Giriş: Doğru Franchise, Sağlam Başlangıç
Franchise sistemi, girişimcilere hazır bir marka, iş modeli ve destek yapısı sunarak kendi işlerini kurma şansı verir. Ancak bu avantajlı sistemin arkasında ciddi bir araştırma ve değerlendirme süreci yatmalıdır. Franchise almak, sadece bir isim hakkı satın almak değil; bir sistemin parçası olmaya karar vermektir. Bu nedenle franchise alırken dikkat edilmesi gereken hususlar hem ticari hem de hukuki açıdan büyük önem taşır.
Bu makalede, franchise girişimcilerinin karşılaşabileceği olası riskler, yapılması gereken analizler, sözleşme maddelerinin önemi, finansal planlama ve doğru karar verme stratejileri adım adım ele alınacaktır.
1. Marka ve Sektör Araştırması
1.1. Sektörün Geleceği
- Franchise almayı düşündüğünüz sektör yükselen bir trend mi?
- Mevsimsellik, ekonomik krizler veya teknolojik gelişmeler sektörü nasıl etkiler?
1.2. Markanın Güvenilirliği
- Marka kaç yıllık?
- Kaç adet franchise şubesi mevcut?
- Şubelerin kapanma oranı nedir?
1.3. Marka Hakkında Medya ve Sosyal Medya İzleri
- Marka hakkında şikayet sitelerinde olumsuz yorumlar var mı?
- Medyada itibar problemi yaşanmış mı?
- Sosyal medyada kullanıcı deneyimleri nasıl?
2. Franchise Sözleşmesini İmzalamadan Önce
2.1. Ön Bilgilendirme Formu
- Franchise veren, sözleşmeden en az 15 gün önce ön bilgilendirme formu sunmak zorundadır.
- Bu belgede:
- Marka bilgileri
- Mali tablolar
- Mevcut franchise sayısı
- Ödeme koşulları yer almalıdır.
2.2. Franchise Sözleşmesinin İncelenmesi
- En az 10 yıllık deneyimi olan bir franchise avukatı ile sözleşme incelenmelidir.
- Dikkat edilmesi gereken maddeler:
- Lisans süresi
- Cezai şartlar
- Rekabet yasağı
- Yenileme ve fesih şartları
- Bölge koruması ve tekel hakkı
2.3. Hukuki Uyuşmazlık Durumları
- Yetkili mahkeme hangi şehirde?
- Tahkim mi yoksa mahkeme mi tercih edilmiş?
- Sözleşme, Türk Borçlar Kanunu ve Ticaret Kanunu’na uygun mu?
3. Yatırımın Ekonomik Boyutu
3.1. Giriş ve Kurulum Maliyeti
- Franchise giriş bedeli (lisans bedeli)
- Dekorasyon, ekipman, stok, tabela giderleri
- Reklam katkı payı, royalty oranı
3.2. İşletme Sürecindeki Giderler
- Aylık kira ve personel maliyetleri
- Satın alma zorunlulukları (örneğin ürünleri sadece merkezden alma)
- Eğitim, denetim ve yazılım ücretleri
3.3. Kârlılık ve Geri Dönüş Süresi
- Ortalama kâr marjı nedir?
- Başabaş noktası kaç ayda aşılır?
- Geri dönüş süresi (ROI) ortalama ne kadar?
4. Diğer Franchisee’lerle Görüşme
4.1. Mevcut Şube Sahipleri ile Temas
- Farklı illerdeki franchise alanlarla görüşülmelidir.
- Gerçek deneyimlerden öğrenilecek çok şey vardır.
4.2. Memnuniyet Düzeyi
- Destek yeterli mi?
- Sistem sürekli güncelleniyor mu?
- Operasyonel süreçler anlaşılır ve uygulanabilir mi?
5. Lokasyon ve Pazar Analizi
5.1. Lokasyon Seçimi
- Marka lokasyon seçimine karışıyor mu?
- Lokasyon desteği sağlanıyor mu?
5.2. Hedef Kitle ve Rekabet Durumu
- Bölgedeki demografik yapı uygun mu?
- Rakip marka/şube yoğunluğu nedir?
6. Eğitim ve Destek Süreci
6.1. Başlangıç Eğitimi
- Eğitim süresi ve kapsamı ne kadar?
- Saha eğitimi veriliyor mu?
6.2. Operasyonel Destek
- Açılış öncesi ve sonrası denetim var mı?
- CRM, muhasebe, yazılım gibi altyapı desteği sunuluyor mu?
6.3. Reklam ve Tanıtım
- Ulusal reklam kampanyası var mı?
- Yeni şube için tanıtım desteği veriliyor mu?
7. Sözleşme Sonrası Hayat
7.1. Devam Eden Yükümlülükler
- Royalty (cirodan pay) oranı sabit mi, değişken mi?
- Aylık raporlama yükümlülüğü var mı?
7.2. Denetim ve Ceza Politikaları
- Standartlara uymayan franchisee’lere uygulanan yaptırımlar nelerdir?
- Sözleşme feshi hangi durumlarda gündeme gelir?
8. Franchise Alırken Sık Yapılan Hatalar
- Sadece markaya güvenip sözleşme incelememek
- Finansal tabloları detaylı analiz etmemek
- Lokasyon analizini yetersiz yapmak
- Eğitimi yetersiz almak
- Aşırı iyimser kâr beklentisine girmek
Sonuç: Bilinçli Girişimcilik, Uzun Vadeli Kazanç
Franchise sistemi, doğru analizlerle seçildiğinde yüksek kazançlı ve sürdürülebilir bir iş modelidir. Ancak başarılı olmak için sadece marka seçmek yetmez. Sözleşme maddelerinden pazar analizine, yatırım maliyetinden eğitim sürecine kadar her aşamada titizlikle değerlendirme yapılmalıdır. Bu sayede girişimciler hem finansal hem de operasyonel açıdan daha güvenli adımlar atabilir.
Av. Gökhan Yağmur ile Franchise Sürecinizde Yanınızdayız
Franchise yatırım sürecinizde, başta sözleşme denetimi olmak üzere tüm hukuki ve ticari süreçlerde yanınızdayız. Girişiminizi sağlam temellere oturtmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Bize Ulaşın: www.gokhanyagmur.com.tr
Telefon: 0542 157 06 34
Av. Gökhan Yağmur – Franchise Hukuku ve Ticaret Hukuku Danışmanlığı
