. Yeni Şafak
Hukuki değerlendirme: Eşitlik ve rekabet ilkeleriyle uyumlu, süre-kapsam sınırı olan bir çerçeve gerekir.
Uygulama etkisi: Kulüp/naklen yayın dengelerini etkileyebilir.
29) Öğrenci Ücretlerinde ÜFE/TÜFE Ortalaması Esası (Özel Yükseköğretim)
Ne öngörülüyor? Hazırlık dışındaki sınıflarda yıllık artış ÜFE/TÜFE ortalaması + … formülüyle sınırlandırılıyor. Dünya Gazetesi
Hukuki değerlendirme: 2547 sayılı Kanun bağlamında kurum özerkliği ↔ öğrenci korunması dengesi; objektif ölçüt şart.
Uygulama etkisi: Aşırı artışları frenler; bazı vakıf üniversitelerinde mali baskı.
30) Vergi Dışı Alanların Kapsama Alınması – Kayıt Dışını Daraltma
Ne öngörülüyor? Teklif, “vergi dışında kalan bazı alanları kapsam içine alma” yönünde yapısal düzenlemeler içeriyor. Dünya Gazetesi
Hukuki değerlendirme: Kanunilik ve ölçülülük ilkeleri; idarenin takdir yetkisinin denetlenebilir sınırlarla tanımlanması gerekir.
Uygulama etkisi: Denetim ve veri entegrasyonu güçlenirse kalıcı etki yaratır.
IV. Bölüm — Maddeler 31-36: Geçiş hükümleri, yürürlük, ikincil mevzuat ve son düzenlemeler
31) Geçiş Hükümleri: Beyan Dönemleri ve Yürürlük Tarihleri
Ne öngörülüyor? Basına yansıyan notlarda bazı hükümler 1 Ocak 2026’da, bazıları ise yayımı izleyen ay başında yürürlüğe girecek şekilde kurgulanıyor. bigpara.hurriyet.com.tr
Hukuki değerlendirme: Geriye yürümezlik, kazanılmış hak, öngörülebilirlik ilkeleri için geçişin net, madde madde yazılması şart.
32) İkincil Mevzuat ve Uygulama Yönetmelikleri
Ne öngörülüyor? Çoğu değişiklik, ikincil düzenleme ile işlerlik kazanacak (ör. tespit usulleri, veri eşleştirmesi, harç tarifeleri).
Hukuki değerlendirme: Kanunun verdiği yetkinin sınırları açık olmalı; yönetmelik-tebliğlerle kanun koyucu iradenin aşılması riskine karşı “çerçeve madde” tekniği.
33) Kurumlararası Veri Paylaşımı ve Denetim Altyapısı
Ne öngörülüyor? Tapu-GİB-bankacılık verileri ve e-fatura/e-defter entegrasyonundan yararlanılarak tespit mekanizmaları güçlendirilecek.
Hukuki değerlendirme: Kişisel verilerin korunması, ölçülülük, amaçla sınırlılık ve şeffaflık ilkeleri gözetilmeli.
34) Uyuşmazlık Yönetimi: İtiraz-Dava-Uzlaşma Mekanizmaları
Ne öngörülüyor? Artan ceza ve harç düzenlemeleriyle uyuşmazlık sayısı yükselebilir.
Hukuki değerlendirme: İdari itiraz, uzlaşma, dava yolları; delil-ispat yükü ve idarenin gerekçeli karar zorunluluğu.
35) Sektörel Etki Analizi ve Yıllık İzleme Raporları
Öneri: Kanun, Hazine ve Maliye ile ilgili kurumlara yıllık etki raporu zorunluluğu getirebilir; parlamento denetimi güçlenir.
36) Yürütme ve Yürürlük Maddeleri
Ne öngörülüyor? Yürütme maddesi Cumhurbaşkanına; yürürlük, maddelerde belirtilen tarihlere bağlanıyor. (Basın özetlerinden derlenmiştir.) Dünya Gazetesi
“Hızlı Özet” – III & IV. Bölümler
- Kayıt dışı ile mücadele sertleşiyor (gayrimenkul cezası %100; noter harcı binde 2);
- Sosyal güvenlikte mali sürdürülebilirlik ekseni (Bağ-Kur ihya %45, borçlanma %45);
- BES’te esnek %0-%50 yetkisi;
- Kira istisnası kapsamı daralıyor/kalkıyor, sosyal hassas grup korunuyor;
- Yürürlükte kademeli takvim (2026 ve yayımı izleyen ay başlangıcı). Bloombergh
Etiketler:
torba yasa, 36 maddelik torba, vergi düzenlemeleri, kira istisnası, gayrimenkul cezası, noter harcı, Bağ-Kur ihya, borçlanma %45, BES katkısı, kentsel dönüşüm, Plan-Bütçe Komisyonu
Düzenlemelerin sizi nasıl etkileyeceğini merak ediyorsanız, dosyanızın detayını paylaşın; ilgili maddeye göre özel etki analizi hazırlayalım.
Önemli Not (Yürürlük ve Dayanak)
Bu metin, resmî kanunlaşma öncesi basına yansıyan teklif özetlerini ve Komisyon haberlerini temel alır. TBMM’de kesinleşen madde metni yayımlandığında, yazıyı resmî metne göre güncelleyip (madde numaraları ve cümleleriyle) nihai versiyonu hazırlarız. Basın özetleri ve Komisyon haberleri için bkz.: AA, Dünya, Hürriyet Bigpara, DHA, BloombergHT, Yeni Şafak. YAnadolu Ajansı
Avukat Gökhan Yağmur Kimdir?
Av. Gökhan Yağmur, İstanbul merkezli olarak faaliyet gösteren, ceza hukuku, aile hukuku, ticaret hukuku ve fikri mülkiyet hukuku alanlarında uzmanlaşmış bir avukattır. Uzun yıllara dayanan mesleki deneyimiyle birlikte yalnızca dava ve uyuşmazlıkların çözümünde değil, aynı zamanda önleyici hukuk danışmanlığı, sözleşme yönetimi ve şirketlere stratejik hukuki destek sunmaktadır.
Ceza yargılamaları, boşanma ve velayet davaları, ticari uyuşmazlıklar ve marka–patent süreçlerinde müvekkillerine etkin savunma ve çözüm odaklı yaklaşımıyla hizmet vermektedir. Ayrıca TÜRKPATENT, USPTO ve EUIPO nezdinde marka tescili ve fikri mülkiyet koruması konularında hem yerli hem de yabancı müvekkillere danışmanlık sağlamaktadır. – Turkey Brand Law
Kurucusu olduğu Hukuk Plus, HukukBankasi.net ve diğer dijital projeleriyle hukuk öğrencileri, stajyer avukatlar ve meslektaşlara yönelik özgün bir ekosistem geliştirmiştir. Bu sayede hukuk bilgisinin paylaşımı, güncel içtihatların takibi ve mesleki dayanışmanın güçlenmesine katkı sunmaktadır.
Av. Gökhan Yağmur, girişimci vizyonu ile yalnızca klasik avukatlık hizmeti sunmakla kalmayıp; marka yönetimi, e-ticaret hukuku, uluslararası şirket danışmanlığı ve dijital hukuk çözümleri alanlarında da fark yaratan çalışmalara imza atmaktadır.
Daha fazla bilgi için:
📌 www.gokhanyagmur.com
📌 www.gokhanyagmur.com.tr
📞 0542 157 06 34
Yolculuk Süresini Hesaplayın
Yakındaki yerler için seyahat süresini ve yol tariflerini görün
