Eser Sahibinin Manevi Hakları Nasıl Korunur? | Örnek Dilekçe ve Hukuki Rehber
Manevi Hak Nedir?
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) uyarınca bir eser meydana getiren kişi, bu eser üzerinde hem mali hem de manevi haklara sahiptir.
Manevi haklar, eserin sahibine ait olan kişilik haklarıyla doğrudan ilişkilidir ve devredilemez, vazgeçilemez haklardır.
Eser Sahibinin Manevi Hakları Nelerdir?
FSEK madde 14–17 arasında yer alan manevi haklar şunlardır:
1. Umuma Arz Hakkı (Madde 14)
Eserin kamuya ne zaman ve nasıl sunulacağına sadece eser sahibi karar verir.
2. Adın Belirtilmesi Hakkı (Madde 15)
Eser sahibi, eserin yayımlandığı veya çoğaltıldığı yerlerde adının yer almasını (ya da alınmamasını) isteyebilir.
3. Eserde Değişiklik Yapılmasını Men Hakkı (Madde 16)
Eser sahibi, eserinde yapılacak her türlü değişikliğe rıza gösterme ya da karşı çıkma hakkına sahiptir.
4. Eser Sahibine Saygı Hakkı (Madde 17)
Eserin biçim, anlam veya içerik olarak eser sahibinin şeref ve itibarını zedeleyecek şekilde kullanılması yasaktır.
Manevi Hakların İhlali Nasıl Gerçekleşir?
- Eser sahibinin adının belirtilmemesi
- Eserin izinsiz kısaltılması, değiştirilmesi
- Eserin farklı adla veya başka birine mal edilerek sunulması
- Eserin tahrif edilerek kamuoyuna sunulması
- Eserin siyasi, dini ya da ideolojik amaçlarla kullanılması
Hangi Hukuki Yollarla Korunabilir?
Eser sahibinin manevi hakları ihlal edildiğinde şu hukuki yollara başvurulabilir:
- İhlalin Tespiti Davası
- Manevi Tazminat Davası
- Durdurma ve Yasaklama Davası
- Kamuya Açıklama ve Tekzip Talebi
- İhtiyati Tedbir Başvurusu
- Ceza Soruşturması (FSEK m.71–75)
Görevli ve Yetkili Mahkeme
Bu tür davalarda görevli mahkeme Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’dir.
Yetkili mahkeme ise davalının yerleşim yeri ya da zararın ortaya çıktığı yer mahkemesidir.
📄 Eser Sahibinin Manevi Hakkını Koruma Amaçlı Dava Dilekçesi
FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİNE
DAVACI : [Ad Soyad – Eser Sahibi]VEKİLİ : Av. Gökhan Yağmur – www.gokhanyagmur.com
ADRES : [Adres bilgisi]DAVALI : [İhlalde bulunan kişi/firma]KONU : Eser sahibinin manevi haklarına yönelik ihlalin tespiti ve manevi tazminat taleplidir.
AÇIKLAMALAR:
- Müvekkil, “__________” adlı eserin sahibidir. Eser, [tür: şiir, yazılım, fotoğraf, video vb.] olup ilk olarak … tarihinde kamuya sunulmuştur.
- Davalı, bu eseri müvekkilin izni olmadan paylaşmış ve/veya üzerinde değişiklik yaparak, müvekkilin adını belirtmeden kullanmıştır. Bu durum FSEK m.15 ve m.16 kapsamında açıkça manevi hak ihlalidir.
- Yapılan kullanım, müvekkilin kişilik haklarını zedelemiş ve kamuoyunda eser sahibinin kimliği ile ilgili belirsizlik yaratmıştır.
- Bu nedenle eserin gerçek sahibinin tespiti, yayımın durdurulması ve manevi tazminata hükmedilmesi amacıyla işbu dava açılmıştır.
HUKUKİ NEDENLER:
5846 sayılı FSEK, 6100 sayılı HMK, TBK, TTK ve ilgili mevzuat.
DELİLLER:
- Eserin orijinal hali
- Davalı tarafından yapılan paylaşım ekran görüntüleri
- Noter tespit tutanağı
- Tanık beyanları
- Gerekirse bilirkişi incelemesi
SONUÇ ve TALEP:
Yukarıda açıklanan nedenlerle;
- Davalının müvekkile ait eseri izinsiz kullandığının tespiti ve bu ihlalin durdurulmasına,
- Müvekkilin şeref ve itibarının korunması adına … TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline,
- İlgili içeriklerin kaldırılmasına ve yeni yayımının engellenmesine,
- Yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin davalıya yüklenmesine karar verilmesini vekâleten arz ve talep ederim.
Davacı Vekili
Av. Gökhan Yağmur
www.gokhanyagmur.com
📚 Yargıtay Kararları
Yargıtay 11. HD, 2020/1743 E., 2021/2455 K.
“Eser sahibinin adı belirtilmeksizin eserin kullanılması, açık şekilde manevi hakkın ihlalidir. Bu durumda eser sahibinin tazminat hakkı doğar.”
Yargıtay 11. HD, 2018/3124 E., 2019/1640 K.
“Eserde yapılan anlamı bozacak değişiklikler, FSEK madde 16 kapsamında değerlendirilmeli ve eser sahibinin rızası olmadan yapılan bu değişiklikler men edilmelidir.”
❓ Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Eserimi paylaştılar ama ismimi yazmadılar, dava açabilir miyim?
Evet. FSEK madde 15 gereği eser sahibinin adı mutlaka belirtilmelidir.
2. Eserimde değişiklik yapılmış, bu manevi hak ihlali mi sayılır?
Evet. Eserde yapılan her türlü değişiklik, eser sahibinin rızasına tabidir. Aksi halde ihlal oluşur.
3. Tescil yaptırmadan da dava açabilir miyim?
Evet. Telif hakkı eserin meydana gelmesiyle doğar, tescil zorunlu değildir.
4. Sadece manevi tazminat talep edebilir miyim?
Evet. Maddi zarar olmasa da manevi haklar ihlal edildiğinde manevi tazminat talebi mümkündür.
5. Tazminat miktarı nasıl belirlenir?
Mahkeme, ihlalin ağırlığına, yaygınlığına ve kamuoyu etkisine göre takdiren belirler.
👨⚖️ Manevi Haklarınız İçin Etkili Hukuki Koruma
Bir eserin sadece ticari değeri değil, aynı zamanda sahibine ait kişisel ve ahlaki bağ da vardır. Bu nedenle manevi hakların ihlali, ciddi bir hak kaybı yaratır.
Avukat Gökhan Yağmur olarak, eser sahiplerinin manevi haklarını güçlü şekilde korumak ve ihlalleri durdurmak için profesyonel destek sunuyoruz.
📍 Bilgi ve danışmanlık için: www.gokhanyagmur.com
💬 Görüş ve Katkılarınızı Bekliyoruz
Bu içeriğin güncel olmadığını ya da eksik olduğunu düşünüyorsanız lütfen yorum kısmından bize bildirin. Sizin katkılarınızla daha güçlü içerikler üretmeye devam ediyoruz.
